'Bóng hồng' lam lũ phu cá nơi cảng Cửa Sót

Nhọc nhằn mưu sinh

Ba giờ sáng, khi tiếng còi tàu đầu tiên cập bến, tiếng xe ba gác máy, xe máy nổ lụp bụp, những bước chân hối hả, người gọi nhau í ới, ngã giá bán mua, gấp gáp đưa cá vào bờ cũng là lúc hàng chục nữ phu cá ở cảng Cửa Sót chạy đi tìm mối. Tiếng hơi người như át sương đêm giá lạnh và những cơn gió biển rít từng hồi. Cảng Cửa Sót (xã Thạch Kim, huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh) - “thủ phủ” hải sản của Hà Tĩnh, lúc này là thời điểm tấp nập như chợ Tết với vô vàn loài hải sản tươi sống từ thuyền ra khơi đánh bắt vừa cập bờ.

Khi nghe tiếng còi tàu đầu tiên cập bến, ngay lập tức, hàng chục phụ nữ bật dậy, vơ vội đồ nghề rồi chạy ra cảng cá Cửa Sót. Đồ nghề của các chị thực chất chỉ đơn giản là chiếc khay đội cá và chiếc áo sờn cũ. Dù đã lớn tuổi nhưng bà Nguyễn Thị Phương (76 tuổi) vẫn rất minh mẫn, khỏe mạnh và là một trong những phu cá kinh nghiệm nhất nhì cảng này. Bà cho biết, công việc mỗi ngày bắt đầu từ 3h sáng. Khi tàu về, những ngư dân trên thuyền nhanh chóng bốc cá vào thúng, cũng là lúc bà lên thuyền nhận cá. Mỗi thúng nặng từ 10-15kg, được bà đội lên đầu, thoăn thoắt bước lên 13 bậc từ thuyền lên bờ.

Cứ như thế, hết thuyền này đến thuyền khác, đến khi bình minh ló rạng...

Những người phu cá phải đội trên đầu sọt cá nặng gần 2 yến.

Cùng chung công việc nhưng mỗi hoàn cảnh của họ mỗi khác. Cũng làm nghề phu cả cả chục năm nay tại vùng cảng này, hoàn cảnh gia đình bà Nguyễn Thị Lý thuộc hàng khó khăn nhất nhì trong hội chị em. Gia đình bà Lý có 5 người con.

Trước đây, cuộc sống gia đình bà cũng tạm ổn. Hàng ngày, chồng đi biển, còn bà may vá lưới đánh cá. Thế nhưng, tai họa bất ngờ ập xuống khi một lần đi biển chồng bà tử nạn để lại 5 đứa con thơ đang tuổi ăn, tuổi học. Không có việc làm, bà ra cảng theo chị em làm phu khuân cá. Buổi đầu tiên, bà kiếm được 30.000 đồng, từ đó, bà quyết định gắn bó để mưu sinh.

“Tôi chọn nghề đội cá này đến nay cũng đã hàng chục năm. Công việc tuy nặng nhọc thật nhưng làm miết rồi cũng quen”, bà Lý chia sẻ.

Công việc vất vả nhưng thu nhập thì chẳng đáng là bao. Giá cả còn phụ thuộc vào chủ tàu, có khi tiền công của các chị còn được trả bằng cá. Bà Đậu Thị Thanh, một phu cá trú tại xã Thạch Kim cho biết, trung bình mỗi thúng cá đội trên đầu nặng chừng 15kg được trả công 3.000 đồng. Hôm nào đẹp biển lặng cá về nhiều, biển động, gió bão, mùa đông tàu không ra khơi thì xem như không có việc làm. Nhưng ở cái vùng cảng này, như các chị không làm phu cá biết làm gì để mưu sinh?

“Mỗi khi biển động hoặc mưa bão kéo dài ai cũng lo. Chủ thuyền lo thuyền nằm bờ, không ra khơi được thì không có tiền trả lãi ngân hàng. Còn chúng tôi lo không có việc, đồng nghĩa với việc không có thu nhập. Có đợt bão chồng bão, thuyền nằm bờ cả tháng trời khiến lòng tôi như lửa đốt. Đợt đó, tôi phải đi vay người thân được gần 1 triệu đồng để có tiền chi phí sinh hoạt”, bà Thanh bày tỏ.

Khi ánh mặt trời chưa ló rặng, các chị đã phải bắt đầu công việc của mình.

Bạc bẽo nghề phu cá

Điều đặc biệt ở các chị - những phu cá vùng cảng này là đều có gương mặt hao hao giống nhau. Cái nắng, cái gió, cái mặn của biển như ngấm vào da thịt khiến da mặt các chị đen sạm.

Các chị nói, làm nghề này quen với vất vả rồi, giấc ngủ cũng chưa bao giờ được đủ. Hàng ngày đi làm vào 3h sáng, đồng nghĩa với việc phải thức dậy vào 2h sáng. Có khi trong lúc ngủ cũng “tỉnh” để ngóng tàu về. Mỗi chị, khi đi làm đều luôn mang bên mình tấm nilon nhỏ để trong thời gian chờ tàu tranh thủ ngả lưng chợp mắt được lúc nào hay lúc ấy.

Đặc thù công việc làm giữa trời nên dù mưa hay nắng, đông hay hè các chị lúc nào trên đầu cũng phải đội sọt cá. Mùa đông, nước từ những sọt cá cứ thế ngấm vào người lạnh cóng, có làm quần quật cũng không ấm lên được. Đó là chưa kể, những tai nạn mà phu cá gặp phải trong lúc làm việc. Với họ, chuyện trượt chân ngã, tím bầm chân tay là thường ngày.

Chị Đậu Thị Thanh cho biết, làm nghề này là phải chấp nhận đánh đổi sức khỏe. Những ngày đầu mới làm phu cá, tối về tay chân đau nhức như có kiến bò trong xương không tài nào ngủ được, sáng dậy đi làm, chân còn tập tễnh. Phải mất vài ngày như vậy, cơ thể mới thích nghi được. Nhưng điều lo lắng nhất với họ chính là bệnh tật sau này. Bởi phụ nữ làm nghề này hầu hết đều bị các bệnh về xương khớp.

“Ngày nào về, chúng tôi cũng đau nhức tay, vai và lưng. Tối nào tôi cũng phải nhờ con gái dùng thuốc xoa bóp. Những khi trái gió trở trời, hai tay tôi tê buốt từ bàn tay, cánh tay, có khi mất hết cả cảm giác. Cái bệnh này tôi vẫn gọi là bệnh thời tiết, chữa cũng không khỏi dứt điểm được”, bà Nguyễn Thị Phương than thở.

Thế nhưng, càng sống trong cảnh khó khăn thì tình cảm chị em phu cá lại càng thắm thiết. Chị Nguyễn Thị Định (trú tại xã Thạch Kim) nói rằng, không phải ngày nào những người làm nghề như bà đến bến cảng cũng có việc làm, có ngày tàu thuyền vào cập cảng ít hoặc đánh bắt không được nhiều nên họ chỉ thuê một vài người trong nhóm.

"Số cá được chủ thuyền trả công, chị em chia sẻ với nhau mỗi người một ít đưa về nhà nấu ăn, nhất quyết không để chị em nào chịu thiệt thòi ra về tay không. Chị em tôi luôn động viên nhau, nghèo thì nghèo rồi, vất vả thì cũng vất vả rồi, phải cùng nhau đùm bọc, đoàn kết để sống và giúp đỡ nhau”, chị nói.

Không những trong công việc mà cuộc sống hàng ngày, chị em phu cá luôn động viên nhau cùng cố gắng vượt qua khó khăn. Khi một chị em nào trong nhóm đau ốm, mọi người đều cùng nhau đến nhà thăm nom và quyên góp mỗi người một ít tiền để mua thuốc thang.

Theo ông Bùi Tuấn Sơn, Giám đốc các Cảng cá Hà Tĩnh, hiện tại cảng cá Cửa Sót có hơn 20 phụ nữ mưu sinh bằng nghề đội cá. Đa phần, họ ở các xã lân cận cảng cá. Các chị ở các độ tuổi khác nhau, trong đó người trẻ nhất khoảng hơn 30 tuổi, còn người cao tuổi cũng xấp xỉ 80. Thông thường, mỗi người sẽ đội cá thuê cho 2 tàu nhưng cũng có những ngày số lượng tàu cập cảng lớn, mỗi phu cá phải làm việc cho 3 - 4 tàu.

Ngân Hà