Bí mật đằng sau 'hộp đen thần thánh' đánh lừa cả Thung lũng Silicon

Tuy nhiên, không phải mọi vấn đề trong quá trình phát triển miniLab đều do lỗi của Sunny. Một số là hậu quả của những yêu cầu phi lý mà Elizabeth đặt ra. Ví dụ, cô bắt phải giữ nguyên kích cỡ hộp chứa trong miniLab nhưng liên tục bổ sung thêm danh sách các loại xét nghiệm mà nó phải thực hiện. Arnav không hiểu vì sao không tăng thêm 1 cm cho hộp chứa vì dù sao khách hàng cũng không nhìn thấy nó. Sau cuộc tranh cãi với Trung tá David Shoemaker, Elizabeth đã từ bỏ kế hoạch đưa thiết bị của Theranos vào các cửa hàng của Walgreens rồi vận hành từ xa để tránh rắc rối với FDA. Thay vào đó, mẫu máu sẽ được chuyển đến phòng thí nghiệm của Theranos ở Palo Alto để làm xét nghiệm. Nhưng cô vẫn ôm ấp kỳ vọng biến miniLab thành một thiết bị tiêu dùng, giống như iPhone hay iPad, nên yêu cầu các bộ phận của nó đều phải nhỏ gọn và xinh xắn. Cô vẫn nuôi dưỡng tham vọng một ngày nào đó sẽ đưa được nó vào từng gia đình, như hứa hẹn với các nhà đầu tư ban đầu.

Một thách thức khác xuất phát từ sự khăng khăng của Elizabeth là miniLab có thể thực hiện 4 nhóm xét nghiệm máu chủ yếu: xét nghiệm miễn dịch, xét nghiệm hóa học tổng quát, xét nghiệm huyết học, và xét nghiệm dựa vào sự khuếch đại DNA.

Phương pháp duy nhất đến nay cho phép kết hợp tất cả các loại xét nghiệm này trong một chiếc máy để bàn là sử dụng robot điều khiển ống hút. Nhưng cách làm này có một khuyết điểm cố hữu: theo thời gian, ống hút sẽ giảm dần độ chính xác. Khi ống hút còn mới, để lấy 5 microlit máu cần phải dùng đến một mô-tơ nhỏ để làm bơm quay một góc nhất định tương ứng. Nhưng 3 tháng sau, cũng lực quay này sẽ chỉ lấy được 4,4 microlit máu - sự chênh lệch này đủ để làm hỏng toàn bộ cuộc xét nghiệm. Việc ống hút bị sai lệch là vấn đề thường trực của tất cả các máy phân tích máu dựa trên hệ thống ống hút, nhưng hiện tượng này đặc biệt nổi cộm đối với miniLab. Họ phải hiệu chỉnh ống hút sau 2-3 tháng, và quá trình này thường kéo dài khoảng 5 ngày.

Kyle Logan, một kỹ sư hóa học trẻ gia nhập Theranos ngay sau khi tốt nghiệp ở Stanford với giải thưởng học thuật mang tên Channing Robertson, thường xuyên tranh cãi với Sam Anekal về vấn đề này. Anh cho rằng công ty nên chuyển sang sử dụng hệ thống khác đáng tin cậy hơn không sử dụng ống hút, chẳng hạn như hệ thống mà công ty Abaxis sử dụng cho máy phân tích Piccolo Xpress. Sam thường trả lời rằng Piccolo chỉ thực hiện được một nhóm xét nghiệm máu duy nhất là xét nghiệm hóa học tổng quát. (Khác với xét nghiệm miễn dịch dùng để đo lường một chất có trong máu bằng cách sử dụng kháng thể gắn với chất đó, xét nghiệm hóa học tổng quát dựa vào các nguyên tắc hóa học khác như độ hấp thụ ánh sáng hoặc các thay đổi trong tín hiệu điện) Sam thường nhắc cho Kyle nhớ rằng Elizabeth muốn một chiếc máy đa năng hơn.

Chú thích ảnh: Elizabeth Holmes quyết định lấp liếm những thiếu sót của miniLab bằng một thiết bị khác. Ảnh: ADLM.

So với các máy phân tích máu thương mại loại lớn, một khuyết điểm rõ ràng nữa của miniLab là mỗi lần xét nghiệm nó chỉ chạy được 1 mẫu máu. Máy thương mại cồng kềnh vì một lý do: chúng được thiết kế để xử lí đồng thời hàng trăm mẫu. Nói theo ngôn ngữ trong ngành thì đây gọi là có “thông lượng cao”. Nếu các trung tâm chăm sóc sức khỏe của Theranos thu hút được nhiều bệnh nhân, thì thông lượng thấp của miniLab sẽ khiến họ phải chờ lâu và biến lời hứa hẹn trả kết quả trong tích tắc của công ty thành trò cười.

Để xử lý vấn đề này, một người nảy ra sáng kiến tạo chiếc máy mới bằng cách xếp 6 miniLab chồng lên nhau nhưng dùng chung 1 máy đếm tế bào để giảm kích cỡ và chi phí. Chiếc máy kì cục này được gọi là máy “6 phiến” một thuật ngữ mượn từ ngành máy tính, vốn thường xếp chồng các máy chủ lên nhau để tiết kiệm diện tích và năng lượng, mỗi máy chủ được gọi là một “phiến”.

Nhưng không ai chịu nghĩ đến tác động của thiết kế này đối với một biến quan trọng: nhiệt độ. Mỗi phiến miniLab đều tỏa nhiệt, và nhiệt độ tăng dần. Khi cả 6 phiến cùng chạy xét nghiệm đồng thời, nhiệt độ ở các phiến bên trên sẽ tăng đến mức có thể ảnh hưởng đến kết quả cuối cùng. Kyle, lúc này mới 22 tuổi và vừa tốt nghiệp đại học, không thể tin rằng một vấn đề hết sức sơ đẳng như thế lại bị bỏ qua.

Ngoài các vấn đề về hộp chứa, ống hút và nhiệt độ, miniLab còn gặp nhiều rắc rối kĩ thuật khác, nên đúng ra nó vẫn chỉ đang ở giai đoạn xây dựng mẫu thử ban đầu. Khoảng thời gian dưới 3 năm không phải là quá dài để thiết kế và hoàn thiện một thiết bị y tế phức tạp. Các vấn đề cần xử lý rất đa dạng, từ cánh tay robot đặt xuống sai vị trí làm vỡ ống hút, cho đến quang phổ kế bị sắp xếp lệch nhau. Có lần, máy ly tâm trong một miniLab nổ tung. Tất cả những vấn đề này đều có thể khắc phục được, nhưng phải có thời gian. Công ty cần thêm vài năm nữa mới có thể hoàn thiện được một sản phẩm khả thi để sử dụng trên bệnh nhân.

Tuy nhiên, với Elizabeth, cô không có vài năm. Mười hai tháng trước, vào ngày 5 tháng 6 năm 2012, cô đã ký một hợp đồng mới với Walgreens cam kết rằng Theranos sẽ ra mắt dịch vụ xét nghiệm máu ở một số cửa hàng của họ trước ngày 1 tháng 2 năm 2013, đổi lại Theranos nhận được 100 triệu đô-la “phí đổi mới sáng tạo” và một khoản vay 40 triệu đô-la.

Theranos đã không đáp ứng được thời hạn đó - thực ra, đây chỉ là một lần khất nữa trong suốt khoảng thời gian 3 năm trễ hẹn với Walgreens. Steve Burd lúc này đã về hưu, nên mối quan hệ với Safeway cũng tan vỡ, và nếu Elizabeth đợi lâu hơn nữa, cô sẽ có nguy cơ mất luôn cả Walgreens. Vì vậy, cô hạ quyết tâm ra mắt sản phẩm tại hệ thống Walgreens vào tháng 9, dù có khó khăn đến mức nào.

Vì chưa thể triển khai miniLab, Elizabeth và Sunny quyết định lôi thiết bị cũ là Edison ra sử dụng. Việc này dẫn đến một quyết định mang tính định mệnh khác - quyết định gian lận.