Bước ngoặt ở Mông Cổ

Thủ tướng Mông Cổ Luvsannamsrain Oyun-Erdene tuyên bố từ chức vào sáng 3/6. (Nguồn: China Daily)

Giữ cương vị Thủ tướng từ năm 2021, ông Oyun Erdene từng được kỳ vọng là một nhà cải cách, đặc biệt trong bối cảnh đất nước đối mặt với nhiều khó khăn, từ hậu quả đại dịch Covid-19, bất ổn khu vực đến cạnh tranh thương mại toàn cầu.

Tuy nhiên, làn sóng bất mãn trong xã hội ngày càng dâng cao, nhất là trước các cáo buộc liên quan đến tham nhũng, lợi ích nhóm và chi phí sinh hoạt tăng cao.

Từ giữa tháng Năm, hàng nghìn người, chủ yếu là giới trẻ đã xuống đường biểu tình tại thủ đô Ulaanbaatar sau khi mạng xã hội lan truyền hình ảnh về lối sống xa hoa của con trai Thủ tướng. Vụ việc khơi lại các chỉ trích xoay quanh đạo đức công vụ, tính minh bạch và việc phân phối thiếu công bằng lợi nhuận từ ngành khai thác than - nguồn thu chủ lực của Mông Cổ.

Trước sức ép từ dư luận, ông Oyun Erdene đề xuất tổ chức bỏ phiếu tín nhiệm tại Quốc hội. Kết quả, trong số 82 nghị sĩ tham gia bỏ phiếu kín, chỉ 44 người ủng hộ ông, không đủ số phiếu cần thiết (64/126) để tiếp tục tại vị. Ông sẽ giữ vai trò Thủ tướng lâm thời cho tới khi Quốc hội bầu ra người kế nhiệm trong vòng 30 ngày.

Trong phát biểu sau kết quả bỏ phiếu, ông Oyun Erdene bày tỏ vinh dự được phục vụ đất nước trong giai đoạn khó khăn, song cũng cảnh báo việc phế truất Thủ tướng có thể dẫn tới bất ổn chính trị và suy giảm lòng tin công chúng vào nền dân chủ non trẻ của Mông Cổ.

Diễn biến này cũng phản ánh sự phân hóa trong chính trường Mông Cổ. Trước đó, đảng Nhân dân Mông Cổ (MPP) cầm quyền đã loại đảng Dân chủ (DP) khỏi liên minh, sau khi một số nghị sĩ trẻ của DP công khai ủng hộ việc ông Oyun Erdene từ chức. Điều này cho thấy áp lực không chỉ đến từ đường phố mà còn từ chính trường, với những rạn nứt ngày càng rõ rệt.

Văn phòng Thủ tướng đã “kịch liệt phủ nhận” cáo buộc về tài sản gia đình và cho rằng đây là hành vi “bôi nhọ chính trị”. Trong bài phát biểu tại Quốc hội Mông Cổ trước cuộc bỏ phiếu, ông Oyun Erdene đổ lỗi cho “các lợi ích lớn, hữu hình và ẩn giấu” và cho rằng đã có một “chiến dịch có tổ chức” để lật đổ chính phủ.

Khi từ chức ngày 3/6, ông Luvsannamsrai bảo vệ sự liêm chính của mình, nhưng thừa nhận sai lầm khi "dành quá nhiều thời gian cho các dự án lớn trong khi không chú ý đầy đủ đến các vấn đề xã hội và nội chính".

Theo quy định, Quốc hội có 30 ngày để bầu chọn Thủ tướng mới. Trong số ứng viên tiềm năng, ông Dashzegviin Amarbayasgalan, Chủ tịch Quốc hội, cựu Tổng Thư ký đảng MPP nổi lên như một gương mặt sáng giá. Sinh năm 1981, ông được đánh giá là nhà lãnh đạo trẻ, có kinh nghiệm và tư duy cải cách.

Tuy nhiên, nhiều nhà quan sát nhận định, bất kỳ ai kế nhiệm cũng sẽ phải đối mặt với những thách thức không nhỏ như kiểm soát lạm phát, cải thiện mức sống, khôi phục lòng tin công chúng và thiết lập các cơ chế giám sát minh bạch hơn trong bộ máy điều hành.

Một số chuyên gia cho rằng, không kỳ vọng vị thủ tướng tiếp theo có thể triển khai chính sách khác biệt đáng kể so với ông Oyun Erdene, bao gồm chống tham nhũng. Việc ông Oyun Erdene từ chức có thể là chỉ dấu của sự trỗi dậy của chính trị phe phái trong đảng cầm quyền, sau nhiều năm tương đối ổn định ở cấp cao nhất của nền chính trị Mông Cổ.

Nhất Phong