Bộ Công Thương muốn siết nhập khẩu gạo giá rẻ, VCCI kiến nghị nên xem xét kỹ

Bộ Công Thương muốn sửa đổi quy định về hoạt động xuất nhập khẩu gạo

Bộ Công Thương đang lấy ý kiến về dự thảo sửa đổi Nghị định 107/2018 kinh doanh xuất khẩu gạo với điểm mới là thêm quy định quản lý nhập khẩu lúa gạo, nhất là gạo giá rẻ từ các thị trường.

Việt Nam là nước nông nghiệp chủ yếu sản xuất lúa gạo, áp dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến phục vụ sản xuất, giảm tổn thất sau thu hoạch, sản lượng lúa gạo hàng năm của Việt Nam tương đối dồi dào, đảm bảo an ninh lương thực, dự trữ quốc gia và dành một lượng nhất định cho xuất khẩu.

Theo đó, lượng gạo xuất khẩu hàng năm là 6 – 6,5 triệu tấn. Do vậy, khi xây dựng Nghị định số 107/2018/NĐ-CP, hoạt động nhập khẩu gạo không thuộc phạm vi điều chỉnh của Nghị định, bảo đảm phù hợp với thực tế tại thời điểm xây dựng nghị định.

Tuy nhiên, trước tác động của các yếu tố khách quan và chủ quan, Việt Nam đã nhập khẩu một số loại gạo để phục vụ các nhu cầu trong nước như sản xuất thức ăn chăn nuôi, sản xuất bia… và dành lượng gạo chất lượng cao hơn cho xuất khẩu. Việc xuất khẩu, nhập khẩu gạo trong nền kinh tế thị trường, với giá nhập khẩu thấp hơn trong nước hoặc các loại gạo trong nước sản xuất được nhưng không đáp ứng nhu cầu thị trường đang diễn ra.

Theo Bộ Công Thương, việc nhập khẩu gạo quá nhiều nhưng không được quản lý, thống kê đầy đủ, kịp thời sẽ ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất trong nước, tác động đến sản xuất lúa gạo của Việt Nam, đời sống của người nông dân và gián tiếp ảnh hưởng đến an ninh lương thực.

Trong năm 2021, theo thống kê của Tổng cục Hải quan, tổng lượng gạo nhập khẩu của Việt Nam là 999.750 tấn. Trong đó, nhập khẩu từ Ấn Độ lên mức 719.970 tấn (chiếm 72,02% tổng lượng nhập khẩu gạo của cả nước), chủng loại gạo nhập khẩu chủ yếu là gạo tấm (thuộc phân nhóm HS 100640), gạo trắng khác (thuộc phân nhóm HS 100630). Gạo nhập khẩu từ Ấn Độ chủ yếu phục vụ nhu cầu sản xuất, kinh doanh trong nước để làm bún, bánh, thức ăn chăn nuôi, sản xuất bia, rượu...

“Việc nhập khẩu gạo dù để phục vụ nhu cầu sản xuất, kinh doanh trong nước nhưng với việc tăng mạnh như đã diễn ra trong năm 2021, cùng với việc chưa được quản lý, thống kê đầy đủ, kịp thời có khả năng ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất trong nước như sản xuất lúa gạo, sản xuất thức ăn chăn nuôi, sản xuất bia, rượu, sản xuất các sản phẩm từ gạo như bún, bánh… tạo cạnh tranh với sản phẩm trong nước, tác động đến đời sống của người sản xuất trong nước và có thể gián tiếp ảnh hưởng đến an ninh lương thực, an ninh kinh tế - xã hội”- Bộ này nhận định.

Do vậy, dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 107 sẽ bổ sung quy định theo hướng, áp dụng biện pháp quản lý nhập khẩu khi xuất hiện lượng gạo nhập khẩu tăng có nguy cơ ảnh hưởng đến sản xuất trong nước.

Ngoài ra, dự thảo cũng bổ sung chế tài với thương nhân không thực hiện chế độ báo cáo, xúc tiến thương mại; quy định ủy thác xuất khẩu lúa gạo. Bởi, thực tế ba năm qua ghi nhận nhiều thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo không báo cáo hoặc báo cáo không đầy đủ tình hình ký và thực hiện hợp đồng xuất khẩu gạo, tồn kho hàng quý, năm. Việc này gây nhiều khó khăn cho điều hành xuất khẩu gạo.

Góp ý cho nội dung này của dự thảo, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho hay, cơ quan soạn thảo cần xem xét lại phạm vi điều chỉnh với nhập khẩu gạo, cụ thể là các biện pháp quản lý nhập khẩu đã được quy định tại Luật Quản lý ngoại thương và các văn bản quy định chi tiết. Việc áp dụng biện pháp nào, căn cứ áp dụng, điều kiện áp dụng đều đã được quy định và các cơ quan nhà nước cần tham chiếu các quy định này khi áp dụng. Do vậy cần cân nhắc về sự cần thiết về quy định này tại Dự thảo;

Ngoài ra, theo VCCI, quy định như dự thảo hiện nay chưa đủ rõ ràng, chẳng hạn không rõ tiêu chí nào để đánh giá “tăng có nguy cơ ảnh hưởng đến sản xuất trong nước”? Không rõ các biện pháp quản lý nhập khẩu mà cơ quan Nhà nước được đề xuất là gì?…

VCCI cũng cho rằng, việc áp dụng các biện pháp quản lý nhập khẩu có thể ảnh hưởng đến các doanh nghiệp sản xuất khác trong nước, khiến giá thành sản xuất tăng, thiếu nguồn nguyên liệu đầu vào, giảm tính cạnh tranh của hàng hóa, sản phẩm từ Việt Nam… Việc áp dụng các biện pháp quản lý nhập khẩu cũng cần xem xét đến lợi ích của cả các doanh nghiệp sử dụng nguyên liệu để sản xuất;

Do vậy, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc việc bổ sung quy định này.

Hà Linh