Biến động trên thị trường trái phiếu gia tăng áp lực với các nền kinh tế

Việc bán tháo trái phiếu đã gia tăng sau cuộc họp tháng 9 của FED. Ảnh: Reuters/Brendan McDermid

Lợi suất trái phiếu kho bạc của Mỹ kỳ hạn 30 năm đã đạt mức cao nhất trong 16 năm vào ngày 3/10, do đợt bán tháo trên thị trường trái phiếu toàn cầu đẩy cổ phiếu đi xuống và làm rung chuyển các loại tiền tệ như đồng Yên và đồng Rúp.

Lợi suất trái phiếu kỳ hạn 30 năm đạt 4,95% lần đầu tiên kể từ năm 2007 - trước cuộc khủng hoảng tài chính - khi thị trường điều chỉnh trước viễn cảnh lãi suất cao kéo dài và nhu cầu vay vốn lớn của các chính phủ.

Sự thay đổi trong thị trường trái phiếu trị giá 25 nghìn tỷ USD của Mỹ cũng gây ra sự sụt giảm về cổ phiếu và trái phiếu trên toàn cầu. Lợi suất trái phiếu kỳ hạn 30 năm của Đức được theo dõi nhiều đã tăng 0,077 điểm phần trăm lên 3,211%, mức cao nhất kể từ năm 2011, trong khi lợi suất trái phiếu 30 năm của Ý đạt mức cao nhất kể từ năm 2012 ở mức 5,45%.

Nhu cầu vay nợ của chính phủ ở cả hai bờ Đại Tây Dương cũng đã đẩy lợi suất lên cao. “Khi các chính phủ đang đòi hỏi và cần nhiều tiền hơn, lợi suất trái phiếu phải tăng lên để giải quyết vấn đề đó” - Jim Leaviss, nhà quản lý quỹ tại M&G cho biết. Việc bán tháo trái phiếu đã gia tăng sau cuộc họp tháng 9 của FED, điều này cho thấy rõ ý định của ngân hàng trung ương là giữ lãi suất cao hơn vào năm tới và năm 2025 so với dự đoán của thị trường.

Bởi vì chi phí đi vay của chính phủ ảnh hưởng đến mọi thứ, từ lãi suất thế chấp đối với chủ sở hữu nhà đến lãi suất cho vay đối với các doanh nghiệp, nên có rất nhiều lý do để lo lắng. Dưới đây là lý do tại sao thị trường trái phiếu lại quan trọng.

Tại sao lợi suất trái phiếu toàn cầu tăng?

Thị trường đang ngày càng tính đến việc lãi suất vẫn ở mức cao. Với lạm phát không bao gồm giá lương thực và năng lượng tăng cao và nền kinh tế Mỹ có khả năng phục hồi tốt, các ngân hàng trung ương đang đẩy lùi việc cắt giảm lãi suất.

Các nhà giao dịch hiện thấy Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) cắt giảm lãi suất xuống chỉ còn 4,7% từ mức 5,25% - 5,50% hiện tại, tăng so với mức 4,3% mà họ dự đoán vào cuối tháng 8. Điều đó làm tăng thêm lo lắng về triển vọng tài chính sau khi Fitch hạ xếp hạng của Mỹ vào tháng 8 với lý do mức thâm hụt cao. Nước Ý cũng mắc nợ cao đã nâng mục tiêu thâm hụt vào tuần trước.

Thâm hụt cao hơn có nghĩa là doanh số bán trái phiếu nhiều hơn cũng như các ngân hàng trung ương bán bớt lượng nắm giữ khổng lồ của họ, do đó lợi suất trái phiếu dài hạn đang tăng lên khi các nhà đầu tư yêu cầu bồi thường nhiều hơn.

Các nhà phân tích cho biết, nhiều nhà đầu tư cũng đang đặt cược lợi suất trái phiếu sẽ giảm, do đó, họ cực kỳ nhạy cảm với những động thái theo hướng ngược lại.

Khả năng lãi suất trái phiếu kho bạc kỳ hạn 10 năm sẽ tăng lên 5%

Dữ liệu của Mỹ vẫn ổn định với cuộc khảo sát sản xuất lạc quan công bố hôm 2/10, đã đẩy lãi suất trái phiếu kho bạc tăng trở lại. Điều đó không có gì đáng ngạc nhiên và các nhà phân tích không loại trừ khả năng lãi suất trái phiếu kho bạc kỳ hạn 10 năm sẽ tăng lên 5%, từ mức 4,7% hiện nay.

Thị trường đang điều chỉnh trước viễn cảnh lãi suất cao trong thời gian dài và nhu cầu vay vốn lớn của các chính phủ. Ảnh: AFP

Khi lãi suất trái phiếu tăng, giá của nó sẽ giảm. Nhưng nền kinh tế châu Âu đã xấu đi, do đó việc bán ra sẽ hạn chế hơn ở đó, vì trái phiếu thường hoạt động tốt hơn khi nền kinh tế suy yếu và hầu hết các ngân hàng trung ương lớn đều ra tín hiệu rằng, họ đã ngừng tăng lãi suất.

Lợi suất trái phiếu 10 năm của Đức, ở mức 2,9%, có thể sớm đạt 3% - một cột mốc quan trọng khác khi lợi suất ở mức dưới 0% vào đầu năm 2022.

Đối với cổ phiếu, lợi suất trái phiếu tăng vọt đang bắt đầu hút tiền ra khỏi thị trường đang sôi động. S&P 500 giảm khoảng 7,5% so với mức đỉnh hơn một năm đạt được vào tháng 7. Sự chú ý có thể quay trở lại với các ngân hàng, những người nắm giữ trái phiếu chính phủ lớn đang gánh chịu những khoản lỗ chưa thực hiện, một rủi ro được chú ý bởi sự sụp đổ vào tháng 3 của Ngân hàng Thung lũng Silicon.

Nó có ý nghĩa gì đối với thị trường toàn cầu?

Các hiệu ứng tác động rất rộng. Đầu tiên, lợi suất tăng tạo tiền đề cho năm thứ ba liên tiếp trái phiếu chính phủ toàn cầu thua lỗ, gây tổn hại cho các nhà đầu tư đang đặt cược lâu dài vào sự thay đổi.

Mahmood Pradhan - người đứng đầu bộ phận vĩ mô tại Viện Đầu tư Amundi, cho biết: “Việc bán tháo trái phiếu sẽ có tác động mạnh mẽ đến các ngân hàng nắm giữ trái phiếu kho bạc dài hạn. Nó càng tồn tại lâu thì nó sẽ tấn công vào nhiều lĩnh vực hơn”.

Lợi suất trái phiếu Mỹ cao hơn cũng có nghĩa là đồng Đô la mạnh hơn bao giờ hết, gây áp lực lên các loại tiền tệ khác, đặc biệt là đồng Yên của Nhật Bản.

Các thị trường mới nổi có nên lo lắng?

Lợi suất toàn cầu tăng đã làm tăng áp lực lên các thị trường mới nổi, đặc biệt là các nền kinh tế có lợi suất cao hơn và rủi ro hơn.

Theo JPMorgan, lợi suất bổ sung mà các chính phủ được xếp hạng rác phải trả cho khoản nợ bằng tiền cứng của họ ngoài Kho bạc Mỹ là nơi trú ẩn an toàn đã tăng lên hơn 800 điểm cơ bản, theo JPMorgan, cao hơn 70 điểm cơ bản so với đáy ngày 1/8.

Andrea Kiguel - Trưởng nhóm chiến lược vĩ mô thị trường ngoại hối và thị trường mới nổi Châu Mỹ tại Barclays, cho biết: “Việc tăng cường câu chuyện về lãi suất cao hơn trong thời gian dài hơn, cùng với sự tăng giá dầu, cũng là động lực chính thúc đẩy sức mạnh tổng thể của đồng Đô la Mỹ. Tốc độ của động thái này đã khiến các đồng tiền trong khu vực yếu đi, tỷ giá bị suy giảm mạnh mẽ và chênh lệch tín dụng tại các thị trường mới nổi xa hơn”.

Hoàng Lê (theo Reuters)