Bổ sung trách nhiệm của chủ thể tham gia hoạt động bán hàng livestream

Hoàn thiện thể chế về thương mại điện tử

Sáng 22/9/2025, tại phiên họp thứ 49 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân trình bày tờ trình dự thảo Luật Thương mại điện tử.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân phát biểu

Theo tờ trình, mục đích ban hành Luật Thương mại điện tử nhằm thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước về việc hoàn thiện thể chế về thương mại điện tử; thể chế hóa, nội luật hóa các cam kết quốc tế về thương mại điện tử.

Bên cạnh đó, thống nhất hệ thống pháp luật về thương mại điện tử trong mối tương quan với các luật khác, đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật.

Giải quyết các vấn đề khó khăn, vướng mắc, các bất cập, hạn chế trong thực thi các văn bản quy phạm pháp luật về thương mại điện tử trong thời gian vừa qua cũng như để phù hợp với xu thế đổi mới do công nghệ số đã làm thay đổi và định hình lại tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế, trong đó có lĩnh vực thương mại điện tử.

Hoàn thiện chính sách, pháp luật về thương mại điện tử theo hướng khuyến khích sáng tạo trong việc xây dựng và thực thi quy định, bảo đảm tính ổn định, thống nhất, đồng bộ, minh bạch, khả thi; bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng; tạo động lực cho cạnh tranh và phát triển sáng tạo của doanh nghiệp; hỗ trợ, khuyến khích hoạt động của các tổ chức xã hội, đồng thời nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về thương mại điện tử; tạo điều kiện cho thương mại điện tử phát triển bền vững, có trật tự, làm động lực cho sự phát triển của nền kinh tế số.

Quan điểm xây dựng dự thảo Luật Thương mại điện tử nhằm bảo đảm thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước; phù hợp với Hiến pháp và các quy định của luật có liên quan.

Bảo đảm phù hợp với Hiến pháp và các quy định pháp luật có liên quan; Tuân thủ nghiêm quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và các văn bản hướng dẫn có liên quan; phù hợp với thực tế, khả thi, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thi hành trong thực tiễn.

Đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật theo hướng vừa đảm bảo yêu cầu quản lý nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực để phát triển. Các quy định của pháp luật phải mang tính ổn định, có giá trị lâu dài. Luật chỉ quy định những vấn đề khung, những vấn đề có tính nguyên tắc.

Thực hiện cải cách hành chính, phân cấp, phân quyền trong quản lý nhà nước về thương mại điện tử theo tinh thần của các Nghị quyết, Kết luận của cấp có thẩm quyền.

Tham khảo và kế thừa có chọn lọc các quy định hiện hành, các kinh nghiệm quốc tế phù hợp với thực tiễn Việt Nam; bảo đảm tính thống nhất của quy định với hệ thống pháp luật và tương thích với cam kết quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên.

Luật không chỉ nhằm khắc phục các tồn tại, hạn chế trong thực tiễn quản lý và thực thi, mà còn phải đóng vai trò dẫn dắt, mở đường, khơi thông các nguồn lực xã hội, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho đổi mới sáng tạo và phát triển các mô hình mới.

Trong lĩnh vực thương mại điện tử, cần đặc biệt chú trọng đến yêu cầu phát triển thương mại điện tử xanh, bền vững, hướng tới bảo vệ môi trường, nâng cao trách nhiệm xã hội và thúc đẩy chuyển đổi số gắn với phát triển bao trùm.

Mở rộng trách nhiệm của các nền tảng mạng xã hội

Nêu cụ thể những nội dung của Luật sửa đổi, bổ sung các quy định so với hạ tầng pháp luật hiện hành, Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân thông tin: Một là, dự thảo Luật bổ sung định vị pháp lý toàn diện các mô hình hoạt động thương mại điện tử, từ việc bán hàng và cung cấp dịch vụ trực tiếp đến mô hình bán hàng nhiều bên tham gia, tăng cường các trách nhiệm của chủ quản nền tảng thương mại điện tử trong việc rà soát, thông tin, hỗ trợ thu hồi sản phẩm, hàng hóa có khuyến tật, bảo vệ người tiêu dùng, lưu trữ thông tin giao dịch vụ phục vụ thanh tra, kiểm tra.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Luật Thương mại điện tử

Hai là, mở rộng trách nhiệm của các nền tảng mạng xã hội có hoạt động thương mại điện tử; bổ sung điều chỉnh đối với các nền tảng tích hợp đa dịch vụ; bổ sung các trách nhiệm pháp lý của chủ quản nền tảng này trong việc ngăn chặn nguy cơ lạm dụng vị thế độc quyền, thao túng thuật toán gây thiệt hại, đảm bảo thúc đẩy đổi mới lành mạnh trong hệ sinh thái số.

Ba là, bổ sung việc định danh người bán trong nước qua VNeID và người bán nước ngoài thông qua giấy tờ chứng minh tính hợp pháp nhằm định danh chính xác người bán và minh bạch các giao dịch qua thương mại điện tử.

Bốn là, bổ sung trách nhiệm của các chủ thể tham gia hoạt động bán hàng livestream, tiếp thị liên kết trong việc định danh, minh bạch thông tin, lưu trữ và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Năm là, bổ sung trách nhiệm của chủ quản nền tảng thương mại điện tử nước ngoài trong việc thành lập hoặc ủy quyền cho pháp nhân tại Việt Nam có đầy đủ năng lực pháp lý, nhân sự và kỹ thuật để giải quyết các tranh chấp cho người tiêu dùng, phối hợp với cơ quan có thẩm quyền trong việc rà soát, gỡ bỏ thông tin vi phạm pháp luật.

Sáu là, bổ sung trách nhiệm tối thiểu khi tham gia hoạt động thương mại điện tử của các chủ thể cung cấp các dịch vụ hỗ trợ thương mại điện tử (hạ tầng kỹ thuật, logistics, thanh toán, dịch vụ chứng thực hợp đồng điện tử trong thương mại…); bổ sung cơ chế phản ứng nhanh của cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong việc yêu cầu các chủ thể cung cấp dịch vụ hỗ trợ thương mại điện tử dừng hợp tác với các nền tảng thương mại điện tử (bao gồm nền tảng thương mại điện tử xuyên biên giới) vi phạm pháp luật.

Bảy là, quy định các yếu tố đặc thù trong giao kết hợp đồng điện tử có chức năng đặt hàng trực tuyến: Phải có cơ chế cho phép người mua rà soát, sửa đổi các nội dung trước khi đặt hàng, và đảm bảo khả năng truy cập về sau từ tài khoản của người mua để đảm bảo người mua có thể giải quyết tranh chấp có thể phát sinh; quy định về hợp đồng tự động trong thương mại điện tử và trách nhiệm của các bên trong giao kết hợp đồng tự động.

Tám là, bổ sung quy định phát triển thị trường thương mại điện tử, bao gồm trong nước và xuất khẩu; một số cơ chế, chính sách đặc thù cho thương mại điện tử dành cho đối tượng yếu thế, vùng sâu, vùng xa, doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo, hộ kinh doanh.

Cũng theo Thứ trưởng Bộ Công Thương, dự thảo Luật đang quy định 18 thủ tục hành chính trong thương mại điện tử. So với các thủ tục hành chính hiện hành, đã giảm từ tổng số từ 15 thủ tục hành chính xuống 9 thủ tục hành chính (đối với nền tảng thương mại điện tử kinh doanh trực tiếp, nền tảng thương mại điện tử trung gian, chứng thực hợp đồng điện tử), đảm bảo cắt giảm hơn 30% thủ tục hành chính hiện hành.

Đối với các thủ tục hành chính mới, đã bổ sung 9 thủ tục hành chính (đối với mạng xã hội hoạt động thương mại điện tử, nền tảng tích hợp đa dịch vụ, nền tảng thương mại điện tử kinh doanh trực tiếp nước ngoài)

Việc này nhằm đáp ứng nhu cầu quản lý nhà nước đối với các mô hình hoạt động đang diễn ra hết sức phức tạp, tiềm ẩn nhiều nguy cơ thất thu thuế, xâm phạm quyền lợi người tiêu dùng, an ninh quốc gia. Các thủ tục hành chính dự kiến thực hiện trực tuyến toàn trình, không thu phí, với hồ sơ đơn giản, đúng tinh thần cải cách thủ tục hành chính, cắt giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp.

Theo yêu cầu cần thiết ban hành Luật Thương mại điện tử, Chính phủ đề xuất thông qua Luật tại 1 kỳ họp vào Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV năm 2025.

Quỳnh Nga