Bia hơi vỉa hè

Ảnh minh họa (Nguồn: Internet).

Thời chiến tranh, Hà Nội chỉ có vài quán bia hơi vỉa hè nổi tiếng. Một ở Nguyễn Biểu, một ở cổng nhà máy bia Hoàng Hoa Thám, một nữa ở Cổ Tân. Quán bia ngày ấy dĩ nhiên mậu dịch. Phong cách phục vụ dĩ nhiên đuổi khách. Nhưng vẫn đông nghịt. Lỗi bán hàng đuổi khách ở Hà Nội có lẽ được củng cố hoàn thiện nhất vào thời bao cấp. Nó để lại tàn dư ở mấy hàng cháo chửi bún mắng bây giờ.

Hàng bia hơi Cổ Tân chăng một sợi dây thép dài từ góc vườn hoa ra đến tận phố Lý Đạo Thành. Trên sợi dây ấy là những đồng tích kê bằng tôn đục lỗ xuyên suốt. Khách mua bia trả tiền được nhân viên bán hàng đẩy cho hai đồng. Cứ thế kéo tích kê trượt theo sợi dây cho đến chỗ rót bia thì thả ra. Đó là sáng kiến chống đầu cơ bia để phòng bọn phe phẩy luôn bám đầy quanh quán. Và cũng tuyệt vời bình đẳng. Không khó để nhận ra những tên tuổi văn nghệ sĩ lẫy lừng Thủ đô vịn tay vào sợi dây thép ấy nhúc nhắc đi bước một chờ đến lượt mình. Cùng với họ là công nhân viên chức, buôn thúng bán mẹt, xích lô bốc vác và cả đám chơi bời lêu lổng nữa…

Có hai thành tố làm nên “Bia hơi vỉa hè”. Dĩ nhiên là “bia hơi” và “vỉa hè”. Thiếu một trong hai cũng dĩ nhiên mất đi một nửa khoái cảm. Chẳng ai rỗi hơi vác bia chai ra ngồi vỉa hè làm gì. Cũng như ngồi vỉa hè ngắm trời ngắm đất không uống bia mà cười chỉ có đám trốn viện tâm thần ai cũng nhận ra.

Sau hòa bình, cuộc sống của dân phố vẫn còn lận đận thêm gần hai mươi năm nữa bởi chế độ bao cấp. Người Hà Nội uống bia hơi vỉa hè ngày đông lên. Đơn giản vì không có nhiều tiền để vào những hàng quán sang trọng. Nhà máy bia hoạt động hết công suất vẫn không đủ bia để bán. Đã xuất hiện những lò nấu bia tư nhân. Họ cho ra đời thứ bia dân Hà Nội gọi là “bia cỏ”. Nhạt phèo và uống đến ngụm thứ hai đã đắng ngắt. Cốc bia là thứ đơn giản thế nhưng để nấu được nó đúng tiêu chuẩn không hề dễ dàng. Vẫn chỉ có duy nhất bia nhà máy là uống được. Nhưng những vỉa hè vẫn còn nguyên. Một nửa niềm khoái cảm vẫn còn nguyên.

Nói đến uống bia hơi vỉa hè, người Hà Nội không thể quên được chiếc cốc vại mậu dịch. Nó được những lò thổi thủy tinh của Nhà nước làm ra. Chiếc cốc vại được thổi ra đúng dung tích nửa lít nhưng thủy tinh đầy bọt và rất dễ vỡ. Nhưng ngạc nhiên thay, cho đến tận bây giờ nó vẫn là thứ cốc chủ đạo dùng trong các quán bia hơi. Người Hà Nội rất không muốn cầm trên tay chiếc cốc khác khi uống bia dù nó có được chế tạo công nghiệp đẹp đẽ và bền chắc hơn nhiều. Trải qua những năm tháng thăng trầm, chiếc cốc vại giờ đây đã được làm giảm dung tích xuống còn khoảng 330 ml. Để đảm bảo cho hình dáng không có nhiều thay đổi, chiếc cốc vại bây giờ dày thành hơn trước. Đáy cốc đặc cao đến cả đốt ngón tay. Nhưng vẫn bằng loại thủy tinh đầy bọt như trước. Một cách gian lận trong đo lường vẫn có thể chấp nhận được.

Hàng bia hơi vỉa hè mấy năm nay mọc ra tràn lan dù rằng thành phố chưa bao giờ cho phép ai kinh doanh thứ gì trên vỉa hè. Tuy nhiên chính quyền cũng nhẹ tay khi dọn dẹp các quán bia này. Dường như họ cũng hiểu thói quen tiêu dùng rất xô bồ mà tinh tế của người Hà Nội ở các quán bia hơi vỉa hè. Đã uống bia hơi thì không đâu tốt bằng ngồi ngoài trời. Trong nhà dù có rộng rãi đến mấy cũng không thể nào tránh được tiếng ồn. Nhất là bây giờ có một phong tục mới tràn từ miền Nam ra. Đó là cả đám hàng chục người đứng quanh bàn bia đồng thanh hô vang. Một, hai, ba, dzô… dzô… Vui thì có vui đấy nhưng nó luôn làm cho những tín đồ bia hơi vỉa hè Hà Nội chân chính phải nhăn mặt.

Rất nhiều hàng bia trong thành phố nhưng không phải hàng nào cũng uống được. Những quán vắng thường bia bị pha phách thêm bằng “bia cỏ”, có nơi còn cho thêm cả rượu trắng uống vào rất đau đầu. Nhưng Hà Nội là nơi tâp trung rất đông đảo người từ các nơi khác đến. Những hàng bia nhộm nhoạm ấy vẫn sống được dù thoi thóp. Người Hà Nội có những quán bia hơi vỉa hè của riêng mình. Quan trọng nhất vẫn là khẩu vị truyền thống bia nhà máy. Cho đến tận bây giờ dù công nghệ đã có rất nhiều tiến bộ thì vẫn chưa có nơi nào nấu được bia có chất lượng như vậy. Người ta tin rằng nguồn nước giếng khoan trong khu vực nhà máy bia có những nguyên tố hóa học gì đó hết sức đặc biệt.

Giờ thì hầu như tỉnh nào cũng có nhà máy bia của mình. Thế nhưng nấu bia ra có tiêu thụ được hay không thì lại là chuyện khác. Đã có vài ông quan đầu tỉnh phải đứng ra kêu gọi dân chúng tiêu thụ bia của tỉnh nhà. Điều đó chưa bao giờ xảy ra ở Hà Nội.

Đỗ Phấn