Bỏ hộ khẩu, sổ tạm trú: Thời điểm nào là phù hợp?

Người dân vẫn phải đem theo sổ hộ khẩu mỗi khi đi xác nhận giấy tờ hành chính. Ảnh: Nguyễn Cảnh.

Dự án luật đưa ra 2 phương án về lộ trình hiệu lực của luật, trong đó phương án 1 kể từ ngày luật này có hiệu lực thi hành, sổ hộ khẩu, sổ tạm trú đã được cấp vẫn được sử dụng và có giá trị như giấy tờ xác nhận về cư trú theo quy định của luật này cho đến hết ngày 31/12/2022. Phương án 2 không quy định chuyển tiếp mà cố định sổ hộ khẩu, sổ tạm trú sẽ không có giá trị sử dụng trong các giao dịch, quan hệ pháp luật được xác lập mới kể từ ngày luật này có hiệu lực thi hành.

Về 2 phương án lộ trình xóa sổ hộ khẩu, sổ tạm trú trên, ông Lê Duy Bình, Phó trưởng phòng Phòng Cảnh sát Quản lý hành chính về Trật tự xã hội (PC06), Công an TP HCM cho biết, hiện nay Bộ Công an đang hướng dẫn triển khai lộ trình theo phương án xóa bỏ sổ hộ khẩu, sổ tạm trú để thay thế bằng việc quản lý thông qua dữ liệu điện tử bằng mã số định danh. Trong khi đó, hiện đường truyền đến các xã phường hay trang bị máy móc đã theo tiến độ dự kiến sẽ hoàn thành sớm.

Tại TP HCM, Công an thành phố dự kiến huy động toàn bộ lực lượng Cảnh sát khu vực với khoảng hơn 3.000 người tham gia vào quá trình thu thập dữ liệu dân cư tiến tới việc bỏ sổ hộ khẩu theo dự án Luật Cư trú mới. Cụ thể, cán bộ công an sẽ triển khai đến các tổ dân phố, từng nhà dân để tuyên truyền cho người dân, đồng thời thu thập dữ liệu qua nhiều kênh, để đảm bảo sớm tích hợp vào cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

Dù vậy, băn khoăn của nhiều người dân về việc đảm bảo thời gian chuyển cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và cơ sở dữ liệu về cư trú. Trong đó, các địa phương chắc chắn có sự chuẩn bị khác nhau, dẫn đến không đồng bộ sẽ tạo áp lực cho chính hệ thống chính quyền địa phương.

Còn Trung tá Trần Hoài Anh, Đội trưởng Đội Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội, Công an Q.Bình Thạnh, TP HCM cho rằng, hiện nay TP HCM có đủ điều kiện về hạ tầng, nhân lực để xây dựng cơ sở dữ liệu phục vụ cho việc bỏ quản lý bằng sổ hộ khẩu, sổ tạm trú nhưng nhiều địa phương thì có thể sẽ gặp khó khăn hơn, trong khi Luật lại áp dụng đồng bộ cả nước, chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến giao dịch của người dân nói chung.

Do đó, phương án lùi thời gian bỏ sổ hộ khẩu, sổ tạm trú kể từ ngày 31/12/2022 được nhiều người đồng tình. Theo ông Phùng Văn Hải- Chánh tòa Dân sự, TAND TPHCM, cần có sự phối hợp giữa Bộ Công an, quy chế phối hợp liên ngành với các ngành tòa án và các địa phương để đảm bảo lộ trình chung. Tuy nhiên, ông Hải băn khoăn vì hiện nay quy trình tố tụng của tòa án vẫn cần các loại chứng cứ chứng minh nơi cư trú. Do đó, giữa cổng thông tin của tòa án và cổng thông tin của Bộ Công an hay của công an phường, xã phải có sự kết nối đồng bộ.

Dự án Luật Cư trú (sửa đổi) cũng đang có nhiều ý kiến về rà soát, làm rõ các khái niệm liên quan đến “chỗ ở hợp pháp”, “chủ hộ”, “cư trú”, “nơi thường trú” (điều 2) để thống nhất với quy định của Bộ luật Dân sự hiện hành. Theo Luật sư Trương Thị Hòa (Đoàn Luật sư TP HCM), về quản lý cư trú đối với người không đủ điều kiện đăng ký thường trú hoặc tạm trú thì tại điều 2 còn không giải thích khái niệm này và cũng không thể sếp theo nhóm “cư trú”. Do đó, phải làm rõ các khái niệm để đảm bảo về quyền của công dân và quản lý nhà nước về cư trú.

Việc xóa đăng ký thường trú cũng có nhiều lo ngại sẽ ảnh hưởng đến người dân khi thực hiện quyền hoặc các thủ tục hành chính liên quan. Do đó, ông Vũ Ngọc Nam (Sở Tư pháp TP HCM) đồng tình theo phương án 1 chuyển tiếp sổ hộ khẩu, sổ tạm trú đã được cấp vẫn được sử dụng và có giá trị như giấy tờ xác nhận về cư trú theo quy định của luật này cho đến hết ngày 31/12/2022. Phương án này sẽ giúp người dân có thời gian để cập nhật các quy định về cư trú và cũng không làm ảnh hưởng hoặc xáo trộn quá lớn đến các giao dịch dân sự được thiết lập trước đó bằng sổ hộ khẩu hoặc sổ tạm trú cũ.

Lê Anh