Bộ Công Thương thí điểm áp dụng giá điện 2 thành phần từ đầu năm 2026

Toàn cảnh buổi làm việc. Nguồn: Bộ Công Thương.

Chiều 8/9, tại Hà Nội, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên chủ trì buổi làm việc với các đơn vị trực thuộc Bộ về giá điện 2 thành phần.

Đây là bước đi quan trọng trong thực hiện Luật Điện lực, Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045, hướng tới áp dụng từ 1/1/2026 đối với nhóm khách hàng sử dụng điện lớn.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị đã giao nhiều nhiệm vụ, giải pháp cho Chính phủ, Bộ Công Thương và các Bộ, ngành liên quan, nhằm bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Trên cơ sở Nghị quyết 70, Bộ Công Thương đang dự thảo Nghị quyết của Chính phủ để triển khai, dự kiến trình trước ngày 20/10.

Một trong những nội dung quan trọng là đẩy nhanh tiến độ áp dụng giá điện 2 thành phần theo Điều 50 Luật Điện lực (sửa đổi, 2024) và Nghị định số 146/2025. Cơ chế này bao gồm giá công suất và giá điện năng, khác với cơ chế một thành phần hiện nay là chỉ tính theo lượng điện năng sử dụng. Cách tính mới phản ánh đúng bản chất sử dụng điện của từng khách hàng, tạo sự minh bạch và công bằng.

Tổng giám đốc EVN Nguyễn Anh Tuấn báo cáo tại buổi làm việc. Nguồn: Bộ Công Thương.

Tại buổi làm việc, ông Nguyễn Anh Tuấn, Tổng giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã báo cáo, trình bày về việc triển khai áp dụng cơ chế giá bán lẻ điện 2 thành phần, trong đó tóm lược về quá trình nghiên cứu, xây dựng cơ chế giá bán lẻ điện 2 thành phần, đề xuất điều kiện và lộ trình áp dụng, trong đó có phương pháp tính, đối tượng khách hàng đủ điều kiện kỹ thuật để áp dụng.

Theo đó, EVN đề xuất trước mắt chỉ xem xét đối tượng áp dụng là khách hàng sản xuất lớn, có sản lượng tiêu thụ điện từ 200.000 kWh/tháng trở lên đấu nối cấp điện áp từ 22 kV trở lên (là tệp khách hàng được áp dụng cơ chế mua bán điện trực tiếp - DPPA theo quy định), chưa áp dụng đối với khách hàng sinh hoạt do phải đầu tư thay thế toàn bộ hệ thống công tơ đo đếm.

"Nếu được triển khai đầy đủ, minh bạch, cơ chế này sẽ loại bỏ tình trạng phải duy trì chênh lệch giá giữa các đối tượng mua điện," Tổng giám đốc EVN nhấn mạnh.

Theo các ý kiến tại cuộc họp, việc chuyển đổi cơ chế từ giá bán lẻ một thành phần sang 2 thành phần là cần thiết, nhằm thu đúng, thu đủ chi phí cung cấp điện, bao gồm chi phí hạ tầng và chi phí điện năng, đồng thời phản ánh chính xác việc sử dụng điện của khách hàng. Tuy nhiên, đây là cơ chế mới tại Việt Nam, do đó cần nghiên cứu, xây dựng và đánh giá tác động kỹ lưỡng.

Bên cạnh đó, các ý kiến tại cuộc họp cũng tập trung vào cơ sở pháp lý, đối tượng triển khai và công tác phối hợp truyền thông để khách hàng hiểu và điều chỉnh hành vi sử dụng điện khi áp dụng giá điện 2 thành phần.

Sau khi nghe báo cáo và ý kiến của các đơn vị liên quan, kết luận cuộc họp, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, các ý kiến tại cuộc họp hôm nay đều thống nhất việc cần thiết cần sớm thực hiện cơ chế giá điện 2 thành phần (giá công suất và giá điện năng) theo quy định của Luật Điện lực, trước mắt áp dụng cho nhóm khách hàng có sản lượng sử dụng điện lớn, bắt đầu từ 1/1/2026.

Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên phát biểu chỉ đạo tại buổi làm việc. Nguồn: Bộ Công Thương.

Để triển khai áp dụng sớm cơ chế giá điện 2 thành phần một cách hiệu quả, Bộ trưởng chỉ đạo Cục Điện lực, EVN và các Tổng công ty Điện lực triển khai 5 nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới.

Thứ nhất, Cục Điện lực chủ trì phối hợp với EVN và các đơn vị liên quan rà soát hoàn thiện Đề án giá điện 2 thành phần một cách khoa học, khả thi, có học hỏi kinh nghiệm của thế giới trình lãnh đạo Bộ và cơ quan có thẩm quyền trước 15/10/2025; đi kèm đó phải có đánh giá báo cáo tác động của đề án, cung cấp thông tin đầy đủ, báo cáo Chính phủ.

Cục Điện lực chủ trì với các đơn vị liên quan và EVN rà soát, tính toán, đề xuất sửa đổi Quyết định số 14/2025 của Thủ tướng Chính phủ về cơ cấu biểu giá bán lẻ điện dựa trên các căn cứ pháp lý hiện hành và quá trình triển khai trong thực tiễn. Đồng thời, khẩn trương xây dựng Thông tư sửa đổi Thông tư 16 để quy định cách thức xây dựng khung giá.

"Việc này phải làm song song với lộ trình xây dựng khung giá cho cơ chế giá điện 2 thành phần. Trong đó, EVN phải giữ vai trò chủ công, đề xuất phương pháp xây dựng khung giá, bảo đảm nguyên tắc tính đúng, tính đủ, tính hết chi phí trong quá trình sản xuất, kinh doanh điện, bao gồm cả chi phí truyền tải," Bộ trưởng Diên lưu ý.

Thứ ba, tiếp tục tham mưu cho Chính phủ (hoặc Bộ trưởng) quyết định nhóm đối tượng áp dụng cơ chế giá điện 2 thành phần. EVN cần thuê tư vấn, xây dựng phần mềm vận hành minh bạch thông suốt, hoàn thành trước 20/10/2025 nhưng phải bám sát Luật Điện lực, Nghị quyết 70, Nghị định sắp tới của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị. Trước mắt, cơ chế này áp dụng cho khách hàng sử dụng điện lớn, không loại trừ trường hợp nào. Từ nay đến 31/12, sẽ chạy song song hai hóa đơn, một theo cơ chế hiện nay để thanh toán thực tế, một theo cơ chế 2 thành phần để khách hàng tham khảo và tự điều chỉnh.

Về phía EVN, Bộ trưởng yêu cầu đơn vị này phải chủ động thuê tư vấn, xây dựng phần mềm quản lý để việc vận hành minh bạch, thông suốt. Tất cả các việc này phải hoàn thành trước ngày 20/10.

Cuối cùng, song song với việc hoàn thiện Đề án giá điện 2 thành phần, từ 15/9, EVN cần xây dựng kế hoạch truyền thông đầy đủ, trong đó cung cấp thông tin cốt lõi như: Luật Điện lực, Nghị quyết 70, dự thảo Nghị quyết của Chính phủ, so sánh giá điện trong khu vực và quốc tế. Giai đoạn đầu áp dụng cho khách hàng lớn, không ai thuộc diện chính sách. Về sau, khi triển khai rộng, giá điện theo giờ cao điểm, thấp điểm sẽ bảo đảm công bằng hơn.

Lộ trình áp dụng giá bán lẻ điện 2 thành phần

Bộ Công Thương đang xây dựng Dự thảo Quyết định Quy định về lộ trình áp dụng giá bán lẻ điện 2 thành phần, được chia thành 4 giai đoạn:

Giai đoạn 1, khảo sát, cập nhật dữ liệu (từ năm 2025 đến hết tháng 6/2026). Đối tượng áp dụng là khách hàng sản xuất được áp dụng cơ chế mua bán điện trực tiếp theo quy định tại Nghị định số 57 năm 2025 của Chính phủ quy định cơ chế mua bán điện trực tiếp giữa đơn vị phát điện năng lượng tái tạo và khách hàng sử dụng điện lớn.

Ở giai đoạn này, cơ quan chức năng sẽ thu thập toàn bộ dữ liệu đo đếm (công suất sử dụng điện cực đại, sản lượng điện) của toàn bộ khách hàng sử dụng điện, dữ liệu về đặc điểm sử dụng điện theo biểu đồ phụ tải điển hình của các nhóm khách hàng; phân tích và đề xuất việc điều chỉnh giá bán lẻ điện 2 thành phần phù hợp với biến động của thông số đầu vào (nếu có)...

Giai đoạn 2, truyền thông và thí điểm trên giấy (tháng 1/2026 đến tháng 6/2/2026), bao gồm việc phát hành hóa đơn song song (không áp dụng thanh toán thực tế) đối với toàn bộ khách hàng theo quy định.

Giai đoạn 3, thử nghiệm chính thức (từ tháng 7/2026 đến tháng 7/2027), theo đó triển khai thanh toán thực tế theo biểu giá bán điện 2 thành phần cho các đối tượng khách hàng được lựa chọn áp dụng theo quy định; theo dõi và đánh giá mức độ thay đổi phụ tải, hành vi sử dụng điện và phản ứng của khách hàng tác động tới hóa đơn tiền điện và doanh thu bán điện so với cơ chế giá bán lẻ điện hiện hành.

Giai đoạn 4 là đánh giá và mở rộng (từ tháng 8/2027 trở đi), bao gồm tổng kết hiệu quả về tài chính, kỹ thuật và hành vi sử dụng điện của các khách hàng sau thời gian thử nghiệm chính thức, đánh giá cơ chế áp dụng trong giai đoạn 3. Mở rộng triển khai cho các đối tượng khách hàng mới (nếu có).

Thu Thảo