Biến thể XE lây lan nhanh hơn cả Omicron có thực sự đáng sợ?

Đã có những dấu hiệu ban đầu cho thấy khả năng lây lan của biến thể này còn cao hơn biến thể gốc.

Biến chủng tái tổ hợp XE lần đầu được phát hiện ở Anh (Ảnh: The Scotsman)

Sự xuất hiện một loạt biến thể tái tổ hợp

Cơ quan An ninh y tế của Anh (HSA) đang theo dõi 3 dòng biến thể tái tổ hợp là XD, XE và XF.

XD là biến thể kết hợp giữa Delta và BA.1 – một dòng phụ của biến thể Omicron, được tìm thấy ở Pháp, Bỉ, Đan Mạch.

XE là sự tái tổ hợp của hai dòng con của biến thể Omicron là BA.1 và BA.2, nhưng lại có 3 đột biến không có trong trình tự gen của biến thể gốc. XE chỉ được phát hiện tại Anh.

XF là một dạng kết hợp khác giữa Delta và BA.1, cũng chỉ được tìm thấy ở Anh.

Những biến thể này đáng lo ngại như thế nào?

XD được phát hiện lần đầu tiên vào tháng 12/2021 và đến ngày 22/3/2022, đã có 49 mẫu bệnh phẩm chứa biến thể này được tìm thấy ở Pháp, Đan Mạch và Bỉ.

Nhà virus học Tom Peacock thuộc Đại học Hoàng gia London cho biết đây là biến thể tái tổ hợp cần theo dõi vì nó lây lan ra nhiều quốc gia và có thành phần của Delta - biến thể có thể dẫn đến các triệu chứng bệnh nghiêm trọng hơn. Trong thông báo trên Twitter, ông Tom Peacock cho biết: “Mối lo ngại ở đây là liệu có bất cứ sự thay đổi phi cấu trúc nào ở Delta, có thể làm gia tăng mức độ nghiêm trọng của triệu chứng hoặc dẫn đến sự nhân rộng tế bào hay không”.

Đối với biến thể XE, Cơ quan An ninh y tế của Anh (HSA) đã xác định được 637 trường hợp nhiễm ở Anh. Chúng được phân bố rải rác khắp nước Anh và ngày càng gia tăng về số lượng. Điều đó cho thấy sự lây lan mạnh mẽ của biến thể mới trong cộng đồng.

HSA đã so sánh các mẫu gen của XE với BA.2 - biến thể phụ của Omicron và nhận thấy rằng XE có khả năng lây lan cao hơn 9,8%. Cơ quan này cảnh báo các dữ liệu có thể thiếu chính xác trong giai đoạn đầu và sẽ có những đánh giá chính xác hơn về khả năng lây nhiễm của nó theo thời gian.

Giáo sư Susan Hopkins, cố vấn y tế chính của HSA cho biết, tốc độ lây lan của XE có vẻ như đang gia tăng. Tuy nhiên, bà lưu ý, cho đến nay vẫn chưa có đủ bằng chứng để đưa ra kết luận về khả năng lây lan, mức độ nghiêm trọng hoặc hiệu quả của vaccine đối với biến thể XE. Còn Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết, cho đến khi cơ quan này có thể phát hiện được “sự khác biệt đáng kể về đặc tính di truyền và mức độ nghiêm trọng’, XE vẫn được xếp loại là một nhánh phụ của biến thể Omicron.

Thông báo của WHO nêu rõ: “WHO tiếp tục theo dõi và đánh giá chặt chẽ nguy cơ sức khỏe cộng đồng liên quan đến các biến thể tái tổ hợp, cùng với các biến thể SARS-CoV-2 khác và sẽ cập nhật tình hình khi thu thập được thêm nhiều thông tin”.

Riêng với biến thể lai XF, cho đến nay, chỉ có 39 mẫu bệnh phẩm được xác định và chỉ có duy nhất ở Anh. Biến thể này lần đầu tiên được phát hiện vào ngày 7/1 và từ ngày 14/2 đến nay vẫn chưa có thêm mẫu bệnh phẩm nào chứa XF được tìm thấy. HSA đã kết luận rằng, XF không có khả năng lây lan mạnh mẽ trong cộng đồng.

Biến thể lai đã từng xuất hiện trước đó

Theo các nhà nghiên cứu, kể từ khi dịch bệnh bùng phát đến nay đã có rất nhiều biến thể kết hợp với nhau để tạo ra biến thể lai. Hai loại virus có liên quan lây nhiễm cho cùng một tế bào có thể kết hợp để tạo ra một bộ gen hỗn hợp.

Trước đó, các nhà nghiên cứu đã thông báo về sự tái tổ hợp gen giữa biến thể Delta và Alpha trong 26 mẫu bệnh phẩm của các bệnh nhân mắc Covid-19 ở Nhật Bản. Một quá trình tái tổ hợp khác đã xảy ra ở Anh khi biến thể Alpha hợp nhất với B.1.177, biến chủng xuất hiện lần đầu ở Tây Ban Nha vào mùa Hè năm 2020. Có 44 trường hợp được phát hiện nhiễm biến chủng lai này trước khi nó biến mất.

Chuyên gia Hopkins nhận định, việc xuất hiện các biến thể tái tổ hợp không phải là điều bất thường, đặc biệt là khi rất nhiều biến thể vẫn đang hoành hành. “Một số biến thể lai đã được phát hiện trong suốt quá trình diễn ra đại dịch. Nhưng hầu hết sẽ nhanh chóng biến mất”.

Xét nghiệm có phát hiện được biến thể mới hay không?

Nhà virus học Tom Peacock cho biết, những biến thể như vậy có thể được xác định bằng các xét nghiệm PCR tiêu chuẩn và dụng cụ xét nghiệm nhanh.

Thế giới đối mặt nguy cơ mới

Sự xuất hiện của 3 biến thể mới diễn ra vào thời điểm thế giới đang dần dỡ bỏ các biện pháp chống dịch. Trong làn sóng thứ 3 của đại dịch do biến thể Omicron gây ra, kéo dài từ tháng 12/2021 đến tháng 2/2022, thế giới đã chứng kiến nhiều trường hợp mắc Covid-19 hơn, nhưng mức độ nghiêm trọng giảm đi so với 2 làn sóng trước.

Do vậy, các cơ quan y tế và chính phủ nhiều nước trên thế giới đang từ từ nối lại các chuyến bay quốc tế và loại bỏ những quy định chống Covid-19 nghiêm ngặt. Điều này đánh dấu sự khởi đầu của việc đưa cuộc sống trở lại trạng thái bình thường.

Tuy nhiên, với sự xuất hiện của đột biến mới có khả năng lây lan nhanh hơn bất kỳ biến thể nào được phát hiện trước đây, chúng ta có thể phải đối mặt với nguy cơ mới. Trước mắt, đột biến mới mang nhiều đặc tính giống Omicron, nên ít có khả năng nó gây ra nhiều ca bệnh nghiêm trọng hoặc nhiều ca tử vong. Tuy nhiên, nếu biến thể lây lan một thiếu kiểm soát, chính phủ các nước có thể không còn lựa chọn nào khác ngoài việc khôi phục các biện pháp chống dịch nghiêm ngặt để ngăn chặn hậu quả nghiêm trọng do làn sóng mới gây ra./.

Hồng Anh/VOV.VN (Tổng hợp)