Bước chuyển nhỏ sau bế tắc

Kế hoạch này nhằm tháo gỡ bế tắc trong quá trình tìm kiếm giải pháp chính trị hòa bình cho cuộc chiến tranh này. Nhưng nó tạo ra trở ngại mới bởi không được Ukraine và đồng minh chấp nhận. Phe này đưa ra đề xuất phản hồi riêng nhưng đã bị phía Nga bác bỏ.

Sau khó khăn mới ấy, hiện đã có được một số tiến triển nhất định, dù chưa đủ để giúp các bên đưa nhau thoát ra khỏi tình trạng bế tắc ý tưởng giải pháp nhưng là những động thái tích cực, cho dù mới chỉ là những chuyển biến nhỏ.

Tiếp đó, Mỹ và Ukraine đã thương thảo với nhau để rồi ông Donald Trump có được đề xuất sửa đổi dự thảo kế hoạch hòa bình mà theo phía Ukraine thì giờ chỉ còn bao gồm 19 điểm nội dung. Ông Donald Trump đã cử đặc phái viên tới Nga và Ukraine để thương thảo về đề xuất đã được sửa đổi kế hoạch này.

Phía Ukraine đã chấp thuận trên nguyên tắc nhưng đồng thời cho rằng vẫn cần tiếp tục đàm phán. Trong khi đó, phía Nga cho rằng trong đó có những nội dung tích cực và có thể làm nền tảng để tiếp tục thương thảo.

Vậy là trên danh nghĩa, dự thảo kế hoạch hòa bình có tiến triển. Nhưng trong thực chất thì giải pháp vẫn chưa đâu vào đâu. Có hai nguyên nhân chính cho tình trạng này.

Thứ nhất, cả Mỹ lẫn Nga và Ukraine hiện đều chủ ý tỏ ra thiện chí và cởi mở trong mọi chuyện liên quan đến việc tìm kiếm giải pháp chính trị hòa bình giúp nhanh chóng chấm dứt cuộc chiến ở Ukraine, hết sức tránh để bị coi là cản trở chính cho tiến trình này. Ông Trump chủ động đưa ra kế hoạch để gây dựng vai trò dẫn dắt và thúc đẩy tiến trình tìm kiếm giải pháp. Nga dựa vào đề xuất 28 điểm nội dung của ông Trump để tăng thế. Ukraine tận dụng việc ông Trump đưa ra đề xuất trên để thể hiện quan điểm riêng và thúc ép Nga đi vào đàm phán hòa bình với Ukraine.

Thứ hai, tiến triển đến nay vẫn chưa cơ bản bởi những khúc mắc mang tính nguyên tắc giữa Ukraine và Nga vẫn chưa được khắc phục và ông Trump chưa kiến tạo nên sự dung hòa quan điểm cũng như điều kiện giữa Nga và Ukraine, đặc biệt liên quan đến lãnh thổ của Ukraine và đến sự bảo đảm an ninh cho Ukraine, đến cục diện và cấu trúc an ninh chung cho châu Âu ở thời hậu chiến.

Sách lược của Ukraine là tiến dần từng bước để vận động và thuyết phục ông Trump chuyển từ thiên lệch Nga trong đề xuất 28 điểm nội dung sang thiên lệch về Ukraine trong đề xuất sửa đổi với 19 điểm nội dung, ngăn cản Mỹ lại "đi đêm" với Nga và thỏa hiệp với Nga trên đầu Ukraine như Mỹ đã làm để rồi đưa ra đề xuất 28 điểm nội dung trên.

Sách lược của Nga là chơi con bài thời gian, lấy sức nhàn đối sức mỏi trên lĩnh vực ngoại giao, là không vội khi ông Trump và Ukraine càng cần nhanh chóng có được giải pháp chính trị hòa bình.

Nga chắc chắn sẽ kiên định những điều kiện tiên quyết đã đưa ra liên quan đến lãnh thổ của Ukraine và sẽ thỏa hiệp với ông Trump về khía cạnh bảo đảm an ninh cho Nga, Ukraine và châu Âu, trong đó có việc Ukraine không được gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và NATO không được mở rộng thêm. Sách lược của Mỹ là ép Ukraine nhượng bộ nữa để rồi dùng những nhượng bộ này của Ukraine để khích lệ và thôi thúc Nga đi vào thỏa hiệp.

Tiến triển thường khiến lạc quan. Nhưng trong chuyện hiện tại về Ukraine thì lại hết sức thận trọng bởi gần như mọi vấn đề cốt lõi của giải pháp chính trị hòa bình hiện vẫn do Nga và Mỹ giải quyết và chỉ liên quan chứ không phụ thuộc vào Ukraine, Liên minh châu Âu (EU) và NATO.

Đại sứ Trần Đức Mậu