Biến thời cơ khách quan thành sức mạnh hiện thực

Tháng 8-1945, chớp thời cơ lịch sử, dưới sự lãnh đạo của Đảng, tập hợp trong Mặt trận Việt Minh, nhân dân ta đã nhất loạt đứng lên giành chính quyền. Khí thế cách mạng trào dâng, cả biển người từ Nam chí Bắc đã làm nên một kỳ tích: Từ người nô lệ, từ người dân mất nước trở thành người dân độc lập, tự do, làm chủ vận mệnh của mình!

Kiên cường đứng lên

Từ khi thực dân Pháp xâm lược, nhân dân ta đã bao lần đứng lên chống sự đô hộ, chống lại ách thống trị một cổ hai tròng của thực dân và phong kiến. Hy sinh vô bờ bến trước sự đàn áp dã man của quân xâm lược nhưng dân ta vẫn kiên cường đứng lên với tinh thần: "Bao giờ người Tây nhổ hết cỏ nước Nam thì mới hết người Nam đánh Tây!".

Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, với đường lối cách mạng đúng đắn tập hợp không những công nhân, nông dân mà còn tất cả các tầng lớp lao động, yêu nước, nhân dân ta đã làm nên những cao trào cách mạng sôi sục. Sau khi Hồ Chí Minh về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng, tháng 5-1941, Mặt trận Việt Minh được thành lập đã phát huy cao độ tinh thần yêu nước của quần chúng nhân dân, dấy lên cao trào đánh Pháp, đuổi Nhật.

Tháng 3-1945, Nhật hất cẳng Pháp, độc chiếm Đông Dương. Ngày 14-8-1945, Nhật chính thức tuyên bố đầu hàng Đồng minh, quân Nhật ở Việt Nam và Đông Dương trong thế bại trận, suy sụp về tinh thần, hoang mang đến cực độ. Thời cơ lịch sử đã tới! Với tinh thần "đem sức ta mà giải phóng cho ta", với quyết tâm "Dù có phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng kiên quyết giành cho được tự do, độc lập", Hồ Chí Minh và Mặt trận Việt Minh triệu tập Đại hội quốc dân tại Tân Trào ngày 16-8, quyết định phát động đứng lên khởi nghĩa giành chính quyền, bầu ra Chính phủ lâm thời do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng, của Mặt trận Việt Minh, nhân dân cả nước ta đã nhất tề đứng lên giành chính quyền từ tay phát xít Nhật trong thời điểm có lợi nhất. Sau thắng lợi của khởi nghĩa ở Hà Nội ngày 19-8, Đảng bộ Sài Gòn - Chợ Lớn đã cân nhắc hết sức cẩn trọng và với quyết tâm vô bờ bến đã phát động nhân dân đứng lên giành chính quyền vào ngày 25-8-1945.

Đánh chiếm Bắc Bộ Phủ - tổng khởi nghĩa giành chính quyền tại Hà Nội tháng 8-1945. Ảnh: TTXVN

Chủ động chớp thời cơ

Cách mạng Tháng Tám là dấu son lịch sử, khẳng định độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam trên bản đồ thế giới. Ngay sau Cách mạng Tháng Tám, nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng và Bác Hồ đã kiên quyết đứng lên thực hiện lời thề bảo vệ Tổ quốc trong Tuyên ngôn Độc lập, kháng chiến hơn 30 năm ròng chống lại âm mưu và hành động xâm lược nước ta một lần nữa của thực dân Pháp và đế quốc Mỹ; kết thúc bằng Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử ngày 30-4-1975.

Lịch sử sẽ qua đi, nhưng giá trị và bài học lịch sử vẫn còn mãi. Tinh thần và những bài học của Cách mạng Tháng Tám vẫn đang sống động trong thực tiễn xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày nay. Thực tiễn cũng cho thấy, sau thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, dân tộc ta, nhân dân ta lại trải qua hai cuộc chiến tranh chống xâm lược, bảo vệ Tổ quốc ở biên giới phía Bắc và biên giới Tây Nam. Trong hai cuộc chiến tranh ấy, biết bao cán bộ, chiến sĩ và nhân dân ta đã hy sinh anh dũng để giữ từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc và làm tròn nghĩa vụ quốc tế cao cả với đất nước chùa tháp.

Bước vào sự nghiệp đổi mới, với những thử thách nghiệt ngã do bối cảnh quốc tế đem lại cùng với các thách thức từ lĩnh vực kinh tế - xã hội hết sức mới mẻ và phức tạp, trong khi chúng ta còn chưa có nhiều kinh nghiệm, nhưng với bản lĩnh của một Đảng Cộng sản chân chính, với sự đoàn kết gắn bó keo sơn giữa Đảng và nhân dân, đất nước ta đã vượt qua những khó khăn chồng chất, đã và đang chuyển mình với những thành tựu hết sức ấn tượng.

Với tất cả tinh thần khiêm tốn, chúng ta có thể nói rằng chưa bao giờ nước ta có sức mạnh nội lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay. Tuy nhiên, chúng ta phải thừa nhận rằng Đảng ta, nhân dân ta đang đối mặt với những khó khăn, thách thức khó lường. Trong tất cả những khó khăn, thách thức ấy, vấn đề hàng đầu là Đảng, Nhà nước phải cương quyết, kiên trì và khôn khéo trong cuộc chiến chống tham nhũng, chống "tự diễn biến, tự chuyển hóa".

Thời cơ không tự nó xuất hiện nếu không có những tác động của nhân tố chủ quan. Thời cơ càng không có giá trị, không thể biến thành hiện thực nếu người lãnh đạo, nếu lực lượng cách mạng không chủ động chớp lấy thời cơ, biến thời cơ khách quan thành sức mạnh hiện thực.

Nhớ về Cách mạng Tháng Tám, phát huy tinh thần Tháng Tám lịch sử, chắc chắn rằng Đảng ta, nhân dân ta sẽ viết nên những trang sử mới, lập nên những kỳ tích mới trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa!

Thiếu tướng, PGS-TS VŨ QUANG ĐẠO, nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử quân sự Việt Nam