Bộ Nông nghiệp và Môi trường: Nhiều dự án ưu tiên khắc phục ô nhiễm không khí

Theo thống kê của Cục Môi trường, tình hình ô nhiễm không khí tại Hà Nội có xu hướng kéo dài từ khoảng tháng 9 - 10 năm trước đến tháng 4 năm sau. Trung bình số ngày có chỉ số chất lượng không khí (AQI) tốt tại Hà Nội chỉ chiếm khoảng 22% tổng số ngày trong năm. Nhiều ngày AQI vượt 200, tức ở mức "rất xấu", mọi người đều có nguy cơ bị ảnh hưởng sức khỏe, đặc biệt nhóm nhạy cảm như người già, trẻ nhỏ, người mắc bệnh hô hấp. Đỉnh điểm vào cuối năm 2024, có những ngày Hà Nội ghi nhận AQI lên tới 246.

Bà Phương phân tích, nguyên nhân trực tiếp gây ô nhiễm không khí đến từ cơ cấu giao thông và công nghiệp. Hiện, cả nước có hơn 77 triệu xe máy và gần 7 triệu ô tô. Phần lớn trong số này là phương tiện sử dụng động cơ xăng, dầu đã qua nhiều năm sử dụng, hiệu suất thấp, lượng phát thải cao. Bên cạnh đó, hoạt động xây dựng, công nghiệp nặng, với 26 nhà máy nhiệt điện than, 60 nhà máy xi măng tập trung ở miền Bắc đang tiếp tục duy trì áp lực lớn với bầu không khí.

Trước thực tế này, Bộ NN&MT đang xây dựng dự thảo Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý chất lượng không khí giai đoạn 2025 - 2030, tầm nhìn 2045 với nhiều mục tiêu cụ thể cho các địa phương. Trong đó, Hà Nội đặt mục tiêu giảm 20% số ngày AQI xấu và giảm 20% nồng độ PM2.5 vào năm 2030 so với 2024. Các tỉnh lân cận như: Bắc Ninh, Thái Nguyên, Hải Phòng phải giảm ít nhất 10% bụi mịn. TP HCM và các đô thị khác hướng tới cải thiện liên tục.

Trước mắt, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc triển khai thực hiện các giải pháp giải quyết tình trạng ô nhiễm không khí, tập trung cho khu vực Hà Nội vào các tháng cuối năm 2025, Bộ NN&MT giao các đơn vị tổ chức thực hiện các nhiệm vụ cấp bách.

Cụ thể, Cục Môi trường phối hợp UBND TP Hà Nội, UBND các tỉnh lân cận xác định ít nhất khoảng 100 vị trí để lắp đặt các hệ thống cảm biến đo nhanh chất lượng không khí, nhằm cung cấp dữ liệu chính xác cho công tác giám sát, dự báo, cảnh báo sớm để cộng đồng biết khu vực nào đang ô nhiễm. Ưu tiên gần nguồn ô nhiễm, khu dân cư đông đúc, bệnh viện, trường học. Mục tiêu là đến cuối tháng 9 sẽ lắp đặt khoảng 50 cảm biến tại Hà Nội và các tỉnh lân cận, tại các khu vực có khả năng ảnh hưởng bởi nguồn phát thải lớn từ hoạt động công nghiệp, đốt hở phế phụ phẩm nông nghiệp và từ hoạt động giao thông.

Cục cũng đang phối hợp cơ quan truyền thông đưa thông tin về chỉ số chất lượng không khí tại Hà Nội và một số bản tin dự báo chất lượng không khí trong vòng 48 tiếng đồng hồ sau khi phát đi bản tin; phối hợp Viện Khoa học Khí tượng thủy văn và Biến đổi khí hậu để nghiên cứu, xây dựng mô hình dự báo chất lượng không khí trong 5 - 7 ngày.

Cục Viễn thám chịu trách nhiệm sử dụng thiết bị bay không người lái theo dõi tình trạng đốt tại các khu vực đất nông nghiệp và các khu vực công trường xây dựng lớn trên địa bàn Hà Nội nhằm xác định, cảnh báo sớm các khu vực đốt phế phụ phẩm lớn, các công trường xây dựng để xảy ra phát tán bụi lớn.

Cục Môi trường đang tham mưu cho Bộ, gấp rút hoàn thiện để trình Thủ tướng Chính phủ ban hành lộ trình áp dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải với xe ô tô, xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành, trước mắt tập trung vào Hà Nội và TP HCM.

Theo bà Phương, để việc cải thiện chất lượng không khí thực sự đi vào chiều sâu và hiệu quả, cần sự phối hợp giữa các ngành, địa phương, để triển khai đồng bộ các giải pháp kiểm soát nguồn thải, đặc biệt giữa Hà Nội và các tỉnh lân cận trong vùng Đồng bằng sông Hồng.

Tại Tọa đàm, TS Hoàng Dương Tùng nhấn mạnh, trong lĩnh vực công nghiệp, chuyển đổi số cho phép xây dựng hồ sơ môi trường điện tử cho từng DN, giúp quản lý và theo dõi lượng phát thải một cách minh bạch, chính xác hơn. Nhờ đó, các cơ sở sản xuất có thể thuận lợi trong quá trình chuyển đổi sang sử dụng nhiên liệu sạch và áp dụng công nghệ xử lý khí thải tiên tiến.
“Việc ứng dụng công nghệ số còn giúp nâng cao năng lực quan trắc và giám sát chất lượng không khí. Các trạm quan trắc tự động, kết hợp với hệ thống dự báo chất lượng không khí, sẽ cung cấp thông tin chính xác và kịp thời cho cơ quan quản lý và người dân. Điều này không chỉ giúp người dân chủ động bảo vệ sức khỏe mà còn là cơ sở dữ liệu quan trọng để xây dựng các chính sách hiệu quả”, TS Hoàng Dương Tùng nói.

Văn Sơn