Bộ trưởng Công an: Luật Dẫn độ giúp tăng khả năng truy bắt tội phạm trốn ra nước ngoài

Theo phân tích của đại biểu Lê Thanh Hoàn (Thanh Hóa), việc thực thi pháp luật hình sự quốc tế dựa vào 6 phương thức hợp tác giữa các quốc gia, đó là: dẫn độ, hỗ trợ pháp lý, chuyển giao người bị kết án, chuyển giao các thủ tục tố tụng hình sự, tịch thu tài sản bất hợp pháp từ tội phạm và công nhận các bản án hình sự của nước ngoài.

Đại biểu Lê Thanh Hoàn. Ảnh: Quốc hội

Trong khi đó, về nguyên tắc "có đi, có lại", dự thảo luật nêu: “Cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài có cam kết về việc thực hiện yêu cầu của Việt Nam trong trường hợp tương tự”.

Đại biểu Hoàn cho rằng nếu yêu cầu nước ngoài phải có cam kết thì khó thực hiện trên thực tiễn. Việc áp dụng nguyên tắc "có đi, có lại" bản chất là một cam kết đơn phương của Việt Nam. Cam kết này không phải nghĩa vụ của Việt Nam với nước ngoài mà chỉ thể hiện thái độ tôn trọng và thiện chí hợp tác của Việt Nam.

"Việt Nam mong muốn rằng Việt Nam và nước ngoài dành cho nhau sự đối xử tương xứng trong lĩnh vực dẫn độ. Vì vậy, cần thực hiện theo hướng trong trường hợp Việt Nam đã có thiện chí xem xét, giải quyết yêu cầu dẫn độ của phía nước ngoài nhưng phía nước ngoài không có thiện chí tương ứng thì Việt Nam có thể từ chối giải quyết dẫn độ nếu nước ngoài tiếp tục có yêu cầu" - ông Hoàn nêu quan điểm.

Do đó, ông Hoàn cho rằng không nên quy định "cứng" trong luật rằng chỉ vì không có cam kết của nước ngoài thì không thực hiện dẫn độ. Bởi lẽ, không một quốc gia nào mong muốn thành nơi trú ẩn và địa điểm an dưỡng của tội phạm.

Đại biểu Thạch Phước Bình. Ảnh: Quốc hội

Cũng nói về nguyên tắc dẫn độ, đại biểu Thạch Phước Bình (Trà Vinh) đề nghị bổ sung nguyên tắc quan trọng mang tính định hướng: không dẫn độ khi có khả năng bị tra tấn, đối xử vô nhân đạo hoặc xét xử không công bằng tại quốc gia yêu cầu; nguyên tắc không dẫn độ nếu hành vi yêu cầu dẫn độ bị xem là có tính chất chính trị hoặc liên quan đến phân biệt chủng tộc, tôn giáo, giới tính. Bên cạnh đó là "có đi, có lại" và tôn trọng lẫn nhau trong quan hệ quốc tế về dẫn độ.

"Đây là 4 nguyên tắc bảo đảm quyền con người, đặc biệt là quyền bào chữa và quyền xét xử công bằng của người bị yêu cầu dẫn độ" - ông Bình nói.

Theo ông, những nguyên tắc này nên được cụ thể hóa thành một điều riêng trong dự thảo luật, giúp định hướng thực hiện thống nhất và tránh tranh chấp pháp lý trong hợp tác giữa các nước.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) thì nêu việc xử lý trường hợp nước ngoài từ chối dẫn độ người Việt Nam phạm tội.

Ông Hòa nhận định có những trường hợp bị truy cứu trách nhiệm hình sự, khi bị phát hiện, truy cứu thì họ trốn ra nước ngoài. Phía Việt Nam thậm chí đã phát hiện nơi ăn, chốn ở và yêu cầu dẫn độ trường hợp đó nhưng phía nước ngoài không dẫn độ vì cho rằng không phải phạm tội về hình sự mà là cư trú chính trị.

Đại biểu Phạm Văn Hòa. Ảnh: Quốc hội

Theo ông, đó là một bất cập trong thời gian qua, khi không dẫn độ được một số người phạm pháp trốn ra nước ngoài. Vì vậy, những quy định như dự thảo luật là hết sức cần thiết, đảm bảo yêu cầu dẫn độ được những đối tượng tham nhũng, giết người, cướp của ở Việt Nam trốn ra nước ngoài.

Ông Hòa đồng tình phải có ký kết hiệp ước quốc tế với các đối tác thì mới thực hiện được.

Hoàn thiện pháp luật về dẫn độ theo hướng đồng bộ, chặt chẽ, khả thi

Phát biểu cuối phiên thảo luận, Đại tướng Lương Tam Quang - Bộ trưởng Công an - nêu rõ dự án luật nhằm tiếp tục hoàn thiện pháp luật về dẫn độ theo hướng đồng bộ, hiện đại, chặt chẽ, khả thi, phù hợp với pháp luật và thông lệ quốc tế, thúc đẩy hợp tác quốc tế về dẫn độ.

Đồng thời, dự án luật nhằm nâng cao hiệu quả truy bắt các đối tượng phạm tội bỏ trốn ra nước ngoài hoặc đối tượng người nước ngoài phạm tội lẩn trốn ở nước ta.

Đại tướng Lương Tam Quang phát biểu chiều nay. Ảnh: Quốc hội

Mục đích là bảo vệ sự tôn nghiêm của pháp luật, bảo đảm mục tiêu quản lý nhà nước trong lĩnh vực dẫn độ, tạo nền tảng cho việc ký kết và thực hiện các điều ước quốc tế về dẫn độ.

Bộ trưởng khẳng định cơ quan soạn thảo sẽ nghiêm túc nghiên cứu, tiếp thu các ý kiến của đại biểu Quốc hội để chỉnh lý, hoàn thiện các quy định trong dự thảo luật.

Trần Thường