Cá nhân hóa điều trị ung thư bằng liệu pháp phóng xạ trúng đích

Tiến sĩ DƯƠNG THANH TÀI, chuyên gia Vật lý y khoa, cựu nhân viên Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai, hiện đang làm việc tại Tập đoàn Jaeger (Mỹ), phụ trách công tác lâm sàng tại Trung tâm Ung thư Abben, Bệnh viện Spencer và Trung tâm Ung thư June E.Nylen thuộc Tập đoàn Jaeger (Mỹ), nhấn mạnh: một hướng đi đầy triển vọng trong lĩnh vực này là liệu pháp phóng xạ trúng đích (TRT).

Tiến sĩ Dương Thanh Tài. Ảnh: NVCC

* Khi liều bức xạ được dự đoán từ trước

* Tiến sĩ có thể nói rõ hơn về liệu pháp TRT?

- Trong phương pháp này, dược chất phóng xạ được gắn với một phân tử đặc hiệu có khả năng nhận diện tế bào ung thư. Khi được đưa vào cơ thể, hợp chất này sẽ tập trung đến đúng vị trí của khối u, phát ra phóng xạ để tiêu diệt tế bào ác tính một cách có chọn lọc. Đồng thời giảm thiểu tổn thương cho các mô lành xung quanh.

* Với 15 năm kinh nghiệm trong xạ trị ung thư, ông nhận thấy có khó khăn gì trong việc điều trị ung thư bằng TRT?

- Một trong những thách thức lớn nhất hiện nay trong điều trị ung thư bằng TRT là làm sao để xác định được liều phóng xạ thực tế mà khối u và các cơ quan lành thực sự hấp thụ sau khi dược chất đã được đưa vào cơ thể. Nếu trả lời được câu hỏi này sẽ giúp bác sĩ điều chỉnh liều chính xác hơn, nâng cao hiệu quả điều trị và giảm thiểu tác dụng phụ cho bệnh nhân.

Đây cũng chính là mục tiêu của một nghiên cứu do tôi và cộng sự thực hiện, vừa được công bố trên Tạp chí Frontiers in Oncology. Đây là một tạp chí quốc tế uy tín của Thụy Sĩ, chuyên đăng các công trình nghiên cứu lâm sàng và tiền lâm sàng trong lĩnh vực chẩn đoán, điều trị và sinh học ung thư.

* Ông có thể nói rõ hơn nội dung nghiên cứu của mình?

- Trước đây, để ước tính liều trong TRT, bệnh nhân phải trải qua nhiều lần chụp SPECT/CT tại các thời điểm khác nhau sau khi tiêm dược chất. Điều này vừa tốn thời gian, vừa không thực tế tại nhiều bệnh viện. Nghiên cứu mà chúng tôi thực hiện đã đưa ra một giải pháp đơn giản và hiệu quả hơn. Đó là sử dụng hình ảnh PET/CT chụp trước điều trị để dự đoán phân bố liều bức xạ bằng mô phỏng Monte Carlo - một kỹ thuật mô phỏng trên máy tính có độ chính xác cao trong tính toán liều phóng xạ. Nhờ quy trình này, bác sĩ có thể biết trước mỗi voxel (thể tích nhỏ nhất trong ảnh y học) sẽ nhận bao nhiêu liều phóng xạ nếu sử dụng một loại dược chất phóng xạ ngay từ trước khi điều trị bắt đầu. Điều đó mở ra khả năng “may đo” liều lượng phù hợp với từng bệnh nhân, thay vì áp dụng “một liều cho tất cả” như hiện nay.

Bệnh nhân ung thư được điều trị bằng hệ thống máy xạ trị gia tốc Halcyon hiện đại bậc nhất hiện nay tại Bệnh viện Đại học Y dược Shing Mark. Ảnh: Hữu Chất

Cơ hội cho y học hạt nhân Việt Nam

* Điều này mở ra cơ hội như thế nào trong công tác điều trị ung thư tại Việt Nam không?

- Mặc dù TRT và kỹ thuật mô phỏng liều cá nhân hóa vẫn còn là khái niệm mới ở Việt Nam nhưng tiềm năng ứng dụng trong tương lai rất lớn. Với kiến thức, kỹ năng hiện có, bản thân tôi sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm và hợp tác với các nhóm nghiên cứu, bệnh viện trong nước để cùng phát triển lĩnh vực này. Việt Nam có đội ngũ bác sĩ và nhà khoa học rất giỏi, chỉ cần thêm một chút kết nối quốc tế, tôi tin rằng chúng ta có thể bắt kịp xu hướng cá nhân hóa điều trị trong y học hạt nhân. Từ đó, hướng đến mục tiêu cuối cùng là cứu sống được nhiều bệnh nhân hơn bằng những phương pháp điều trị chính xác hơn.

* Đồng Nai hiện có 2 bệnh viện có khoa Ung bướu là Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai và Bệnh viện Đại học Y dược Shing Mark. Ông đánh giá tiềm năng ứng dụng của 2 bệnh viện này ra sao?

- Tại tỉnh Đồng Nai, kỹ thuật xạ trị ung thư đã được triển khai từ khá sớm. Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai bắt đầu điều trị xạ trị cho bệnh nhân ung thư từ năm 2009, góp phần đáng kể trong việc nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cho người dân địa phương và các tỉnh lân cận. Đến năm 2021, Bệnh viện Đại học Y dược Shing Mark tiếp tục phát triển mũi nhọn này với hệ thống máy Halcyon hiện đại và đội ngũ nhân lực được đào tạo bài bản. Đây cũng là nơi đầu tiên tại Việt Nam triển khai vận hành hệ thống Halcyon - một trong những máy xạ trị tiên tiến nhất hiện nay.

Trước khi thực hiện đề tài sau tiến sĩ tại Canada và làm việc tại Mỹ, tôi từng có khoảng 10 năm trực tiếp triển khai và giám sát hoạt động xạ trị tại cả 2 bệnh viện nói trên. Tôi đóng vai trò chủ chốt trong việc đưa vào vận hành và tối ưu hóa kỹ thuật xạ trị điều biến cường độ (IMRT). Đây là phương pháp hiện đại giúp tăng độ chính xác trong phân bố liều, giảm thiểu tổn thương mô lành và cải thiện chất lượng sống cho bệnh nhân ung thư.

Tôi hy vọng trong tương lai gần, phương pháp cá nhân hóa TRT này sẽ sớm được triển khai tại Việt Nam nói chung và tại Đồng Nai nói riêng, góp phần nâng cao hiệu quả điều trị và giảm chi phí, công sức cho bệnh nhân ung thư.

* Xin cảm ơn tiến sĩ!

Huy Hoàng(thực hiện)