Bộ Giáo dục và Đào tạo: Sắp xếp trường học không cắt giảm cơ học

Ngày 19/12, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) tổ chức hội nghị giao ban trực tuyến với các địa phương về sắp xếp, tổ chức các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông và giáo dục thường xuyên công lập trong bối cảnh triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Đa số địa phương giữ ổn định trường học

Báo cáo tại hội nghị, ông Thái Văn Tài, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Phổ thông cho biết, đến năm học 2025–2026, 100% đơn vị hành chính cấp xã trên cả nước có trường tiểu học; hơn 93% số xã có trường trung học cơ sở. Khoảng 6,8% số xã, chủ yếu ở vùng sâu, vùng xa, vùng cao, biên giới và hải đảo, vẫn phải tổ chức trường liên xã hoặc trường phổ thông nhiều cấp học do mật độ dân cư thấp và điều kiện địa lý đặc thù.

Thường trực Bộ GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng yêu cầu việc rà soát, sắp xếp mạng lưới trường học phải bảo đảm đủ trường, đủ lớp, đủ giáo viên, phù hợp điều kiện thực tiễn từng địa phương (Ảnh: nguồn MOET).

Hiện cả nước có 11.559 trường tiểu học với gần 8,9 triệu học sinh và 8.403 trường trung học cơ sở với hơn 6,6 triệu học sinh. Mạng lưới trường, lớp học cơ bản đáp ứng yêu cầu phổ cập giáo dục, song sự chênh lệch giữa các vùng còn rõ nét.

Tại các đô thị lớn và khu công nghiệp, sĩ số học sinh bình quân cao, cấp tiểu học đạt 37,8 học sinh/lớp, trung học cơ sở đạt 44,5 học sinh/lớp; riêng Hà Nội và TP HCM có lớp trên 55 học sinh. Ngược lại, ở miền núi phía Bắc và Tây Nguyên, nhiều trường có quy mô nhỏ, sĩ số chỉ khoảng 18 học sinh/lớp, thậm chí phải tổ chức dạy học ghép.

Cơ sở vật chất trường học tiếp tục được cải thiện. Ở cấp tiểu học, tỷ lệ phòng học trên lớp đạt 1,03, tỷ lệ phòng học kiên cố 87%, sĩ số bình quân 31,8 học sinh/lớp. Ở cấp trung học cơ sở, tỷ lệ phòng học/lớp đạt 0,89, tỷ lệ phòng học kiên cố đạt hơn 95 %, sĩ số bình quân 39,8 học sinh/lớp. Theo Thông tư 23/2024 của Bộ GD&ĐT, quy mô trường tiểu học được điều chỉnh tối đa lên 40 lớp, tăng 10 lớp so với quy định trước đây.

Theo tổng hợp báo cáo của 23/34 tỉnh, thành phố gửi về Bộ GD&ĐT đến trưa 18/12, hầu hết địa phương giữ nguyên các trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông trong năm 2025, đồng thời xây dựng lộ trình sắp xếp sau khi kết thúc năm học 2025–2026.

Ở giáo dục mầm non, 6/23 tỉnh giữ nguyên hiện trạng; 15/23 tỉnh giảm dần từ 1,76% đến dưới 10%; một tỉnh đã hoàn thành sáp nhập, giảm hơn 45 % cơ sở. Đối với giáo dục phổ thông, 7/23 tỉnh giữ nguyên, 15/23 tỉnh giảm từ 0,2% đến dưới 10%, một tỉnh giảm hơn 42%. Riêng giáo dục thường xuyên có mức sáp nhập mạnh, nhiều địa phương giảm trên 30%.

Việc sắp xếp bước đầu góp phần tinh giản đầu mối, giảm biên chế quản lý, bố trí lại đội ngũ giáo viên, khắc phục tình trạng thiếu, thừa cục bộ. Tuy nhiên, Bộ GD&ĐT cũng chỉ ra một số địa phương sáp nhập theo hướng cơ học, quy mô lớn trong thời gian ngắn, tiềm ẩn nguy cơ quá tải cơ sở vật chất, ảnh hưởng đến mô hình trường dân tộc nội trú, bán trú và quyền tiếp cận giáo dục của học sinh vùng khó khăn.

Cần thận trọng, có lộ trình

Tại hội nghị, đại diện nhiều địa phương thống nhất quan điểm việc sắp xếp mạng lưới trường lớp phải được thực hiện thận trọng, có lộ trình, không làm xáo trộn hoạt động dạy học.

Lãnh đạo Bộ GD&ĐT phát biểu tại cuộc họp về rà soát, sắp xếp mạng lưới cơ sở giáo dục (Ảnh: nguồn MOET).

Ông Nguyễn Vinh Hưng, Phó giám đốc Sở GD&ĐT TP Huế, cho biết: Địa phương chủ trương giữ ổn định các cơ sở giáo dục trực thuộc Sở, chỉ xem xét sắp xếp ở cấp xã, phường khi thực sự cần thiết, đồng thời bảo đảm điều kiện đi lại an toàn cho học sinh, nhất là ở vùng khó khăn và khu vực biên giới.

Cùng quan điểm, ông Phùng Quốc Lập, Phó giám đốc Sở GD&ĐT Phú Thọ, cho rằng: Việc sáp nhập nên tập trung vào các trường, điểm trường quy mô nhỏ, không còn phù hợp và không đặt nặng yêu cầu hoàn thành trong thời gian ngắn. Đây là vấn đề nhạy cảm, cần gắn với công tác tuyên truyền để tạo sự đồng thuận của người dân và đội ngũ nhà giáo.

Đại diện các tỉnh Tuyên Quang, Đắk Lắk và Vĩnh Long cũng cho biết khó khăn lớn nhất hiện nay là nguồn lực đầu tư cơ sở vật chất và điều kiện đi lại của học sinh, kiến nghị Trung ương và Bộ GD&ĐT có cơ chế hỗ trợ phù hợp với điều kiện từng vùng.

Ưu tiên chất lượng, không cắt giảm cơ học

Kết luận hội nghị, Thứ trưởng Thường trực Bộ GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng nhấn mạnh việc rà soát, sắp xếp mạng lưới cơ sở giáo dục là nhiệm vụ thường xuyên, không phải cắt giảm cơ học hay chạy theo số lượng giảm trường, giảm điểm trường.

"Mục tiêu cao nhất là nâng cao chất lượng giáo dục, bảo đảm quyền học tập của học sinh và điều kiện dạy học của giáo viên", Thứ trưởng nói, đồng thời lưu ý nơi nào sĩ số vượt chuẩn cần tính đến phương án chia tách, xây dựng trường mới; nơi có điểm trường lẻ, quy mô nhỏ, không còn phù hợp thì sắp xếp, sáp nhập.

Thứ trưởng yêu cầu các địa phương bảo đảm ba nguyên tắc xuyên suốt: đủ trường, đủ lớp, đủ giáo viên nhưng phải hợp lý, phù hợp điều kiện thực tiễn; đáp ứng mục tiêu phổ cập giáo dục, đặc biệt là mầm non cho trẻ 3–5 tuổi và giáo dục bắt buộc ở tiểu học, THCS.

Bộ GD&ĐT sẽ tiếp tục hoàn thiện các quy chuẩn về trường lớp, đội ngũ giáo viên, sĩ số học sinh; đồng thời tổng hợp nhu cầu đầu tư cơ sở vật chất của địa phương để tham mưu bố trí nguồn lực từ kế hoạch đầu tư công trung hạn và các chương trình mục tiêu quốc gia.

Phượng Nguyễn