'Bức tường' container gây dậy sóng ở Mỹ

Bắt đầu từ mùa thu, một đoàn xe bán tải chở container chạy ầm ầm qua nhà ông Andy Wrenn ở dãy núi Huachuca gần biên giới phía nam Arizona. Ông Wrenn đã lái xe tới và xem chuyện gì xảy ra. Các container không vận chuyển bất cứ thứ gì, bởi chúng là thứ được vận chuyển.

Mỗi container rỗng là một “viên gạch” trong bức tường biên giới đang được xây dựng trên đất liên bang theo kế hoạch của Thống đốc đảng Cộng hòa Doug Ducey. Bức tường container này là lời quở trách chính sách biên giới của Tổng thống Mỹ Joe Biden, biến một góc rừng Quốc gia Coronado thành "chiến trường" tranh luận về vấn đề nhập cư và đất công.

“Thật không thể tin nổi là đống phế liệu này chỉ nằm ở đó”, ông Wrenn nói.

Khi “bức tường” dài đến gần 6,5 km, nhiều người biểu tình và cư dân kéo tới ngăn chặn việc xây dựng. Tuy nhiên, một số lãnh đạo đảng Cộng hòa và chủ trang trại ủng hộ “bức tường” nói họ cảm thấy bị chính phủ liên bang bỏ rơi trong việc đảm bảo an ninh biên giới, theo New York Times.

Khi Thống đốc Ducey chuẩn bị rời nhiệm sở, bức tường container này trở thành cơn đau đầu cho người kế nhiệm đảng Dân chủ Katie Hobbs. Bà Hobbs đã chỉ trích kế hoạch này là lãng phí tiền bạc.

Kiện qua lại

Chính phủ liên bang Mỹ đang kiện thống đốc bang Arizona về việc xây dựng hàng rào tạm thời bằng container ở biên giới Mỹ - Mexico, BBC đưa tin ngày 15/12. Họ cho rằng thống đốc không có quyền đơn phương định hình lại các khu đất công do liên bang quản lý.

Bộ trưởng Nông nghiệp Mỹ Tom Vilsack cho biết “bức tường” container là “trái phép và bất hợp pháp”, đồng thời khẳng định kế hoạch không thể ngăn chặn được tình trạng vượt biên trái phép.

Trong khi đó, C.J. Karamargin - phát ngôn viên của ông Ducey - cho biết “bức tường” container là nỗ lực của thống đốc nhằm ngăn chặn cuộc khủng hoảng mà các quan chức Washington không giải quyết được.

Trước đó, hôm 21/10, ông Ducey đã kiện các quan chức liên bang. Thống đốc khẳng định Arizona nắm quyền pháp lý với phần đất 18,2 m mà các container đặt trên đó, cũng như quyền theo hiến pháp bảo vệ cư dân khỏi “nguy cơ khủng hoảng hình sự và nhân đạo”.

Bức tường container là chiến thuật mới nhất trong nỗ lực thu hút sự chú ý từ các thống đốc đảng Cộng hòa. Dòng người di cư kỷ lục dọc theo biên giới phía nam kéo dài một năm qua trở thành vấn đề chính trị gây bức xúc cho đảng Cộng hòa.

Để đối phó với “cuộc khủng hoảng vượt biên trái phép và tội phạm xuyên biên giới”, họ gửi thêm lực lượng đến biên giới, đưa người nhập cư đến New York bằng xe buýt và chở lượng lớn người di cư đến Vườn nho Martha.

Các đơn vị Biên phòng Mỹ lái xe dọc theo bức tường mới trong rừng Quốc gia Coronado. Ảnh: New York Times.

Thống đốc Texas Greg Abbott là người đầu tiên triển khai các container vào năm ngoái, khi xếp khoảng 20 thùng dọc theo sông Rio Grande, gần cây cầu giữa Eagle Pass và Mexico.

Arizona theo sau vào tháng 8, khi Cơ quan Lập pháp bang do đảng Cộng hòa điều hành cấp ngân sách 335 triệu USD cho bức tường biên giới. Họ lập luận nếu ông Biden không thể hoàn thành bức tường của cựu Tổng thống Donald Trump, thì Arizona sẽ tự xây bức tường của riêng mình.

Lúc đầu, Arizona sử dụng các container để lấp vào những khu vực còn trống trong bức tường biên giới tại những điểm nóng di cư. Vào tháng 10, các nhóm bảo tồn và cư dân ở đông nam Arizona bắt đầu chứng kiến những chiếc xe tải chạy đến biên giới.

Dự án mới dự kiến chi khoảng 95 triệu USD và sử dụng tới 3.000 container dọc 16 km phía đông nam quận Cochise, theo AP.

Gil Kerlikowske - cựu ủy viên Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ dưới thời chính quyền ông Barack Obama - cho biết khu vực này đã được giám sát bằng máy ảnh, phương tiện bay không người lái và cảm biến. Ông nghi ngờ về tính hiệu quả của các container.

Ngoài ra, ông Kerlikowske còn cho rằng các container có thể cản trở việc giám sát biên giới, khi các sĩ quan khó nhìn thấy trực tiếp những gì ở phía bên kia biên giới.

Như “nghĩa địa” của chuỗi cung ứng toàn cầu

Các nhóm bảo tồn cho biết dự án đã để lại “vết sẹo” lên một trong những viên ngọc tự nhiên của Arizona và là môi trường sống quan trọng với nhiều loài vật.

Trung tâm Đa dạng Sinh học Mỹ nói các công nhân đã chặt hạ hơn 100 cây, chặn 20 tuyến đường thủy theo mùa khi họ san bằng đồng cỏ và kéo các container qua rừng.

Nhìn từ xa, bức tường trông giống như đoàn tàu chở hàng, dải Lego khổng lồ màu đỏ, xanh và cam trải dài về phía chân trời. Nhìn gần, nơi này không khác gì “nghĩa địa” của chuỗi cung ứng toàn cầu. Các container xếp chồng lên nhau, cao tới hơn 5 m. Một số bị vênh, rỉ sét và có khoảng trống đủ lớn để đi qua.

Trước sự bất lực từ quan chức liên bang, ngay sau Lễ tạ ơn, các nhóm môi trường đã quyết định tự mình ngăn chặn xây dựng bức tường. Họ lập luận nếu ngay từ đầu ông Ducey không được phép xây trên đất rừng, thì họ không có quyền hợp pháp để ngăn cản biểu tình.

Trò chơi “mèo vờn chuột” căng thẳng đang diễn ra. Một ngày nọ, Erick Meza cho biết anh đã nhảy trước đầu xe tải chở container. Một buổi chiều khác, những người biểu tình ăn mừng và về nhà sau khi dừng công việc xây bức tường. Sáng hôm sau, họ tới và nhìn thấy 40 chiếc container khác đã được bổ sung trong đêm.

Sau khi nhóm biểu tình bắt đầu cắm trại, chơi Uno, đá bóng và sinh hoạt tại đây, công việc đã dừng lại hoàn toàn. Vụ kiện của chính quyền ông Biden khiến việc xây dựng chính thức bị đình chỉ vào tuần trước.

Các nhà hoạt động môi trường phản đối bức tường cắm trại gần công trình xây dựng. Ảnh: New York Times.

Các quan chức đảng Cộng hòa ở Yuma cho biết họ rất vui vì một số khoảng trống trên bức tường đã được lấp lại. Một số chủ trang trại và chính trị gia bảo thủ ở vùng nông thôn Cochise khó chịu vì kế hoạch bị gián đoạn.

Thành viên đảng Cộng hòa Lupe Diaz cho biết: “Việc ngừng xây dựng là tội ác”. Ông nói người di cư đã đột nhập vào nhà chủ trang trại trong khu vực. Họ cũng phát hiện có người trốn trong nhà kho. Ông Diaz nói một số người lo lắng cho sự an toàn của bản thân nên đã tự trang bị vũ khí khi kiểm tra kho hàng.

Giờ đây, hơn 800 container nằm trơ trọi ở biên giới, được hàn lại với nhau bằng các tấm thép và viền bằng dây kẽm gai.

Gần đây, bà Katie Hobbs cho biết mình đang xem xét tất cả lựa chọn và chưa biết phải làm gì với các container này sau ngày nhậm chức 5/1/2023. Trước đây, bà đề xuất tái sử dụng các container này làm nhà ở giá rẻ - một lựa chọn ngày càng phổ biến cho người vô gia cư và đối tượng thu nhập thấp.

Các thành viên đảng Cộng hòa hiện thúc giục bà Hobbs giữ lại bức tường, nói bức tường mang tính tượng trưng vẫn tốt hơn là không có gì.

Cảnh sát trưởng hạt Cochise Mark Dannels, đảng viên Cộng hòa, kêu gọi biện pháp hạn chế biên giới chặt chẽ hơn. Ông nói đội ông đã thực hiện 1.400 vụ bắt giữ trong năm nay liên quan đến biên giới.

“Chúng tôi cảm thấy như bị chính phủ liên bang lãng quên. Tôi hoan nghênh mọi biện pháp bảo vệ an toàn công cộng”, ông nói.

Ngoài ra, ông cũng có một yêu cầu.

“Tôi đã yêu cầu tiểu bang sơn các container”, ông Dannels nói. “Chúng tôi không muốn sa mạc trông xấu xí”.

Phương Linh