Bộ Công an đề xuất đeo máy giám sát điện tử đối với người đang hưởng án treo

Cán bộ Công an hướng dẫn phạm nhân tìm hiểu về công tác đặc xá. Ảnh: Bộ Công an

Đề xuất giám sát điện tử đối với người đang hưởng án treo

Bộ Công an đang dự thảo Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi) gồm 17 chương, 225 điều (tăng 1 chương và 17 điều so với Luật Thi hành án hình sự năm 2019), trong đó, sửa đổi, bổ sung 86 điều, xây dựng mới 17 điều.

Trong dự thảo, Bộ Công an đề xuất những trường hợp bị giám sát điện tử là người được tha tù trước thời hạn có điều kiện; người chấp hành án tù treo, án phạt cải tạo không giam giữ; người chấp hành án phạt quản chế; người chấp hành án phạt cấm cư trú; người được hoãn chấp hành hoặc tạm đình chỉ hình phạt tù.

Phạm nhân tham gia lao động, hướng nghiệp, học nghề ngoài trại giam hoặc phạm nhân được trích xuất, phân quyền quản trị cũng bị đề xuất giám sát điện tử.

Những người bị bệnh nặng hoặc không thể đi lại được, phụ nữ có thai hoặc đang nuôi con nhỏ dưới 36 tháng tuổi, hoặc có lý do chính đáng khác sẽ không bị gắn thiết bị giám sát điện tử.

Về phương thức giám sát điện tử, dự thảo Luật quy định: người bị giám sát điện tử được gắn 1 thiết bị giám sát điện tử lên cơ thể của người này để theo dõi vị trí trong quá trình bị giám sát. Khi đi khỏi phạm vi địa bàn cư trú, làm việc thiết bị sẽ phát cảnh báo đến cơ quan, người quản lý…

Trong thời hạn 1 ngày làm việc kể từ khi gắn thiết bị giám sát điện tử lên cơ thể của người bị giám sát, Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện, Cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu sẽ thông báo, phân quyền quản lý cho Công an cấp xã biết để trực tiếp thực hiện việc giám sát điện tử. Thời gian giám sát điện tử bằng thời gian chấp hành án, thời gian thử thách theo quyết định của Tòa án.

Người chấp hành án hình sự đang bị giám sát đi khỏi nơi cư trú mà không được sự cho phép của cơ quan có thẩm quyền hoặc có hành vi phá hủy, tháo rời khỏi cơ thể, làm mất tính năng, tác dụng của thiết bị giám sát điện tử sẽ có cảnh báo, Cơ quan thi hành án hình sự cấp huyện, Cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu kịp thời thông báo, trao đổi cho Công an cấp xã, đơn vị quân đội đang quản lý, giám sát đối tượng để kiểm tra, xác minh kịp thời.

Nếu có căn cứ xác định là hành vi tự ý rời khỏi nơi cư trú, phá hủy, tháo rời, làm mất tính năng, tác dụng của thiết bị giám sát từ xa mà không thuộc trường hợp vì lý do bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan thì Công an cấp xã, đơn vị quân đội được giao theo dõi, quản lý, giáo dục người người bị giám sát điện tử có trách nhiệm lập biên bản vi phạm và báo cáo Ủy ban nhân dân cấp xã hoặc Cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu. Riêng đối với người được tha tù trước thời hạn có điều kiện, người chấp hành án treo trong trường hợp này thì được xác định là vi phạm nghĩa vụ lần thứ nhất. Khi hết thời gian giám sát điện tử, Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện, Cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu kết thúc giám sát điện tử đối với họ và thu hồi thiết bị giám sát điện tử.

Trung tâm giám sát điện tử đặt tại Cơ quan quản lý thi hành án hình sự Bộ Công an, Cơ quan quản lý thi hành án hình sự Bộ Quốc phòng để cập nhật, quản lý, lưu trữ dữ liệu…

Nâng cao hiệu quả công tác giáo dục đối với người chấp hành án hình sự tại cộng đồng

Lý giải về đề xuất trên, cơ quan soạn thảo cho biết, trên toàn quốc, cơ quan chức năng hiện đang quản lý trên 71.000 người chấp hành án hình sự tại cộng đồng. Thời gian qua, công tác này xuất hiện nhiều bất cập. Tình trạng người chấp hành án hình sự tại cộng đồng vi phạm nghĩa vụ, vi phạm pháp luật hành chính, phạm tội mới, lôi kéo người khác phạm tội tại nơi cư trú hoặc bỏ trốn khỏi nơi cư trú sang địa phương khác để vi phạm pháp luật hành chính, phạm tội mới, lôi kéo người khác phạm tội diễn ra với số lượng lớn (số lượng người chấp hành án hình sự tại cộng đồng bỏ trốn lớn: năm 2021 có 851 người; năm 2022 có 731 người, năm 2023 có 578 người; mỗi năm có trên 400 người chấp hành án người hình sự tại cộng đồng phạm tội mới) nhưng chính quyền địa phương, đơn vị được giao quản lý, giám sát theo dõi không kịp thời phát hiện, ngăn chặn.

Số người chấp hành án hình sự tại cộng đồng tăng cao theo từng năm, trong khi việc quản lý, giám sát, giáo dục người chấp hành án hình sự tại cộng đồng hiện nay đang được thực hiện theo phương thức thủ công, hành chính, giám sát qua hồ sơ và định kì người chấp hành án phải lên trình diện tại cơ quan có thẩm quyền quản lý, giám sát, chưa áp dụng khoa học công nghệ trong công tác quản lý, giám sát đòi hỏi phải huy động nguồn nhân lực rất lớn để triển khai quản lý, giám sát.

Trong khi đó, số lượng biên chế để thực hiện công tác quản lý, giám sát người thi hành án hình sự tại cộng đồng hiện nay rất hạn chế, phải kiêm nhiệm nhiều nhiệm vụ mà việc tăng biên chế làm công tác này là không khả thi dẫn đến áp lực rất lớn đối với đội ngũ thực hiện công tác này và hiệu quả công tác quản lý, giám sát người thi hành án hình sự tại cộng đồng hiện nay và thời gian tới sẽ không hiệu quả hoặc hiệu quả thấp.

Việc định kỳ phải trình diện tại cơ quan có thẩm quyền làm ảnh hưởng đến quá trình lao động, sản xuất, sinh hoạt thường ngày của người chấp hành án hình sự tại cộng đồng và tác động không nhỏ đến quá trình tái hòa nhập cộng đồng của họ…

Do đó, để đổi mới công tác quản lý, giám sát người chấp hành án tại cộng đồng, quản lý người được hoãn chấp hành hình phạt tù; người được tạm đình chỉ chấp hành hình phạt tù và khắc phục bất cập liên quan, cần phải quy định trong Luật Thi hành án hình sự về việc giám sát điện tử (đeo thiết bị giám sát điện tử) đối với các đối tượng thi hành án hình sự tại cộng đồng để quản lý, giám sát chặt chẽ và nâng cao hiệu quả công tác giáo dục đối với người chấp hành án hình sự tại cộng đồng và quản lý chặt chẽ người được hoãn chấp hành hình phạt tù; người được tạm đình chỉ chấp hành hình phạt tù góp phần vào công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội trong tình hình mới...

Minh Dương