Bộ luật Hàng hải Việt Nam đã có những bất cập cần nghiên cứu, điều chỉnh cho phù hợp

Bộ luật Hàng hải Việt Nam 2015 được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội XIII ngày 25/11/2015 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2017.

Sau 8 năm triển khai thực hiện, Bộ luật Hàng hải Việt Nam - văn bản pháp lý trung tâm của hệ thống pháp luật hàng hải - giúp nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về hàng hải; góp phần thúc đẩy phát triển, hội nhập của lĩnh vực hàng hải Việt Nam và ngành giao thông vận tải trong tình hình mới. Tuy nhiên, với sự phát triển nhanh, mạnh của nền kinh tế - xã hội và xu thế mở rộng quan hệ quốc tế, đến nay, Bộ luật Hàng hải Việt Nam đã xuất hiện những bất cập cần nghiên cứu, điều chỉnh cho phù hợp.

Cần sớm xây dựng chính sách chuyển đổi xanh trong ngành Hàng hải.

Chia sẻ về sự cần thiết của việc xây dựng Bộ luật Hàng hải Việt Nam (thay thế) đại diện Cục Hàng hải và đường thủy Việt Nam cho biết: Thời gian qua, hoạt động hàng hải, giao thông đường thủy nội địa Việt Nam chịu nhiều tác động từ trong nước và quốc tế. Trong nước, Đảng và Nhà nước đã ban hành loạt chính sách đổi mới quan trọng: từ phân cấp, phân quyền, cải cách tư pháp, thể chế, đến chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ.

Việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW (2017), Kết luận số 127-KL/TW ngày 28/2/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị; Kết luận số 137-KL/TW ngày 28/3/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức địa phương 2 cấp đã thúc đẩy tiến trình sắp xếp, tinh gọn bộ máy Nhà nước, tạo nền tảng pháp lý và cơ chế vận hành phù hợp với giai đoạn phát triển mới, trong đó có lĩnh vực hàng hải và giao thông đường thủy nội địa.

Thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương đang rà soát, xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, khơi thông các điểm nghẽn, tạo động lực mới cho sự phát triển, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Trong đó, việc hoàn thiện chính sách thúc đẩy sự phát triển của hoạt động hàng hải, giao thông đường thủy nội địa tiếp tục được chú trọng. Về các yếu tố quốc tế: Chịu ảnh hưởng nặng nề từ các cuộc xung đột chính trị như Nga - Ukraine, khủng hoảng Houthi tại Biển Đỏ, thậm chí, tuyến hàng hải trọng yếu như kênh đào Suez có lúc bị gián đoạn, dẫn đến thời gian vận chuyển tăng, chi phí vận hành cao, giá cước biến động mạnh và rủi ro an ninh đối với tàu biển gia tăng, tình trạng thiếu container, giá nhiên liệu tăng và bất ổn thị trường càng làm ngành hàng hải gặp khó khăn…

Bên cạnh đó, một số công ước quan trọng trong lĩnh vực hàng hải quốc tế mà Việt Nam là thành viên tiếp tục được sửa đổi và cập nhật trong thời gian gần đây nhằm đảm bảo an toàn cho tàu thuyền và người đi biển. Đặc biệt, trong bối cảnh công nghệ phát triển và thay đổi yêu cầu về an toàn đòi hỏi các định pháp luật về hàng hải trong nước phải kịp thời bổ sung, cập nhật. Trên cơ sở đó, để đáp ứng các thỏa thuận quốc tế mà Việt Nam cam kết thực hiện, Bộ luật Hàng hải Việt Nam cần bổ sung quy định về ứng dụng công nghệ thông tin, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Bộ Luật Hàng hải (thay thế) dự kiến trình Chính phủ đầu tháng 1/2026.

Hiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật chuyên ngành của 2 lĩnh vực là rất lớn, phần nào gây khó khăn trong quá trình tra cứu, áp dụng, tốn kém các nguồn lực trong thống kê, rà soát, hệ thống hóa, pháp điển văn bản. Vì vậy, việc nghiên cứu, thu gọn hệ thống văn bản quy phạm pháp luật chuyên ngành từ 1 bộ luật, 2 luật và 2 hệ thống văn bản hướng dẫn thi hành về 1 bộ luật và 1 hệ thống văn bản hướng dẫn thi hành là cần thiết, góp phần xử lý dứt điểm tình trạng đan xen giữa 2 lĩnh vực, ngành; thuận lợi trong tra cứu, áp dụng; phù hợp với tinh thần đổi mới tư duy, đẩy mạnh xây dựng, hoàn thiện thể chế theo hướng tham mưu xây dựng luật chỉ quy định những vấn đề khung, những vấn đề có tính nguyên tắc.

Với cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn như trên, việc xây dựng hồ sơ chính sách Bộ luật Hàng hải Việt Nam (thay thế Bộ luật Hàng hải Việt Nam 2015, Luật Giao thông đường thủy nội địa 2004 và các sửa đổi, bổ sung) là cần thiết, để tạo hành lang pháp lý cho phát triển hoạt động hàng hải và giao thông đường thủy nội địa theo hướng tinh gọn, hiện đại, hiệu quả, đồng bộ.

Từ đó, Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam đã nghiên cứu, họp, hội thảo, xin ý kiến các cơ quan, đơn vị liên quan và hoàn thiện xây dựng hồ sơ chính sách Bộ luật Hàng hải Việt Nam (thay thế Bộ Luật hàng hải Việt Nam năm 2015 và Luật Giao thông đường thủy nội địa năm 2004), dự kiến trình Chính phủ đầu tháng 1/2026 và hoàn thiện hồ sơ dự án Bộ luật Hàng hải Việt Nam trình Quốc hội thông qua vào kỳ họp tháng 10/2026.

PV