Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường: Lũ lụt, sạt lở đất không phải vì thủy điện nhỏ

Trong bài giải trình trước Quốc hội sáng 05-11, kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XIV, Bộ trưởng Bộ Tài Nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà cho biết, theo báo cáo của Ủy ban về rủi ro thiên tai của Liên hợp quốc vừa phát đi, việc biến đổi khí hậu cực đoan và thời điểm này đã đến điểm mà con người rất khó kiểm soát, nồng độ khí nhà kính đã đạt trên 400 đơn vị phần trăm.

Theo đó, cường độ biến đổi khí hậu cực đoan cũng như tần suất trong 40 năm qua đã tăng 4 lần, trong đó bão và lũ chiếm khoảng 40%, giai đoạn 1980-1999 chỉ có 4.212 các thiên tai được xác định là thiên tai lớn, nhưng từ năm 2000 đến năm 2019 đã có trên 7.348 thiên tai, trong đó loại hình thiên tai xảy ra nhiều nhất là lũ 3.254 lượt chiếm 44%, bão 2.043 lượt 28%.

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà

Cũng theo đánh giá và thống kê 100 năm qua, thiệt hại thiên tai về tài sản và con người mặc dù là số lượng thiên tai tăng nhưng nguy cơ đến con người giảm đi, điều này cũng được thống kê ở Việt Nam.

Từ năm 2009, Đảng và Nhà nước chúng ta đã quan tâm và chỉ đạo tiến hành hai chương trình nghiên cứu. Một chương trình nghiên cứu về dự báo lũ ống, lũ quét các tỉnh miền núi và Tây Nguyên và miền Trung. Chương trình thứ hai liên quan đến chương trình điều tra tai biến, thực chất dự cảnh báo các sạt lở ở các khu vực vùng núi cũng như là Tây Nguyên, Tây Bắc và miền Trung bắt đầu từ năm 2012.

Qua các kết quả này, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết đã xem xét lại các vụ việc xảy ra trong thời gian vừa rồi và thấy rằng hiện trạng của tất cả các điểm vừa rồi xảy ra, nó là tổ hợp các dạng thiên tai. Trong 4 cơn bão thì cơn bão số 9 là cơn bão mạnh nhất trong 20 năm qua.

Cùng với đó là, trạng thái vùng áp suất duy trì rất lâu ở miền Trung và nó tạo ra lượng mưa đã vượt qua các chỉ số đo lịch sử. Trong đó có những ngày lượng mưa như ở Quảng Nam lên đến trên 500mm/1 ngày. “Trời đổ nước xuống chứ không phải là mưa nữa.” Ông nhấn mạnh.

Chính từ những phân tích trên, Bộ trưởng Hà cho rằng, thiên tai, bão lũ và sạt lở đất trong thời gian qua là do thủy điện thì không đúng.

"Không nên đưa ra các suy đoán mà phải dựa trên cơ sở khoa học, toàn bộ khu vực này nằm trong đứt gãy địa chất, do phong hóa, đất cát sét sỏi độ gắn kết rất thấp. Nó nằm trên địa hành địa hình dốc, trọng lực trượt và độ dốc của sông suối, điều này luôn luôn nằm trong động thái địa chất kiến tạo là đứt gãy do tai biến địa chất có hình thành" - ông Hà nói.

Theo ông Hà, quá trình địa chất đó làm cho đất đá bị nát vụn, cộng thêm lượng mưa lớn gia tăng trọng lượng trượt đất.

Cũng theo Bộ trường Bộ Tài nguyên và Môi trường, thời gian qua, nhiều nơi đã trồng rừng phủ xanh nhiều khu vực. Khi đánh giá lỗi phải xem lại từ khâu thiết kế.

"Mặc dù hồ chứa miền Trung không có khả năng cắt lũ, nhưng sự điều tiết rất nhịp nhàng, chặt chẽ, khoa học nó cũng cắt giảm được lũ ở phía dưới từ 30-70%. Tất nhiên, hồ chứa ở miền Trung không phải hồ chứa có quy mô và dung lượng để có thể cắt được đỉnh lũ nhưng điều này cho thấy nếu nói về nguy cơ và độ ngập ở hạ lưu thì thời gian vừa qua các hồ chứa đạt được mục tiêu ấy" - ông Hà nói.

Cũng theo ông Hà, nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội rất tâm huyết, chỉ ra nguyên nhân cốt lõi, sâu xa và chỉ ra thách thức, hiện trạng cũng như tư duy trong lựa chọn các mô hình phát triển. Thủ tướng Chính phủ đã nhiều lần nhấn mạnh không đánh đổi môi trường lấy kinh tế.

Lúc này dù còn nhiều ý kiến khác nhau nhưng Bộ trưởng cho rằng cần sửa đổi Luật Bảo vệ môi trường, đầu tư nguồn lực để thực hiện các mục tiêu môi trường trong thực tế. Ông Hà phát biểu và kêu gọi các đại biểu ủng hộ, bấm nút thông qua dự thảo Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi).

Gia Huy