Bóng đá Indonesia và tài phép của Shin Tae-yong

Thực trạng của bóng đá Indonesia

Indonesia từng là thế lực của bóng đá Đông Nam Á, là đối trọng chính của Thái Lan chứ không phải Việt Nam. Trong 5 vòng chung kết Đông Nam Á đầu tiên, Indonesia đều lọt vào bán kết, trong đó bao gồm 3 lần liên tiếp họ về nhì (2000, 2002 và 2004). Cho dù vẫn chưa thể vô địch, nhưng Indonesia có đến 6 lần vào chung kết giải đấu - chỉ kém duy nhất Thái Lan.

Đội tuyển bóng đá Indonesia loại đội tuyển bóng đá Việt Nam ở bán kết AFF Cup 2016.

Với dân số cao nhất khu vực (hơn 280 triệu người) cùng độ cuồng nhiệt của người hâm mộ, bóng đá Indonesia được kỳ vọng sẽ sớm bay cao. Tuy nhiên, khả năng quản lý và điều hành yếu kém của liên đoàn bóng đá nước này (PSSI) khiến mọi chuyện dần trở nên tệ hại và mất kiểm soát.

Trong gần một năm, từ 30/5/2015 đến 4/5/2016, Liên đoàn bóng đá thế giới - FIFA cấm Indonesia tham gia mọi hoạt động bóng đá vì PSSI đã để chính phủ nước này can thiệp vào các vấn đề bóng đá. Nhưng chính phủ Indonesia cũng không thể làm gì khác ngoài can thiệp, khi vào thời điểm ấy, có tới… hai liên đoàn bóng đá khác nhau cùng hai đội tuyển khác nhau. Lệnh cấm có hiệu lực ngay lập tức khiến đội tuyển Indonesia không được tham dự vòng loại World Cup 2018 và Asian Cup 2019.

Sau khi lệnh cấm được dỡ bỏ, đội tuyển Indonesia trở lại mạnh mẽ với ngôi á quân AFF Cup 2016. Thành tích này một lần nữa cho thấy tiềm lực của bóng đá xứ vạn đảo. Tuy nhiên, đó chính là “hào quang” nhen nhóm của bóng đá Indonesia trước khi họ rơi vào khủng hoảng một lần nữa.

Trong khi Việt Nam lột xác, bứt phá lên một đẳng cấp mới với HLV Park Hang-seo thì Indonesia đi theo chiều ngược lại. Sự tương phản của hai nền bóng đá thể hiện rõ ở vòng loại 2 World Cup 2022 khu vực châu Á, khi Việt Nam nằm cùng bảng với Indonesia. Ở thời điểm đó, Việt Nam đã đè bẹp Tim Garuda với tổng tỷ số 7-1 trong 2 lượt trận và tiến vào vòng loại 3 đầy kiêu hãnh. Ngược lại, Indonesia đứng bét bảng với vỏn vẹn 1 điểm sau 8 trận đấu và phải đá play-off tranh suất đá vòng loại Asian Cup 2019.

Từ chỗ từng nằm trong tốp 100 của bảng xếp hạng FIFA, Indonesia rơi xuống hạng 196 và nằm trong nhóm các đội tuyển yếu nhất thế giới. Đó đương nhiên là điều người hâm mộ ở quốc gia này không thể chấp nhận.

Huấn luyện viên Shin Tae-yong được công kênh khi giúp Indonesia thắng Hàn Quốc ở tứ kết U23 châu Á 2024.

Sự yếu kém của cơ quản lý cộng thêm sự cuồng nhiệt thái quá của cổ động viên dẫn đến một vấn nạn khác của Indonesia: Bạo lực sân cỏ. Năm 2022, thảm kịch Kanjuruhan xảy ra khiến 131 người thiệt mạng. Sau trận thua của đội chủ nhà Arema FC trước Persebaya Surabaya, những người ủng hộ Arema đã tràn vào sân và bạo loạn, tấn công cảnh sát, ban huấn luyện và các cầu thủ. Để đối phó, các đơn vị cảnh sát chống bạo động đã triển khai hơi cay, gây ra vụ giẫm đạp kinh hoàng ở các lối thoát.

Tài phép của Shin Tae-yong

Khi Shin Tae-yong chính thức nhận chức vào đầu năm 2020, bóng đá Indonesia đang trải qua những ngày tháng đen tối nhất. Mọi chuyện càng khó khăn hơn với HLV người Hàn Quốc khi đại dịch COVID-19 bùng phát, khiến bóng đá đình trệ. Dù vậy, ông vẫn quyết tâm tiến hành kế hoạch trẻ hóa đội tuyển Indonesia và nhanh chóng đem lại kết quả.

Giải đấu lớn đầu tiên của Shin Tae-yong cùng Indonesia là AFF Cup 2021 chứng kiến Indonesia từ con số không lọt vào trận chung kết. Cuối cùng, họ đã không thể giành chiến thắng khi để thua trước nhà vô địch năm lần là Thái Lan, nhưng đây cũng là sự khởi đầu cho một điều gì đó đặc biệt.

Độ tuổi trung bình của đội hình 30 người đó chỉ là 23,8 tuổi - và những cầu thủ trẻ không chỉ là những người tạo nên con số. Trong số 14 cầu thủ xuất phát ở cả hai lượt trận chung kết, con số đó đã giảm xuống còn 22,9 tuổi. Chỉ qua một đêm, những cái tên như Witan Sulaeman, Pratama Arhan và Alfeandra Dewangga đã trở thành những cái tên quen thuộc.

Shin Tae-yong thực hiện công thức mà người Qatar từng làm thành công. Xây dựng một đội bóng trẻ, sử dụng liên tục ở các cấp độ khác nhau. Sự chồng chéo trong công việc ban đầu của ông ít nhiều mang lại lợi ích. Việc dẫn dắt cả đội U20, U23 và đội tuyển cao cấp giúp HLV người Hàn Quốc hiểu rất rõ khả năng của các học trò và định hướng phát triển cho cả một thế hệ tuyển thủ mới của Indonesia.

Khi mọi chuyện tưởng như đi đúng hướng, Shin Tae-yong bất ngờ phải rẽ hướng với nhiệm vụ và mục tiêu nặng nề hơn. Tháng 2/2023, tỷ phú Erick Thohir thắng cử trở thành chủ tịch Liên đoàn bóng đá Indonesia (PSSI). Người đàn ông từng sở hữu gã khổng lồ Inter Milan không muốn Tim Garuda quẩn quanh trong khu vực Đông Nam Á, đặc biệt khi họ đang có HLV đẳng cấp thế giới như Shin Tae-yong.

Huấn luyện viên Shin Tae-yong biến đội tuyển bóng đá Indonesia trở thành tập thể đúng nghĩa.

Erick Thohir khởi xướng kế hoạch tìm kiếm cầu thủ tài năng có gốc gác Indonesia trên toàn cầu và tiến hành nhập tịch ồ ạt, qua đó rút ngắn thời gian xây dựng đội tuyển quốc gia mạnh hơn. Shin Tae-yong từ chỗ “xây nhà từ móng” trở thành người chơi “xếp hình”, với những mảnh ghép hoàn toàn mới và không liên quan gì đến nhau. Kết hợp các cầu thủ mới toanh - thậm chí không biết tiếng bản địa thành một tập thể mạnh đã khó. Biến họ thành đội bóng có thể cạnh tranh vé dự World Cup ngay lập tức càng khó hơn. Thế nhưng, HLV người Hàn Quốc vẫn đang từng bước giải bài toán khó đó.

Sau khi giúp Indonesia vượt qua vòng bảng Asian Cup, Shin Tae-yong tiếp tục giúp họ lần đầu tiên lọt vào vòng loại 3 World Cup khu vực châu Á. Bất chấp khởi đầu hỗn loạn, với đáy thất vọng là trận thua Trung Quốc và Nhật Bản, Indonesia của Shin Tae-yong vẫn tiến về phía trước. Trận thắng khó tin trước Saudi Arabia giúp Tim Garuda còn nguyên hy vọng giành vé dự World Cup 2026. Cùng lúc, ông giúp U23 Indonesia lọt vào bán kết U23 châu Á và giành quyền đá play-off tranh vé dự Olympi 2024.

Sau mỗi trận đấu, Indonesia thường có thêm “tân binh”. Điều đặc biệt nằm ở chỗ, Shin Tae-yong luôn đảm bảo có một cầu thủ bản địa nằm trong đội hình xuất phát, bất chấp sự lấn át của dàn ngôi sao nhập tịch. Những cầu thủ như Pratama Arhan, Witan, Rizky Ridho, Egy Maulana và Wahyu Prasetyo vẫn thường xuyên được triệu tập, trong khi Marselino Ferdinan đã trở thành ngôi sao mới của xứ vạn đảo ở tuổi 20. Cầu thủ “100% Indonesia” này chính là người lập cú đúp giúp Tim Garuda đánh bại Saudi Arabia.

Xen giữa hành trình chông gai tranh vé đến World Cup 2026, Shin Tae-yong phải dẫn dắt Indonesia tham dự ASEAN Cup 2024. ASEAN Cup chắc chắn không phải là World Cup, nhưng đây là giải đấu mà Indonesia chưa từng vô địch kể từ khi ra đời vào năm 1996. Sau thành công ngoài mong đợi ở Asian Cup 2023 và vòng loại World Cup 2026, Indonesia chịu áp lực phải chiến thắng ở khu vực.

Tuy nhiên, vấn đề nằm ở chỗ ASEAN Cup không phải giải đấu nằm trong lịch thi đấu quốc tế chính thức của FIFA. Các đội tuyển quốc gia tham dự giải không được quyền triệu tập bất cứ cầu thủ nào họ muốn. Những ngôi sao nhập tịch của Indonesia đều thi đấu ở nước ngoài, và hầu hết đều không tham dự ASEAN Cup vì CLB ngăn cản.

Shin Tae-yong có lẽ đã sớm nhận ra điều đó và cách ông cài cắm “nội binh” vào đội tuyển Indonesia được toan tính phục vụ cho ASEAN Cup. Về cơ bản, Shin Tae-yong một lần nữa phải nhờ đến những cầu thủ triển vọng trong nước, những người khởi đầu “triều đại” của ông ở tuyển Indonesia.

Khi Indonesia đặt mục tiêu ngày càng cao hơn, sẽ có chỗ cho cả di sản du nhập từ nước ngoài và người dân Indonesia sinh ra và lớn lên ở đây. Shin Tae-yong sẽ phải cân bằng mọi thứ lại với nhau và ông đang làm rất tốt.

Không phải chiến thuật đơn thuần, sự khôn khéo và thấu hiểu văn hóa bản địa của Shin Tae-yong mới là chìa khóa giúp ông bước sang năm thứ 5 làm việc tại Indonesia, nơi từ lâu vốn là “máy xay” HLV.

An Khánh