Bộ KH-CN khuyến khích chuyển giao công nghệ chiến lược, công nghệ xanh

Sửa đổi, bổ sung nhiều điều đã bị lạc hậu

Tờ trình dự luật cho hay Luật CGCN năm 2017 đã tạo hành lang pháp lý cho hoạt động CGCN trong nước, CGCN từ nước ngoài vào Việt Nam và CGCN từ Việt Nam ra nước ngoài. Tuy nhiên, sau gần một chục năm thi hành, Luật CGCN đã bộc lộ những hạn chế, bất cập.

Ví dụ đối tượng công nghệ được điều chỉnh chưa bao quát các công nghệ mới; chính sách về tài chính, pháp lý, thể chế cho bên chuyển giao và bên nhận CGCN chưa đầy đủ; thiếu chính sách khuyến khích, hỗ trợ CGCN nội sinh; thị trường KH-CN hoạt động yếu; quản lý nhà nước về CGCN chưa hiệu quả…), chưa theo kịp tốc độ phát triển nhanh chóng của KH-CN, đổi mới sáng tạo (ĐMST) thế giới; chưa đáp ứng bối cảnh đất nước ta đang đứng trước yêu cầu cần có quyết sách mạnh mẽ để tạo xung lực mới, đột phá phát triển KH-CN, ĐMST và chuyển đổi số (CĐS)…

Việc sửa đổi Luật CGCN nhằm thể chế hóa kịp thời các quan điểm, đường lối đổi mới của Đảng và Nhà nước về phát triển KH-CN, ĐMST và CĐS phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa; coi doanh nghiệp là trung tâm của đổi mới, ứng dụng và CGCN, thúc đẩy phát triển thị trường KH-CN trong nước; ngăn chặn nhập khẩu công nghệ lạc hậu, tiếp thu và làm chủ công nghệ tiên tiến của thế giới phù hợp với điều kiện Việt Nam.

Ngoài ra, là tháo gỡ khó khăn, tạo thuận lợi tối đa cho hoạt động CGCN trong nước và từ nước ngoài vào Việt Nam để cải thiện trình độ công nghệ quốc gia và năng lực hấp thụ công nghệ của doanh nghiệp, phục vụ tăng trưởng bền vững.

Các công nghệ chiến lược như chip bán dẫn, AI... được khuyến khích chuyển giao

Luật mới cũng nhằm đổi mới tư duy và phương thức quản lý nhà nước về hoạt động CGCN phù hợp với bối cảnh mới để bảo đảm hiệu quả kiểm soát công nghệ đi đôi với giảm thiểu thủ tục hành chính đối với doanh nghiệp; đảm bảo tính khả thi, đồng bộ và thống nhất của hệ thống pháp luật hiện hành.

Theo tờ trình dự thảo luật, quy định hiện hành chưa quy định thế nào, khi nào là “chủ sở hữu công nghệ”.

Đối với tài sản trí tuệ, chủ sở hữu và việc xác lập quyền sở hữu đã được quy định trong pháp luật về sở hữu trí tuệ nhưng hiện chưa có quy định đối với công nghệ không có đăng ký bảo hộ quyền sở hữu (do chưa đáp ứng điều kiện để được bảo hộ sở hữu trí tuệ hoặc chủ sở hữu muốn giữ bí mật, không đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ), dẫn đến những rủi ro trong CGCN đối tượng này. Do vậy, điều này đã được sửa đổi, hoàn thiện để quy định đầy đủ hơn, giảm rủi ro cho các bên liên quan.

Dự thảo luật cũng sửa đổi, hoàn thiện điều 8 về góp vốn bằng công nghệ để làm cơ sở xây dựng cơ chế khuyến khích, thúc đẩy CGCN nội sinh, thương mại hóa kết quả nghiên cứu và phát triển.

Dự thảo luật cũng bổ sung công nghệ chiến lược, công nghệ xanh vào danh mục công nghệ khuyến khích chuyển giao; tinh chỉnh, hoàn thiện các yêu cầu đối với công nghệ khuyến khích chuyển giao nhằm hỗ trợ, thúc đẩy CGCN nội sinh.

Luật cũng sửa đổi, khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng, đổi mới công nghệ. Điều 35 đã được sửa đổi, hoàn thiện theo hướng quy định về các mức CGCN và các chính sách khuyến khích, ưu đãi tương ứng với mức CGCN, áp dụng cho cả CGCN trong nước (nội sinh) và CGCN từ nước ngoài vào Việt Nam.

Dự thảo luật cũng bổ sung điều 35a về việc Nhà nước mua và phổ biến công nghệ: CGCN không chỉ phục vụ mục đích sản xuất kinh doanh mà còn phục vụ mục đích nghiên cứu, ứng dụng phục vụ xã hội, công ích (như các phương pháp điều trị, công nghệ phẫu thuật trong lĩnh vực vụ y tế…).

Đề nghị mở rộng phạm vi CGCN

Góp ý về dự thảo luật, Tập đoàn VNPT đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu, bổ sung các quy định chuyên biệt hỗ trợ cho các doanh nghiệp công nghệ trụ cột trong nền kinh tế số của quốc gia; bảo đảm thủ tục thông thoáng, bảo vệ quyền sở hữu công nghệ, phù hợp mục tiêu phát triển doanh nghiệp công nghệ và ĐMST.

Cục Công nghiệp công nghệ thông tin đề nghị mở rộng phạm vi CGCN. Đơn vị này cho rằng hiện nay rất nhiều sản phẩm, dịch vụ chứa cả công nghệ quan trọng trong đó. Việc chuyển giao sản phẩm, dịch vụ cũng chính là CGCN (đặc biệt việc này thường xảy ra trong lĩnh vực công nghệ số).

Đề nghị mở rộng phạm vi chuyển giao công nghệ

Bên cạnh đó, nhiều sản phẩm, dịch vụ được sử dụng trong các hệ thống quan trọng quốc gia, việc chuyển giao các sản phẩm, dịch vụ này cho các đối tác nước ngoài có thể dẫn đến nguy cơ ảnh hưởng đến an ninh, quốc phòng, kinh tế hoặc các vấn đề khác ở tầm quốc gia.

Tuy nhiên, các sản phẩm, dịch vụ này có thể không sử dụng các công nghệ đặc biệt để áp dụng quy định về công nghệ hạn chế chuyển giao. Do vậy, đề nghị cơ quan chủ trì xem xét bổ sung quy định hạn chế chuyển giao đối với sản phẩm, dịch vụ trong các trường hợp này

Trước đó, ông Tào Đức Thắng, Chủ tịch Tập đoàn Viettel cũng đề xuất triển khai cơ chế đặc biệt trong nghiên cứu, tiếp cận, mua bán các công nghệ tiên tiến của nước ngoài.

Theo kinh nghiệm của Viettel, cái khó nhất hiện nay là đánh giá và xác định giá trị của các công nghệ này, do đây là công nghệ đặc thù, độc quyền rất khó tham chiếu và so sánh.

Vì vậy, Viettel đề nghị Chính phủ và các bộ ngành hướng dẫn về nguyên tắc đánh giá và xác định giá trị của công nghệ trong quá trình CGCN tiên tiến của nước ngoài.

Lãnh đạo Viettel cũng đề nghị Chính phủ, các bộ ngành sớm hình thành hướng dẫn sử dụng quỹ đầu tư phát triển công nghiệp để kịp thời triển khai các nhiệm vụ trọng tâm đã đặt ra trong các chiến lược phát triển quốc gia.

Lam Thanh