Blaise Metreweli - 'Đệ nhất phu nhân' của tình báo Anh

Sự kiện có ý nghĩa lịch sử

Đối với những người Anh bảo thủ, thông tin về việc bổ nhiệm một phụ nữ làm người đứng đầu cơ quan tình báo mật với lịch sử 116 năm giống như tiếng sấm giữa trời quang. Vào tháng Năm, tờ The Times đưa tin có 3 phụ nữ quyền lực đang tranh cử chức vụ này. Tuy nhiên, tờ báo chỉ tiết lộ tên của một trong số họ - cựu Đại sứ Anh tại Trung Quốc, Barbara Woodward. Mặc dù vậy, ứng cử viên này cuối cùng đã không được lựa chọn.

Theo thông cáo báo chí của Chính phủ Anh, việc bổ nhiệm Blaise Metreweli diễn ra trong bối cảnh các mối đe dọa của các đối thủ quốc tế ngày càng gia tăng, khi hoạt động của các cơ quan tình báo Anh đã bước sang một giai đoạn quan trọng mới.

Tân Giám đốc MI.6, bà Blaise Metreweli.

Blaise Metreweli sẽ chính thức đảm nhận chức vụ vào mùa thu năm nay, khi người tiền nhiệm Richard Moore nghỉ hưu.

Thường được gọi là “C”, người đứng đầu MI.6 chịu trách nhiệm điều hành toàn bộ tổ chức và là thành viên duy nhất của cơ quan này được nêu tên công khai. Người này trực tiếp báo cáo với Bộ trưởng Bộ Ngoại giao. Hiện tại, bà Metreweli đang giữ chức Tổng Giám đốc Q, phụ trách công nghệ và đổi mới tại MI.6. Trước đó, bà từng là Giám đốc Cơ quan An ninh MI.5, nơi chịu trách nhiệm ngăn chặn các mối đe dọa từ các quốc gia khác.

Theo ý kiến của Thủ tướng Keir Starmer, được các cơ quan báo chí trích dẫn, Vương quốc Anh hiện đang đối mặt với những mối đe dọa chưa từng có. Ông chỉ ra rằng các đối thủ đã cử tàu do thám vào vùng biển của Anh và nhiều tin tặc cũng đang thực hiện các cuộc tấn công mạng tinh vi nhằm phá hoại hoạt động của các cơ quan nhà nước.

Lựa chọn Blaise Metreweli, rõ ràng Starmer muốn thấy người đứng đầu cơ quan tình báo Anh là người có kinh nghiệm thực chiến và kiến thức công nghệ, thay vì chỉ dựa vào uy tín ngoại giao như trường hợp của Barbara Woodward.

Ngoại trưởng David Lammy gọi Blaise Metreweli là ứng cử viên lý tưởng cho vị trí lãnh đạo MI.6. “Hàng ngày, các cơ quan tình báo của chúng ta âm thầm làm việc để bảo vệ an ninh quốc gia và cạnh tranh với các đối thủ. Đó là lý do tôi tự hào khi chính phủ đầu tư thêm 600 triệu bảng Anh vào cộng đồng tình báo của chúng ta”, - ông nhấn mạnh.

Người tiền nhiệm Richard Moore đã mô tả việc bổ nhiệm Blaise Metreweli là một sự kiện lịch sử. Ông nói: “Tôi rất vui mừng trước quyết định quan trọng này, khi đồng nghiệp Blaise Metreweli trở thành người kế nhiệm tôi ở cương vị Giám đốc MI.6. Blaise Metreweli là một sĩ quan tình báo xuất sắc, một nhà lãnh đạo tài năng, đồng thời là một trong những nhà tư tưởng hàng đầu của chúng ta trong lĩnh vực công nghệ. Tôi hân hạnh chào đón bà với tư cách nữ lãnh đạo đầu tiên của MI.6”.

Thủ tướng Anh Keir Stamer.

Mơ ước trở thành điệp viên từ nhỏ

Bà Blaise Metreweli, tân Giám đốc Cục Tình báo mật Anh, không giấu được niềm tự hào khi đảm nhận chức vụ mới. Bà chia sẻ: "Tôi rất mong được tiếp tục công việc trên cương vị mới, cùng với các sĩ quan và điệp viên dũng cảm của MI.6, cũng như với các đối tác quốc tế".

Vào thời điểm được bổ nhiệm, Blaise Metreweli vừa tròn 47 tuổi. Bà học ngành Nhân chủng học tại Đại học Cambridge và gia nhập MI.6 vào năm 1999 với vai trò sĩ quan tác chiến. Phần lớn sự nghiệp của bà gắn liền với các nhiệm vụ tại Trung Đông và châu Âu.

Blaise Metreweli thừa nhận với báo giới rằng từ nhỏ bà đã mơ ước trở thành điệp viên. Bà từng học tiếng Ảrập và chơi thể thao. Vào cuối thập niên 1990, bà đã cùng đội chèo thuyền của mình giành chiến thắng trong một giải đấu lớn trên sông Thames.

Không ai biết gì về đời tư của Blaise Metreweli. Phong cách thời trang của bà mang đậm nét công sở, ngoại trừ những chiếc trâm cài áo hình côn trùng lấp lánh trên ve áo vest.

Với vai trò người đứng đầu bộ phận Q, bà chịu trách nhiệm chỉ đạo việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo không chỉ trong hoạt động của MI.6 mà còn trong toàn bộ Cộng đồng Tình báo Vương quốc Anh (UKIC).

Giám đốc MI.6 đương nhiệm, ông Richard Moore.

Tranh luận về nguồn gốc xuất thân của bà Blaise Metreveli

Metreweli là một dòng họ lâu đời ở Gruzia, nổi tiếng không chỉ nhờ những đầu bếp và thợ làm bánh tài hoa mà còn bởi truyền thống trong các lĩnh vực thể thao, khoa học và sáng chế. Nhiều nhân vật mang họ này đã đóng góp lớn cho xã hội, chẳng hạn như tay vợt Liên Xô kiêm bình luận viên thể thao Aleksandr Metreweli, nhà Sử học Roin Metreweli, hiện là Hiệu trưởng Đại học Quốc gia Tbilisi, Valerian Metreweli, nhà phát minh ra phương pháp thu hoạch chè độc đáo…

Số phận của những người mang họ Metreweli trong thế kỷ XX đã thay đổi theo nhiều hướng khác nhau. Một số gia đình di cư từ vùng Racha-Lechkhumi ở phía tây bắc Gruzia đến thành phố Essentuki thuộc khu vực Stavropol của Nga. Sau Cách mạng Tháng Mười, nhiều người trong số họ đã ra nước ngoài. Điều thú vị là tại Ý, cũng tồn tại một họ Metreweli nhưng với hai chữ "l", và từ này có nghĩa là "thủ thư".

Ông Georgy Beridze, một trong những người họ hàng của tân Giám đốc MI.6 hiện đang sống ở Gruzia, cho biết: “Những người mang họ Metreweli từng sinh sống ở thành phố Feodosya, Krym. Ông ngoại tôi, Mikhail Metreweli, là một nhà công nghiệp lớn, còn bà tôi, Anna, có một nửa dòng máu Hy Lạp. Sau khi ông tôi qua đời, gia đình chuyển đến Tbilisi, thủ đô của Gruzia”.

Chú của ông Georgy Beridze, David Metreweli, đã đến London, sau khi bị bắt làm tù binh trong Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại. “David Metreweli có 1 người con trai tên là Konstantin Metreweli, và bà Blaise Metreweli chính là con gái của ông ấy” - Georgy Beridze nói.

Ông Georgy Beridze kể rằng gia đình ông đã từng duy trì liên lạc với ông David Metreweli. Trước ngôi nhà của ông tại London có dòng chữ "Chào mừng" bằng tiếng Gruzia, nơi ông luôn tiếp đón các nhân vật nổi tiếng của Gruzia. Qua những người quen, ông David Metreweli gửi thư và bưu phẩm về cho gia đình ông Georgy Beridze. Tuy nhiên, khoảng 50 năm trước, việc trao đổi thư từ này đã dừng lại. Người ta đồn rằng ông David Metreweli đã bị KGB để mắt tới.

Theo ông Georgy Beridze, David Metreweli là một nhà phục chế tài năng tại bảo tàng Anh.

Bình luận về thông tin cho rằng bà Blaise Metreweli có nguồn gốc từ Ukraine, ông Georgy Beridze cho biết: “Chú tôi, David Metreweli, bị bắt làm tù binh ở Anh. Tại đây, ông được cho là đã gặp và làm quen với người vợ tương lai của mình, bà Varvara. Có hai giả thuyết về xuất xứ của bà: một cho rằng bà là người Đức, còn giả thuyết thứ hai cho rằng bà là người Ukraine. Tuy nhiên, dựa vào ngoại hình của bà, tôi nghiêng về giả thuyết thứ hai”.

Ông Georgy Beridze cũng chia sẻ rằng ở Gruzia, ông và những người thân không hề quen biết bà Blaise Metreweli. “Chắc chắn bà ấy cũng không có ý định gặp gỡ chúng tôi, đặc biệt là khi công việc của bà rất bận rộn” - ông nói.

Ngoại trưởng Anh David Lammy.

Cha của bà Blaise Metreweli có thể đã làm việc cho tình báo Anh

Nhà nghiên cứu Sofo Dzhaparidze, đảng viên đảng “Phong trào Quốc gia Thống nhất” do cựu Tổng thống Gruzia Mikheil Saakashvili sáng lập, đã đưa ra giả thuyết về tiểu sử của ông Konstantin Metreweli, cha của tân Giám đốc MI.6.

Vào những năm 1980, Konstantin Metreweli là giáo sư X quang học tại Hong Kong, nơi bà Blaise đã trải qua tuổi thơ của mình. Ông đã huấn luyện các quân nhân về X quang học khi phục vụ trong quân đội Anh. Là trưởng khoa Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Quang học của Đại học Hong Kong, Trung Quốc, ông đã công bố nhiều công trình khoa học. Trên trang web của Đại học Cambridge, tên Konstantin Metreweli cũng xuất hiện trong danh sách các cựu sinh viên của trường, và ông còn được nhắc đến trong các hồ sơ nhập quốc tịch Anh.

“Vào tháng 7/1966, một người tên là “Dobrovolsky Konstantino (hay còn gọi là Konstantin Metreweli)”, sinh viên y khoa với quốc tịch không xác định, đã được đăng ký thường trú tại một địa chỉ ở London”, - Sofo Dzhaparidze trích dẫn từ bài báo và đưa ra giả thuyết rằng cha của Blaise Metreweli có thể đã di cư sang Vương quốc Anh từ Liên Xô. Nhà nghiên cứu này không loại trừ khả năng Konstantin Metreweli có liên hệ với tình báo Anh trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh.

Sofo Dzhaparidze cũng nhắc đến Archil Metreweli chủ xuất bản và giáo sư tại Đại học Munich, người có thể là họ hàng của Blaise Metreweli.

MI.6 mở ra một chương mới

Theo giới truyền thông, việc Blaise Metreweli trở thành người đứng đầu MI.6 sẽ giúp cơ quan này giải quyết “các vấn đề kỹ thuật”. “Trong thời đại kỹ thuật số phát triển như vũ bão, khi một khối lượng thông tin tình báo khổng lồ được thu thập từ không gian mạng và vũ trụ, MI.6 buộc phải hành động nhanh hơn bao giờ hết để theo kịp thời đại và vượt qua đối thủ” - một cây bút có uy tín ở Anh nhận định.

Giới quan sát cho rằng không nên biến yếu tố giới tính của người đứng đầu MI.6 thành tâm điểm gây chú ý. Điều đáng bàn sâu hơn chính là những thay đổi mang tính cách mạng trong bản chất hoạt động tình báo dưới thời Blaise Metreweli.

Bộ phận Q vốn được coi là trung tâm tư duy logic của MI.6. Theo nhận định của báo chí Anh, bà Blaise Metreweli đã chuyển đổi bộ phận này từ một phòng thí nghiệm kỹ thuật thành “cái nôi” phát triển các mô-đun trí tuệ nhân tạo. Những mô-đun này có khả năng phát hiện mọi dấu hiệu bất ổn trên toàn cầu và lập tức đưa ra các thuật toán để ứng phó.

Điều này không phải ngẫu nhiên, vì Blaise Metreweli vốn không phải là một cán bộ tác chiến, mà là nhà Nhân chủng học xã hội được đào tạo chuyên sâu về tình báo mạng. Đây là một ví dụ điển hình cho xu hướng công nghệ số dần thay thế sự can thiệp quân sự.

Việc bổ nhiệm bà Blaise Metreweli được xem là biểu tượng cho sự khởi đầu của một kỷ nguyên tình báo mới, nơi hình ảnh James Bond dần lui về quá khứ, nhường chỗ cho “kẻ vô hình” có thể khơi dậy tâm lý hoảng loạn và phát động các cuộc tấn công thông tin chỉ bằng một cú nhấp chuột.

Trần Hậu