Bộ trưởng Trần Hồng Hà: 'Trời đổ nước xuống chứ không phải là mưa nữa'

Bộ trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà

"Thảm họa thiên tai, lỗi không phải tại thủy điện nhỏ"

Ngày 5/11, tại phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và môi trường (TN&MT) Trần Hồng Hà đã nói về vấn đề thảm họa thiên tai thời gian qua ở miền Trung.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà gửi lời chia sẻ với những mất mát, những khó khăn hiện nay, chia sẻ với các cán bộ, chiến sĩ đang phải chống chọi, phải xẻ núi, mở đường để giải quyết những thảm họa đau thương liên tiếp xảy ra ở miền Trung.

Dẫn chứng báo cáo của Ủy ban về rủi ro thiên tai của Liên hợp quốc cho thấy, Việt Nam đứng thứ 7 trong số các quốc gia rủi ro thiên tai cao nhất, là 1 trong 16 nước đứng đầu về khí hậu cực đoan, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết, Bộ đã xem xét và thấy rằng, thảm họa lũ lụt, sạt lở xảy ra thời gian qua là do tổ hợp các dạng thiên tai.

Bộ trưởng TN&MT ví dụ, cơn bão số 9 vừa qua là mạnh nhất trong 20 năm qua; cùng với vùng áp suất duy trì rất lâu ở miền Trung, đã tạo ra lượng mưa kỷ lục. "Lượng mưa đấy có thể nói là trời đổ nước xuống chứ không phải là mưa nữa. Đây là một vấn đề lịch sử và có lẽ chúng ta cũng chưa có số liệu để có thể tính toán được những vấn đề như vậy", ông Trần Hồng Hà cho biết.

Bộ trưởng Bộ TN&MT cũng cho biết, ở các vùng sạt lở nghiêm trọng như Rào Trăng 3, khu kiểm lâm 67 (huyện Phong Điền, Thừa Thiên -Huế), khu vực Binh đoàn 337 (huyện Hướng Hóa, Quảng Trị), Trà Leng, Trà Vân (huyện Nam Trà My, Quảng Nam), Phước Lộc (huyện Phước Sơn, Quảng Nam) là khu vực ở độ cao từ 300 - 900m và chưa thể kết luận là do thủy điện.

"Chúng ta không nên đưa ra những suy đoán mà phải dựa trên cơ sở khoa học", ông Hà nói và phân tích, toàn bộ khu vực này nằm trong đứt gãy địa chất có độ phong hóa nứt gãy từ 9 đến 16m. Độ phong hóa này đã tạo ra đất, cát, sét mà gắn kết rất thấp. Khu vực này nằm trên một địa hình đồi núi dốc, trọng lực trượt và độ dốc của sông, suối đều theo hình chữ V. Quá trình địa chất đó luôn làm cho đất đá bị nát vụn, cộng thêm lượng mưa lớn khoảng 5 - 10 ngày thì tất cả những khu vực này đều dẫn đến nguy cơ sạt lở.

Về vấn đề điều tiết hồ chứa, Bộ trưởng Trần Hồng Hà nhấn mạnh, mặc dù hồ chứa miền Trung không có khả năng để cắt lũ nhưng sự điều tiết rất nhịp nhàng, chặt chẽ, khoa học cũng đã cắt giảm được lũ ở phía dưới từ 30 đến 70%. Bộ TN&MT cũng đã đưa ra 11 quy trình điều tiết trên 11 lưu vực sông có 2 chức năng cung cấp nước cho mùa cạn bên cạnh mục tiêu phát điện.

Theo ông, nếu muốn xét “lỗi” của thủy điện thì phải lật lại từ khâu quy hoạch, thiết kế. Ông Hà nhận định, nếu không có hệ thống hồ chứa thì tình hình lũ lụt vừa qua còn khủng khiếp hơn.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà khẳng định: “Lỗi không phải là thủy điện nhỏ. Ở Na Uy, đất nước này có vô số thủy điện nhỏ trên khắp lãnh thổ, đã mang lại hiệu quả khai thác tốt. Vậy thì vấn đề cần được nhìn nhận, đánh giá khách quan”.

Bộ trưởng nói tăng diện tích rừng tự nhiên, đại biểu cho rằng vô lý

Chiều 5/11, tại phiên thảo luận Quốc hội khóa XIV, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường cho biết: Trong 30 năm qua, tỷ lệ rừng tự nhiên tăng từ 9 triệu ha lên 14,6 triệu ha, trong đó rừng tự nhiên là 10,3 triệu ha. Như vậy, trong 30 năm qua diện tích rừng tự nhiên đã tăng 1,3ha. Tuy nhiên, chất lượng rừng tự nhiên của chưa được tốt, trong 10,3 triệu ha rừng tự nhiên thì chỉ có 15% là rừng giàu về trữ lượng, 50% là rừng trung bình và 35% là rừng nghèo kiệt.

“Đây là thực tế chúng ta phải có trách nhiệm", Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nhấn mạnh và cho biết, chính vì thế, Quốc hội yêu cầu tới đây rừng tự nhiên phải có chính sách khoanh nuôi, bảo vệ, tăng hơn nữa định mức để người dân tham gia trồng rừng, chăm sóc rừng để bảo đảm rừng ngày càng bảo đảm bộ giàu về sinh học và trữ lượng rừng phải tăng lên. Đối với rừng trồng cũng phải thay đổi bằng kết cấu cây trồng lâu năm, cơ cấu cây trồng hài hòa, đặc biệt chú ý các cây trồng bản địa.

Tranh luận với Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường, đại biểu Ksor H'Bơ Khăp (Gia Lai) cho rằng việc tăng diện tích rừng từ 9 triệu lên 14,6 triệu là con số phấn khởi. Tuy nhiên, đại biểu cảm thấy con số Bộ trưởng đưa ra là vô lý và “có gì đó thực sự là sai sai”.

Trong nhiệm kỳ này, mỗi kỳ họp đại biểu Quốc hội đều được nghe các dự án, công trình chuyển đổi mục đích sử dụng rừng. Tức là chuyển đổi rừng đầu nguồn, rừng phòng hộ (rừng tự nhiên).

“Làm gì có chuyện rừng tự nhiên lại có thể tăng lên được, làm gì có con số 14 triệu ha rừng ấy! Với cây cao su, cây cà phê, cây tiêu cũng được tính vào tỷ lệ che phủ rừng hay sao?”, nữ đại biểu đặt vấn đề.

Cũng về nội dung này, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP HCM) cho rằng thông tin Bộ trưởng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường cung cấp là "mấy chục năm qua, cả nước đã tăng được diện tích rừng từ 9 triệu ha lên 14,5 triệu ha" chưa thuyết phục. Theo ông Nghĩa, những con số này chưa phản ánh được tỷ lệ rừng tự nhiên và rừng trồng thay đổi thế nào, trong khi vai trò của 2 loại rừng khác nhau. Rừng trồng là vì mục đích kinh tế, cứ trồng 3 năm có thể khai thác 1 lần. Còn rừng tự nhiên, mục đích chủ yếu là để điều tiết nước, ngăn chặn lũ lụt, giữ đất.

Đại biểu đặt vấn đề, không phải ngẫu nhiên mà các nước phát triển đều kiên quyết bảo vệ rừng tự nhiên.

Về tác động của thủy điện với hiện tượng thời tiết cực đoan, ông Nghĩa nêu quan điểm, không “đổ lỗi” cho thủy điện nhưng thực tế, trên một lưu vực sông nếu có 3 thủy điện thì tác động khác mà làm tới 7-8 thủy điện thì lại khác, khó có thể kiểm soát như quy hoạch ban đầu. Việc bổ sung quy hoạch thủy điện nhỏ, theo đại biểu, mới chính là chuyện cần bàn.

“Nếu chỉ đánh giá như các Bộ trưởng nói thì không thấy được vai trò quản lý Nhà nước ở đâu”, ông Trương Trọng Nghĩa bình luận.

Phùng Đô - Việt Hòa - Trần Duy