Bộ máy mới của TAND và VKSND các cấp

Chiều 24-6, với 414 ĐBQH tán thành, Quốc hội đã thông qua dự luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức TAND trước.

Theo dự thảo sửa đổi, bổ sung, tổ chức của TAND bao gồm TAND Tối cao; TAND tỉnh, TP trực thuộc trung ương; TAND khu vực; tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế (gọi chung là tòa án chuyên biệt); Tòa án quân sự trung ương, Tòa án quân sự quân khu và tương đương, Tòa án quân sự khu vực (gọi chung là Tòa án quân sự).

Tòa án có thẩm quyền hủy phán quyết trọng tài

Báo cáo tiếp thu, giải trình do Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí trình bày cho hay: với 30 vấn đề được tiếp thu và chỉnh lý, dự thảo Luật không chỉ cải thiện tổ chức bộ máy mà còn đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và phát triển kinh tế.

Trong số 30 ý kiến của ĐBQH được tiếp thu có một số nội dung được chỉnh lý trực tiếp trong dự thảo Luật. Đáng chú ý nhất trong các chỉnh lý là các quy định về Tòa án chuyên biệt thuộc Trung tâm Tài chính Quốc tế được hoàn thiện tại khoản 1 Điều 1 và khoản 10 Điều 1 của dự luật.

“Nội dung này nhằm đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế, tạo cơ sở pháp lý cho việc giải quyết tranh chấp tại các trung tâm tài chính” - báo cáo của TAND Tối cao cho hay. Đặc biệt, TAND Tối cao bổ sung quy định về áp dụng các nguyên tắc hệ thống thông luật tại Tòa án chuyên biệt, giao Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao hướng dẫn thực hiện, đảm bảo tính linh hoạt và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí trình bày báo cáo giải trình tiếp thu. Ảnh: P.THẮNG

Cùng với đó, báo cáo cũng cho hay: dự luật đã được chỉnh lý theo ý kiến của ĐBQH và quy định thẩm quyền giải quyết yêu cầu hủy phán quyết trọng tài thương mại thuộc Tòa Kinh tế tại TAND Hà Nội, Đà Nẵng và TP HCM.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ xác định phạm vi thẩm quyền lãnh thổ của các tòa này, giúp giảm tải cho hệ thống tòa án cấp tỉnh và nâng cao hiệu quả giải quyết tranh chấp. Ngoài ra, ý kiến về việc chuyển nội dung sửa đổi Luật Đặc xá sang dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi) đã được TAND Tối cao đề xuất và Bộ Công an đồng thuận.

Mở rộng nguồn bổ nhiệm thẩm phán TAND Tối cao

Báo cáo cho hay một số ý kiến của ĐBQH được tiếp thu nhưng chưa được đưa vào dự luật mà sẽ thể hiện trong các văn bản khác hoặc trong quá trình triển khai. Chẳng hạn, đề xuất thành lập TAND khu vực, Tòa Phá sản, và Tòa Sở hữu trí tuệ đã được TAND Tối cao thống nhất giữ nguyên theo Đề án sắp xếp, tinh gọn bộ máy, được Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị và Ban Bí thư thông qua.

ĐBQH bấm nút thông qua luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật tổ chức TAND. Ảnh: P.THẮNG

Về ý kiến giao Ủy ban Thẩm phán TAND cấp tỉnh thực hiện giám đốc thẩm, tái thẩm đối với bản án của chính mình, TAND Tối cao cho rằng quy định này không đảm bảo tính khách quan và không giảm tải cho TAND Tối cao. Thay vào đó, TAND Tối cao đề xuất giao TAND cấp tỉnh giám đốc thẩm, tái thẩm các bản án của TAND khu vực, như đã nêu trong Đề án cải cách.

Liên quan đến việc mở rộng nguồn bổ nhiệm Thẩm phán TAND Tối cao, TAND Tối cao khẳng định tiêu chuẩn lựa chọn vẫn được giữ ở mức cao, đảm bảo nhân sự có trình độ chuyên môn, bản lĩnh chính trị và phẩm chất đạo đức.

“Quy định bổ sung đối tượng Thẩm phán có từ 5 năm giữ chức Vụ trưởng Vụ chuyên môn nghiệp vụ chỉ chiếm khoảng 10% tổng số Thẩm phán TAND Tối cao là phù hợp” - Chánh án TAND Tối cao giải trình.

Lựa chọn hội thẩm nhân dân thế nào?

TAND Tối cao cũng giải trình về đề xuất giao Ủy ban MTTQ cấp xã lựa chọn Hội thẩm TAND khu vực. Theo báo cáo, do TAND khu vực có phạm vi thẩm quyền rộng, việc phân bổ cơ cấu và số lượng Hội thẩm cho từng xã là không khả thi.

“Các ý kiến đề nghị bổ sung nội dung đã có trong văn bản khác hoặc không thuộc phạm vi sửa đổi cũng được TAND Tối cao giữ nguyên theo Luật hiện hành, tránh trùng lặp hoặc vượt quá phạm vi dự thảo”, báo cáo nêu.

Để đảm bảo tính đồng bộ và khả thi, TAND Tối cao đã phối hợp với các bộ, ngành xây dựng dự thảo Nghị quyết thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức TAND, Luật Tổ chức VKSND và các luật tố tụng liên quan. Nghị quyết này quy định các nội dung chuyển tiếp về tổ chức và hoạt động của TAND cấp huyện, cấp tỉnh, cũng như Hội thẩm nhân dân, đáp ứng yêu cầu của ĐBQH.

“Việc ban hành nghị quyết sẽ tạo hành lang pháp lý rõ ràng, giúp các tòa án triển khai hiệu quả các quy định mới”, báo cáo cho hay.

Luật này có hiệu lực từ 1-7-2025.

NHÓM PHÓNG VIÊN