Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nói về 'cái khó' nếu HĐND cấp tỉnh không được phân cấp

Chiều 3-6, tiếp tục Phiên họp 46, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).

Đề nghị cân nhắc kỹ việc HĐND cấp tỉnh được phân cấp

Tại báo cáo giải trình tiếp thu, chỉnh lý, Chính phủ đề xuất bốn nhiệm vụ liên quan phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền.

Cụ thể, bổ sung nguyên tắc thực hiện cơ chế theo dõi, đánh giá, kiểm tra và giám sát nhằm kịp thời điều chỉnh nội dung phân cấp, phân quyền phù hợp với thực tiễn. Cùng đó, trao quyền chủ động cho chính quyền địa phương trong việc giải quyết các vấn đề liên quan đến từ hai đơn vị hành chính trở lên, nhằm giảm thiểu tình trạng đùn đẩy trách nhiệm lên cấp trên, nâng cao hiệu quả điều hành ở cấp xã.

Đáng chú ý, Chính phủ đề xuất bổ sung quy định về chủ thể được phân cấp là HĐND cấp tỉnh được phân cấp cho UBND cùng cấp và HĐND cấp xã. Cùng đó là bổ sung thẩm quyền phân cấp của chủ tịch UBND cấp tỉnh để phù hợp với nhiệm vụ, quyền hạn đã được phân định.

“Mục tiêu là đẩy mạnh phân cấp, phân quyền triệt để cho chính quyền địa phương, phân định rõ thẩm quyền giữa HĐND và UBND; tập thể UBND và cá nhân Chủ tịch UBND cấp tỉnh, cấp xã” – Chính phủ nêu rõ và nhấn mạnh việc này nhằm thiết lập cơ chế điều hành chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong tổ chức thực hiện của chính quyền địa phương.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng. Ảnh: QH

Về nội dung này, thay mặt cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng đề nghị cần cân nhắc kỹ, bởi HĐND là cơ quan đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân ở địa phương. Do vậy, việc chuyển giao các nhiệm vụ, quyền hạn mà pháp luật quy định thuộc thẩm quyền, trách nhiệm của HĐND cho UBND - cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương là không phù hợp với vị trí, tính chất, chức năng và phương thức hoạt động của mỗi cơ quan.

“Điều này dẫn đến cơ quan hành chính làm thay nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan dân cử ở địa phương, không phù hợp với nguyên tắc tổ chức quyền lực nhà nước có sự phân công, phối hợp và kiểm soát quyền lực” – ông Tùng nêu rõ.

Theo ông Hoàng Thanh Tùng, trường hợp Chính phủ, chính quyền địa phương thấy có những việc UBND hay HĐND cấp xã có thể thực hiện tốt hơn, hiệu quả hơn HĐND cấp tỉnh thì đề xuất cơ quan có thẩm quyền điều chỉnh ngay trong các luật, nghị quyết của Quốc hội hoặc các nghị định chứ không nên thêm cơ chế phân cấp của HĐND.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh. Ảnh: QH

Nêu ý kiến sau đó, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh cho rằng việc phân cấp của HĐND cho UBND là cần thiết và phù hợp với định hướng về cải cách thể chế, tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước, phát huy quyền làm chủ ở cơ sở.

“Nếu thực hiện đúng cách sẽ góp phần thúc đẩy chính quyền địa phương hoạt động một cách chủ động, linh hoạt, minh bạch và có trách nhiệm hơn trong bối cảnh mới” – bà Hoàng Oanh nhấn mạnh và nhìn nhận việc này sẽ tăng tính tự chủ và trách nhiệm giải trình của chính quyền địa phương.

Cạnh đó, Thứ trưởng Bộ Tư pháp cũng cho rằng HĐND được chủ động phân cấp và giao nhiệm vụ cho UBND cũng giúp tăng tính chủ động trong điều hành, xử lý rất nhiều những vấn đề phát sinh trên thực tiễn mà cơ chế, tổ chức hoạt động và tính chất của UBND thì sẽ có thể xử lý được nhanh, hiệu quả.

Đồng thời, cơ chế này sẽ phát huy triệt để được vai trò giám sát của HĐND, tạo cơ chế quản trị nhiều tầng nơi mà quyền lực được phân bổ hợp lý và kiểm soát hiệu quả giữa các chủ thể trong cùng một cấp chính quyền.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà. Ảnh: QH

Không phân cấp, HĐND sẽ quá tải

Giải trình thêm về nội dung này, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết đất nước đang đứng trước một giai đoạn phát triển rất đặc biệt, với tinh thần phân cấp, phân quyền triệt để giữa Trung ương và địa phương, giữa các cấp chính quyền địa phương.

Chính vì vậy, Bộ trưởng Nội vụ mong muốn Ủy ban Thường vụ Quốc hội đồng tình với phương án cho phép HĐND được phân cấp cho UBND cùng cấp và HĐND cấp xã mà Chính phủ đề xuất.

Cũng theo Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà, cùng với việc chuyển từ mô hình chính quyền địa phương 3 cấp sang 2 cấp thì cũng nêu ra yêu cầu quá trình thực hiện phải đồng bộ, thông suốt, linh hoạt, năng động, sáng tạo nhanh nhạy để quyết định những vấn đề của quản lý nhà nước một cách minh bạch, công khai. “Trước yêu cầu đó, nếu không mở rộng cơ chế của HĐND thì rất khó” – bà Trà nói.

Nói thêm, bà Trà cho biết sau khi rà soát 5.076 văn bản quy phạm pháp luật (trong đó có 199 luật), tổng số nhiệm vụ sẽ phân cấp, phân quyền cho các cấp là 1.470, riêng chính quyền địa phương là 1.065 nhiệm vụ và thẩm quyền. Trong số này có tới gần 40% khối lượng công việc được phân cấp cho HĐND, khoảng 60% được phân cấp cho UBND và chủ tịch UBND.

“Với một khối lượng công việc rất lớn như vậy, HĐND cũng sẽ rất quá tải, trong khi yêu cầu, nhiệm vụ mới của HĐND cấp tỉnh cũng rất lớn” – bà Trà nêu rõ và nhấn mạnh nếu không phân cấp thì HĐND sẽ rất khó khăn.

NGUYỄN THẢO