Bò tót lai quý hiếm ở Ninh Thuận 'phát tín hiệu' tích cực về khả năng sinh sản

Bò tót lai giao phối với bò nhà

Theo đại diện Vườn quốc gia Phước Bình (gọi tắt vườn), từ năm 2009 đến 2015, một con bò tót rừng (giống đực) cao hơn 1,7m, thân dài trên 2m, nặng khoảng 1.000kg trốn khỏi vùng đệm của vườn để giao phối với nhiều con bò cái nhà của người dân và sinh ra 10 con bò tót lai F1.

Cuối năm 2015, con bò tót rừng quý hiếm chết do già yếu. Vườn quyết định mang tiêu bản con bò tót này đến trưng bày, giới thiệu tại Trung tâm Giáo dục môi trường và Dịch vụ môi trường rừng của Vườn.

Sau đó, bò tót lai F1 tiếp tục giao phối với bò cái nhà của người dân sinh ra 1 con bò tót lai F2. Đến năm 2020, toàn bộ 10 con bò tót lai F1 (5 con cái, 5 con đực) và 1 con bò tót lai F2 được đưa về vườn nuôi dưỡng, nghiên cứu và theo dõi khả năng sinh sản. Trong quá trình được nuôi dưỡng, đàn bò tót lai F1 có sự giao phối lẫn nhau. Tuy nhiên chưa thể thụ tinh được bởi nhiều nguyên nhân, trong đó nguyên nhân chính là những con bò tót lai này có mối quan hệ cận huyết thống với nhau.

Tiêu bản con bò tót rừng được bảo quản tại vườn. Ảnh Ngọc Duy.

Đến những ngày cuối tháng 2/2025, đàn bò tót lai F1 có nhiều tín hiệu khả quan về khả năng sinh sản khi một số con có biểu hiện động dục. Đặc biệt, một bò tót lai F1 (được đánh ký hiệu là D2) "lẻn" khỏi vườn, băng suối Gia Nhông tìm đến đàn bò cái nhà của người dân xã Phước Bình (Bác Ái, Ninh Thuận) để giao phối.

Bò tót lai D2 trốn khỏi Vườn đi giao phối với bò nhà của người dân. Ảnh A.T.

Ông Nguyễn Anh Tuấn - Phụ trách Trung tâm Giáo dục môi trường và Dịch vụ môi trường rừng của vườn cho biết, hiện con bò tót lai D2 đã được đưa quay lại vườn để tiếp tục chăm sóc, nuôi dưỡng.

Qua tìm hiểu, trong mấy ngày "lẻn" khỏi vườn, bò tót lai D2 đã tích cực giao phối với bò cái nhà. Đối với những bò cái nhà đã giao phối với bò tót lai D2 sẽ được theo dõi chặt chẽ xem khả năng thụ thai, mang thai ra sao để có phương án bảo đảm sức khỏe sinh sản cho chúng.

Bảo tồn nguồn gene của bò tót lai quý hiếm

Theo ông Nguyễn Anh Tuấn, việc bò tót lai D2 giao phối với bò cái nhà là tín hiệu vui trong công tác quản lý, bảo tồn và duy trì nguồn gene quý hiếm của bò tót.

Hiện đàn bò tót lai F1 được nuôi dưỡng trong môi trường tự nhiên bán hoang dã nên phát triển rất tốt. Con bò tót lai F1 có trọng lượng nặng nhất đạt gần 500kg, nặng gấp hai lần so với bò nhà cùng độ tuổi. Càng lớn, đàn bò tót lai càng bộc lộ nhiều nét giống bò tót tự nhiên như sừng cong, dài đều 2 bên, không có nọng phía dưới cổ (trong khi con bò nhà nào cũng có nọng ở cổ).

Đàn bò tót lai F1 ở vườn sẽ tiếp tục được cho giao phối với bò nhà. Ảnh Ngọc Duy.

Nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới của Trung tâm Giáo dục môi trường và Dịch vụ môi trường rừng của vườn là thực hiện hiệu quả dự án "Bảo tồn và sử dụng bền vững nguồn gene bò tót lai F1 giữa bò cái nhà và bò tót đực".

"Chúng tôi sẽ đề xuất với tỉnh Ninh Thuận đưa bò nhà của người dân đến vườn giao phối với bò tót lai F1 để sinh sản ra bò tót F2 nhằm đa dạng nguồn gene bò tót", ông Tuấn nói.

Đông Hưng-Ngọc Duy