Bí quyết chinh phục toán, văn tại kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025

Học sinh thi tốt nghiệp THPT 2024.

Hệ thống lại kiến thức ngữ văn

TS Trịnh Thu Tuyết, giáo viên ngữ văn Hệ thống Giáo dục HOCMAI cho biết, bắt đầu từ kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025, đề văn sẽ sử dụng ngữ liệu đọc hiểu và nghị luận là các tác phẩm văn học ngoài chương trình SGK. Trước khi bước vào kỳ thi, thí sinh cần đong đếm lại hành trang kiến thức thể loại, kiến thức tiếng Việt, hệ thống kỹ năng đã được trang bị và ôn luyện, chuẩn bị cho mình một tâm thế tốt nhất có thể để bình tĩnh, tự tin, làm bài tốt.

Phần thứ nhất của đề là phần Đọc hiểu gồm một ngữ liệu đọc hiểu ngoài SGK và 5 câu hỏi đọc hiểu được sắp xếp theo 3 cấp độ nhận thức: nhận biết, thông hiểu, vận dụng. Học sinh cần nhận ra những dấu hiệu của từng kiểu loại câu hỏi để có phương pháp trả lời phù hợp, tránh trả lời thừa hoặc thiếu.

TS Trịnh Thu Tuyết, giáo viên ngữ văn Hệ thống Giáo dục HOCMAI

Câu hỏi thông hiểu có thể yêu cầu giải thích một khái niệm, quan niệm; nêu cách hiểu một ý thơ, lời thoại…; phân tích giá trị của biện pháp tu từ, tác dụng của việc sử dụng từ ngữ, hình ảnh trong văn bản… Tùy theo yêu cầu câu lệnh, thí sinh cần giải thích nghĩa đen/nghĩa bóng, nghĩa ẩn dụ… của từ ngữ, hình ảnh; hoặc căn cứ vào nội hàm ý nghĩa của câu thơ, lời thoại, ý kiến, quan niệm để giải thích thấu đáo, sâu sắc, thuyết phục; hoặc vận dụng kiến thức tiếng Việt, tu từ học… để phân tích giá trị biểu đạt và giá trị biểu cảm của những biện pháp tu từ hoặc những từ ngữ, hình ảnh...

Câu hỏi vận dụng thường yêu cầu thể hiện cảm xúc, suy nghĩ và nhất là quan điểm cá nhân trước một nhận định/thông điệp/vấn đề đặt ra trong văn bản đọc hiểu. Với dạng câu hỏi yêu cầu thể hiện cảm xúc, suy nghĩ về một hiện tượng, sự việc…, học sinh cần trả lời ngắn gọn, chân thành, trung thực những suy nghĩ, xúc cảm cá nhân, tránh khuôn mẫu, hô khẩu hiệu… Với dạng câu hỏi “Anh/chị có đồng tình…?/ Vì sao”, học sinh cần xác định đúng suy nghĩ, nhận thức của mình để luận bàn cho thấu đáo, chặt chẽ. Học sinh hoàn toàn có thể đồng tình hoặc không đồng tình, quan trọng nhất là trả lời câu hỏi “Vì sao?” với lập luận chặt chẽ và trung thực, thuyết phục.

Câu viết đoạn văn nghị luận xã hội cần đặc biệt chú ý hai yêu cầu về nội dung và hình thức của đoạn văn: Về nội dung, chỉ nghị luận một khía cạnh, một bình diện của vấn đề (nguyên nhân/ hoặc ý nghĩa/hoặc hậu quả/ hoặc giải pháp…), tuyệt đối không biến đoạn văn thành bài văn thu nhỏ với tất cả các khía cạnh của vấn đề; về hình thức, cần viết đúng cấu trúc đoạn, đúng dung lượng theo yêu cầu của đề…

Câu viết đoạn nghị luận văn học có thể yêu cầu trình bày cảm nhận hoặc phân tích một giá trị nào đó về nội dung hoặc nghệ thuật của văn bản. Khi viết, thí sinh cần nhớ: giá trị nội dung luôn được thể hiện thông qua đặc sắc của hình thức nghệ thuật; giá trị nghệ thuật chính là khả năng biểu hiện sâu sắc, tinh tế nội dung nên dù vấn đề nghị luận trong đoạn văn chỉ là một giá trị cụ thể,

Với bài văn nghị luận xã hội, các em cần xác định đúng vấn đề nghị luận theo yêu cầu của đề, triển khai hệ thống luận điểm mạch lạc, logic với những lí lẽ chặt chẽ và bằng chứng thuyết phục. Có thể triển khai theo những ý chính sau đây: Giải thích khái niệm, quan niệm; Bàn luận với những nội dung như biểu hiện, nguyên nhân, đánh giá, giải pháp…; Mở rộng vấn đề, trao đổi với quan điểm trái chiều hoặc ý kiến khác…

Với bài nghị luận văn học, phần mở bài có thể giới thiệu khái quát tác giả (vị trí, phong cách nghệ thuật), tác phẩm (xuất xứ, giá trị) và vấn đề nghị luận (theo yêu cầu câu lệnh trong đề); phần thân bài có thể nêu khái quát về vai trò, vị trí của nhân vật/ đoạn trích trong chủ đề chung hoặc cảm hứng chủ đạo của cả tác phẩm; sau đó tập trung vào nội dung cảm nhận/ phân tích… nhân vật/ đoạn trích… theo yêu cầu của đề. Rất cần lưu ý việc triển khai hệ thống ý phù hợp hướng tới vấn đề nghị luận chung; quá trình phân tích, cảm thụ phải bám sát đặc trưng thể loại; và cũng như đoạn văn, cần phân tích giá trị nội dung thông qua những đặc sắc nghệ thuật chuyển tải nội dung. phân tích giá trị nghệ thuật qua vai trò thể hiện sâu sắc, tinh tế nội dung. Kết bài có thể khẳng định giá trị nội dung/ nghệ thuật vừa phân tích, khẳng định tài năng và sự đóng góp của tác giả, tác phẩm với văn học và cuộc sống con người.

Với phần Viết, dù đoạn hay bài văn, nghị luận xã hội hay nghị luận văn học, điều quan trọng trước tiên là xác định đúng yêu cầu nghị luận; sau đó các em nên phác sơ lược hướng triển khai nội dung nghị luận để quá trình viết không lan man hoặc sơ sài, thiếu ý. Nếu phần Nghị luận xã hội cần sự thể hiện cái tôi sắc sảo, bản lĩnh, trung thực thì phần Nghị luận văn học rất cần khả năng cảm nhận tinh tế, sự phân tích sâu sắc và tình cảm chân thành.

Ôn tập trọng tâm, trọng điểm môn toán

Thầy Nguyễn Thanh Tùng, giáo viên toán - Hệ thống Giáo dục HOCMAI chia sẻ, từ năm 2025, cấu trúc đề thi được thiết kế theo định hướng đánh giá năng lực, gồm 3 phần (I, II và III) với độ khó tăng dần, tập trung vào các vấn đề thực tiễn. Đề thi gồm 22 câu hỏi (với 34 lệnh hỏi) và hình thức trả lời được thiết kế tương ứng gồm: Câu hỏi trắc nghiệm nhiều lựa chọn (mỗi câu chọn 1 phương án đúng), câu hỏi trắc nghiệm dạng đúng/sai và câu hỏi trắc nghiệm dạng trả lời ngắn.

Thầy Nguyễn Thanh Tùng, giáo viên toán - Hệ thống Giáo dục HOCMAI

Để toán gồm các phần như sau: Phần I (3 điểm) gồm 12 câu hỏi trắc nghiệm nhiều lựa chọn, các câu hỏi ở cấp độ nhận biết và thông hiểu. Phần II (4 điểm) gồm 4 câu hỏi trắc nghiệm đúng/sai, mỗi câu gồm 4 ý được sắp xếp theo cấp độ từ nhận biết, thông hiểu đến vận dụng. Phần III (3 điểm) gồm 6 câu hỏi trắc nghiệm dạng trả lời ngắn, tập trung vào các dạng bài vận dụng.

Với cấu trúc mới, đề thi sẽ có tính phân loại tốt hơn so với các năm trước. Vì vậy, học sinh cần có cách học và ôn tập một cách bài bản và khoa học mới có thể đạt được điểm số cao. Đầu tiên, cần ôn tập có trọng tâm, trọng điểm. Học sinh cần nắm được các vùng kiến thức ở các cấp độ nhận biết, thông hiểu, vận dụng để ôn tập có trọng tâm và theo đúng mục tiêu điểm số đã đề ra.

Tiếp đó, cần đặt rõ mục tiêu và lập kế hoạch thực hiện. Mục tiêu càng rõ ràng sẽ giúp học sinh lập cho mình một kế hoạch học tập chi tiết và khoa học. Từ nay đến kỳ thi, học sinh có thể lập kế hoạch và thời gian biểu ôn tập với môn toán: củng cố theo mạch kiến thức; luyện lại đề, phân tích lỗi sai; tổng ôn lại toàn bộ kiến thức.

Thí sinh cần lưu ý giữ tâm lý và sức khỏe tốt bằng cách ngủ đủ giấc, không học dồn, kết hợp giữa học tập và nghỉ ngơi, không học quá khuya, nên ngủ trước 12 giờ và dậy sớm để dần quen với lịch trong các ngày thi; ăn đủ – uống nước – vận động nhẹ nhàng, tránh gây áp lực cho bản thân…

Khi làm bài thi, học sinh cần làm đến đâu chắc đến đó. Lúc nhận đề cần kiểm tra kỹ số trang và chất lượng trang in của đề thi, đảm bảo đề thi đầy đủ, rõ ràng và hợp lệ Khi bắt đầu làm bài, thí sinh hãy dành ra 3 - 5 phút xem nhanh hết một lượt đề thi; gạch chân những câu lạ, khó để làm cuối cùng.

Phần II sẽ có các câu mà có 1 lệnh hỏi thuộc mức độ vận dụng nếu chưa thể làm ra được thì hãy đánh dấu lại và quay lại làm sau, luôn ưu tiên làm những câu và lệnh hỏi dễ trước.

Phần III có thể xuất hiện 1 vài câu hỏi lạ và khó, đây là những câu có tính phân loại cao và là vật cản cho những bạn muốn chinh phục điểm 9+. Bên cạnh đó, phần này vẫn có những dạng câu hỏi quen thuộc đã được làm quen và ôn luyện thì hãy ưu tiên xử lí các câu hỏi này, hãy cẩn thận và tính toán một cách chính xác để lấy điểm tuyệt đối những câu hỏi đó.

Năm 2025 là năm đầu tiên thi tốt nghiệp THPT theo chương trình Giáo dục phổ thông 2018 với nhiều điểm mới về cấu trúc và định dạng đề thi. Bằng chiến thuật ôn tập hiệu quả, kiến thức chắc chắn và tâm lý vững vàng, thí sinh sẽ bước vào phòng thi với sự bình tĩnh, tự tin để thực hiện tốt tất cả các bài thi.

Nam Du