Biến thể Delta khoét sâu khoảng cách giữa 'hai nước Mỹ'
Dữ liệu từ các nước, đặc biệt là ở Anh, cho thấy sự lây lan của virus SARS-CoV-2 với các biến thể mới, trong đó có biến thể Delta sẽ đưa nhóm người đã tiêm chủng và chưa tiêm chủng vào những con đường rất khác biệt. Nước Mỹ cũng không phải là ngoại lệ.
Tỷ lệ lây nhiễm Covid-19 tại các bang như Kansas, Oklahoma, Missouri, Arkansas, Louisiana và Mississippi hiện cao nhất ở Mỹ trong khi tỷ lệ tiêm chủng vaccine ngừa Covid-19 ở những bang này lại thấp nhất.
Theo CDC, khoảng 55% dân số Mỹ đã được tiêm chủng đầy đủ vaccine ngừa Covid-19. Ảnh: AP
Cụm bang trung tây và các bang phía Nam đã trở thành tâm dịch mới trong đợt bùng phát Covid-19 tại Mỹ hiện nay khi biến thể Delta đang tác động tới nhóm dân số có tỷ lệ tiêm chủng thấp nhất ở Mỹ.
Thông tin mới này có thể đánh dấu một bước lùi tiềm tàng đối với những nỗ lực của chính quyền Tổng thống Biden nhằm ngăn chặn và kiểm soát đại dịch khi biến thể Delta đang bắt đầy lây lan rộng ở Mỹ.
Đợt bùng phát hiện nay diễn ra trong bối cảnh Mỹ vừa mới bắt đầu trở lại cuộc sống “gần như bình thường” khi nhiều hạn chế phòng chống dịch Covid-19 được dỡ bỏ và cũng là thời điểm chương trình tiêm chủng bắt đầu chững lại.
Cách biệt giữa nhóm tiêm vaccine và không tiêm vaccine ngày càng lớn
Số ca mới mắc Covid-19 nhìn chung vẫn ở mức thấp. Các ca mới cũng chỉ ở mức chưa đến 1/10 so với tỷ lệ trung bình hàng ngày trong đợt cao điểm hồi tháng 1/2021. Tuy nhiên, các con số này đã tăng gấp đôi trong 2 tuần qua.
“Chúng ta không ở mốc tương tự như tháng 4/2020. Những con số kiểm đếm này có thể tăng đều đặn và nhanh chóng. Chúng ta cần phải thận trọng nhưng cũng đừng hoảng loạn”, Bác sỹ David Dowdy, một giáo sư liên kết về dịch tễ học tại Đại học Johns Hopkins, đồng thời là chuyên gia về dịch bệnh truyền nhiễm cho biết.
Theo Trung tâm ngăn ngừa và kiểm soát dịch bệnh Mỹ (CDC), khoảng 55% dân số Mỹ đã được tiêm chủng đầy đủ vaccine ngừa Covid-19. Các loại vaccine được Cơ quan Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) cấp phép vẫn an toàn và hiệu quả trước virus SARS-CoV-2 và các biến thể trong đó có biến thể Delta. Giới chức các bang nói rằng, những người phải nhập viện vì Covid-19 hầu như là những người chưa tiêm chủng vaccine ngừa Covid-19.
Tuy nhiên, sự bùng phát cục bộ cũng cho thấy sự chia rẽ ngày càng lớn trong việc chấp nhận vaccine giữa các bang của Mỹ. Với các điều kiện phức tạp, các khu vực nông thôn và các khu vực có khuyên hướng ủng hộ đảng Cộng hòa nhìn chung có tỷ lệ tiêm chủng vaccine thấp hơn so với các bang có khuynh hướng ủng hộ đảng Dân chủ.
Tỷ lệ tiêm chủng hàng ngày trên toàn quốc đã giảm mạnh, từ mức đỉnh trung bình 3,4 triệu liều/ngày xuống chỉ còn 432.000 liều/ngày hiện nay. Những bang như Mississippi và Alabama có tỷ lệ tiêm chủng thấp nhất tại Mỹ và mới chỉ có 1/3 dân số đã được tiêm chủng. Ngược lại, bang Vermont đã có tới 67% dân số được tiêm vaccine.
Theo tổ chức nghiên cứu y tế Kaiser Family Foundation, từ tháng 4-7/2021, cách biệt trong tỷ lệ tiêm chủng giữa các quận bỏ phiếu cho ông Joe Biden và các quận bỏ phiếu cho ông Donald Trump trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2020 đã tăng thêm 2,2 điểm %, lên mức 11,7 điểm %.
Màu sắc chính trị trong bức tranh tiêm chủng
Các thành viên đảng Cộng hòa vẫn là nhóm phản đối vaccine nhất trên toàn nước Mỹ. Các bang khắp khu vực trung tây và các bang phía Nam giờ đây đang chứng kiến đợi bùng phát dịch Covid-19 tồi tệ nhất.
Vẫn có một “nhóm những người bảo thủ không muốn [tiêm vaccine] vì các lý do chính trị”, theo ông Aaron Wendelboe, một giáo sư về dịch tễ học tại Đại học Oklahoma, từng là nhà dịch tễ học của bang trong đại dịch ở Oklahoma. Dù vậy, các chuyên gia trong đó có Wendelboe cảnh báo rằng việc do dự tiêm vaccine là phức tạp và cũng có nhiều mặt.
“Chúng tôi có một thống đốc đảng Cộng hòa đã tiêm vaccine và đội ngũ lãnh đạo Cộng hòa ở đây cũng đã tiêm vaccine và Oklahoma là một bang đỏ truyền thống. Tôi không chắc sự khác biệt chính trị đóng vai trò như thế nào ở đây, nhưng tôi nghĩ rằng các yếu tố khác mới đóng vai trò chủ yếu”, Giáo sư Jennifer Dilaha, Giám đốc phụ trách miễn dịch tại Cơ quan y tế Arkansas nói.
Ông Dilaha nói rằng, nhiều người ở Arkansas, đặc biệt là người trẻ, đã đánh giá thấp mức độ nghiêm trọng của Covid-19, và đánh giá không đúng về các rủi ro liên quan tới vaccine dù các loại vaccine đã được chứng minh là an toàn.
“Họ không quen với những hậu quả lâu dài của Covid-19, bởi chúng ta vẫn còn đang nghiên cứu về chúng. Họ [những người trẻ] không nhận ra rằng những người mắc Covid-19 có thể bị tổn thương phổi vĩnh viễn, cũng như các tổn thương tim, thận hay não”, ông Dilaha nói.
Trong những tuần gần đây, hơn 98% số người nhập viện vì Covid-19 ở Arkansas và Oklahoma đều là những người chưa tiêm vaccine. Thậm chí ở Arkansas, những người nhập viện phần lớn ở độ tuổi 20, 30 và 40.
Trong khi sự lưỡng lự về vaccine vẫn còn phức tạp, việc các nhà lập pháp bảo thủ liên tục công kích các biện pháp khống chế đại dịch, dù cố ý hay không, đã nhấn mạnh quan điểm sai lầm rằng dịch Covid-19 không nghiêm trọng như các quan chức y tế cộng đồng cảnh báo.
Tại Oklahoma, các nhà lập pháp đã ban hành điều luật khiến các quy định về đeo khẩu trang trong trường học trở nên khó thực hiện hơn nhiều ngay cả khi trẻ em dưới 12 tuổi chưa đủ điều kiện để tiêm vaccine.
Các nghị sỹ bang Tennessee đã công kích quan chức phụ trách chiến dịch tiêm vaccine của bang, và sau đó đã sa thải quan chức này.
Trong một bài biết trên báo Tennessee, Tiến sĩ Michelle Fiscus đã chỉ trích rằng, “Khi những người được bầu chọn và bổ nhiệm lãnh đạo bang này đặt lợi ích chính trị của họ lên trên lợi ích công cộng, họ đã phản bội những người đã tin tưởng họ bằng cả mạng sống của mình”.
Ở Missouri, Thống đốc đảng Cộng hòa Mike Parson đã chỉ trích thông báo của chính quyền Biden về việc sẽ tăng cường các nhóm hỗ trợ để giúp các bang tiêm chủng cho người dân tận nhà.
Thay đổi nhỏ trong tỷ lệ tiêm chủng cũng có thể giúp thay đổi kịch bản
Tốc độ biến thể Delta lây lan trong số những người chưa tiêm chủng đã được chứng minh trong cuộc điều tra gần đây về đợt bùng phát dịch tại một phòng gym ở Oklahoma.
Cuộc điều tra do CDC thực hiện về phòng gym này cho thấy, có 47 người mắc Covid-19 trong tháng 4/2021. Trong số 21 người có mẫu xét nghiệm được giải trình tự gen, tất cả đều nhiễm biến thể Delta.
Trong số những người nhiễm bệnh, 85% chưa tiêm vaccine ngừa Covid-19, nhiều người trong số họ đều là thanh niên và đã đủ điều kiện tiêm vaccine ở thời điểm đó. CDC đã khuyến cáo những người chưa tiêm vaccine nên đeo khẩu trang nhưng các phòng gym đều không đáp ứng các tiêu chuẩn về sự thông thoáng cũng như quy định đeo khẩu trang. Thể thao trong nhà đông người là những hoạt động có nguy cơ lây nhiễm cao nhất đối với những người chưa tiêm vaccine.
“Tôi rất lo ngại việc chúng ta phải chứng kiến sự gia tăng số ca mắc” ông Wendelboe nói
Theo mô hình riêng xây dựng riêng để theo dõi sự lây nhiễm tại bang Oklahoma, ông Wendelboe dự đoán, biến thể Delta sẽ khiến số ca mắc Covid-19 tăng gấp 5 lần trong tháng 8 và gấp 10 lần vào tháng 12 năm nay.
Theo ông, chỉ cần một sự gia tăng nhẹ trong tỷ lệ tiêm chủng vaccine cũng có thể giúp thay đổi kịch bản này. Nếu không, Oklahoma có thể tiếp tục chứng kiến số ca mắc Covid-19 tăng cao trong suốt mùa đông tới./.
