Buông bỏ điều cấm kỵ

Có hai điều đặc biệt đáng được chú ý đến ở đây.

Thứ nhất, đây là lần đầu tiên Mỹ tiếp xúc và thương thảo trực tiếp với Hamas. Hamas bị phía Mỹ coi là lực lượng và tổ chức khủng bố mà chính sách của Mỹ là không tiếp xúc và đàm phán trực tiếp với tổ chức, lực lượng khủng bố. Cho nên, việc Mỹ tiếp xúc và đàm phán trực tiếp với Hamas trong những ngày vừa qua là chuyện xưa nay chưa từng có đối với Mỹ, chẳng khác gì là hành động buông bỏ điều vốn bị Mỹ coi là cấm kỵ và Mỹ chủ động bước qua ranh giới Mỹ tự đặt ra cho mình.

Thứ hai, Mỹ tiếp xúc và thương thảo trực tiếp với Hamas nhưng không trao đổi, tham vấn hay thông báo trước cho phía Israel biết. Israel và Hamas lâu nay coi nhau như kẻ thù không đội trời chung. Nếu Israel biết trước về dự định của Mỹ tiếp xúc và đàm phán trực tiếp với Hamas, sẽ tìm mọi cách và làm mọi việc để cản phá bằng được. Rõ ràng ở đây Mỹ cho rằng phải đi lối riêng với Hamas để đạt được mục tiêu riêng.

Mục đích chính mà Mỹ theo đuổi với việc chủ động bước qua điều cấm kỵ liên quan đến Hamas là giải cứu 59 con tin, trong đó có những con tin người Mỹ hoặc gốc Mỹ - cả còn sống và có thể không còn sống - với ưu tiên hàng đầu và cấp thiết nhất. Trả tự do cho tất cả các con tin và trao trả di hài những con tin đã qua đời là nội dung đã được Israel và Hamas nhất trí trong khuôn khổ thỏa thuận ngừng chiến bao gồm hai giai đoạn.

Giai đoạn một đã được hai bên thực thi không hẳn hoàn toàn đầy đủ nhưng về cơ bản suôn sẻ, song phía Israel trì hoãn việc bước vào giai đoạn hai và xem ra không thực lòng muốn thực thi giai đoạn hai. Phía Mỹ cũng không có ý gò ép Israel thực thi giai đoạn hai.

Tuy nhiên, nếu không thực thi giai đoạn hai thì Hamas không tiếp tục thực hiện cam kết về trả tự do cho các con tin. Phía Mỹ buộc phải tiếp xúc và thương thảo trực tiếp với Hamas. Chỉ khi tiếp xúc riêng với Hamas thì phía Mỹ mới có thể đạt được đồng thời hai mục đích là giải cứu con tin, trước hết là các con tin người Mỹ và gốc Mỹ, cũng như không ép buộc Israel phải bước vào giai đoạn hai của thỏa thuận ngừng chiến đã ký kết với Hamas.

Số phận các con tin hiện là điều khiến Israel và Mỹ phải kiềm chế mức độ hành động quân sự nhằm vào Hamas ở Dải Gaza. Điều này cũng buộc ông Trump không thể thực hiện được những đe dọa gay gắt đối với Hamas trong những tối hậu thư đã đưa ra. Dường như mưu tính của phía Mỹ là sau khi đã giải cứu được các con tin thì sẽ phó mặc cho Israel muốn ra tay kiểu gì với Hamas ở Dải Gaza cũng được. Cho nên, việc chính quyền mới ở Mỹ tiếp xúc và đàm phán trực tiếp với Hamas vừa có lợi nhưng đồng thời lại như cái bẫy đối với Hamas.

Đi cùng với việc buông bỏ điều cấm kỵ này, chính quyền mới ở Mỹ gia tăng rõ rệt mức độ cảnh báo và răn đe Hamas. Chiêu thức "chìa củ cà rốt và vung gậy dọa đập" này hiện được phía Mỹ sử dụng đối với cả Nga và Iran. Đã chìa ra củ cà rốt mà lại còn dọa vung gậy đập thì đủ để thấy ngay từ đầu phía Mỹ đã không đủ mức độ tự tin rằng những đối thủ của Mỹ chỉ có sự lựa chọn duy nhất là tiếp nhận củ cà rốt của Mỹ.

Đại sứ Trần Đức Mậu