Cà phê Việt Nam trước thách thức quy định phòng chống phá rừng của EU

Đây là một trong những hoạt động chính trong khuôn khổ Lễ hội cà phê Buôn Ma Thuột lần thứ 9 năm 2025. Hội nghị có sự tham dự của 800 đại biểu, khách mời, trong đó có 200 khách mời quốc tế, Tổ chức Cà phê thế giới (ICO) và đối tác thương mại các nước: Anh, Đức, Nhật Bản, Mỹ, Australia, Singapore, Hàn Quốc, Trung Quốc, Brazil... Đặc biệt, với sự tham dự của bà Vanusia Noguiera, Tổng Giám đốc ICO là cơ hội lớn để ngành hàng cà phê Đắk Lắk - Việt Nam mở rộng hợp tác với các tổ chức và thị trường quốc tế.

Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Tuấn Hà, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Đắk Lắk cho biết, với thương hiệu và chỉ dẫn địa lý “Cà phê Buôn Ma Thuột” nổi tiếng, hiện đã có mặt ở hơn 100 quốc gia và vùng lãnh thổ. Mặc dù đã đạt được nhiều thành tựu đáng khích lệ, tuy nhiên ngành cà phê Việt Nam cũng vẫn đối mặt với những thách thức lớn cần phải vượt qua để có thể duy trì đà phát triển trong thời gian tới.

Hội nghị có sự tham dự của 800 đại biểu, khách mời, trong đó có 200 khách quốc tế...

Theo ông Thái Như Hiệp, Phó Chủ tịch Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam (VICOFA), một trong những thách thức lớn nhất của cà phê Việt Nam hiện nay là EUDR sẽ có hiệu lực từ năm 2026. “EUDR yêu cầu cà phê xuất khẩu vào EU phải chứng minh không liên quan đến nạn phá rừng sau ngày 31/12/2020. Doanh nghiệp buộc phải đầu tư hệ thống truy xuất nguồn gốc, giám sát sản xuất và giảm phát thải carbon”, ông Hiệp nói.

Trong khi đó, ông Thái Anh Tuấn, Tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Cà phê 2-9 (Simexco Đắk Lắk) nhận định, việc đáp ứng EUDR sẽ khiến chi phí sản xuất tăng lên, trong khi doanh nghiệp phải lo thêm các tiêu chuẩn khác từ Nhật Bản, Hàn Quốc về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và phát thải carbon.

Bà Vanusia Nogueira, Tổng Giám đốc điều hành Tổ chức Cà phê quốc tế (ICO) cho rằng, tiêu thụ cà phê toàn cầu dự báo sẽ tăng từ 0,9-3,4%/năm, tương đương 8 đến 30 triệu bao cà phê (60kg/bao). Tuy nhiên, ngành cà phê toàn cầu vẫn đối mặt với nhiều khó khăn như giá cả biến động mạnh, quỹ đất sản xuất hạn chế, tác động của biến đổi khí hậu và đặc biệt là các quy định pháp lý khắt khe như EUDR.

Ông Nguyễn Tuấn Hà, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Đắk Lắk phát biểu khai mạc hội nghị.

Ông Nguyễn Quốc Mạnh, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật - cho biết, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang hoàn thiện tài liệu hướng dẫn sử dụng hệ thống dữ liệu để doanh nghiệp và nông dân đáp ứng EUDR. “Trước yêu cầu cấp thiết từ EUDR, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã triển khai thí điểm hệ thống dữ liệu vùng trồng tại 4 huyện gồm: Krông Năng, Cư M’gar, Ea H’leo (tỉnh Đắk Lắk) và Di Linh (Lâm Đồng). Đến tháng 12/2024, 100% diện tích cà phê tại các địa phương này đã được cập nhật vào hệ thống cơ sở dữ liệu vùng trồng và rừng. Đây là cơ sở giúp ngành cà phê duy trì xuất khẩu sang EU, và tạo nền tảng minh bạch cho phát triển bền vững”, ông Mạnh nói.

Trong khi đó, ông Trịnh Đức Minh, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột cho rằng, cần đẩy mạnh tái canh vườn cà phê, áp dụng mô hình canh tác bền vững và hoàn thiện hệ thống truy xuất nguồn gốc đáp ứng EUDR. “Song song đó phát triển cà phê đặc sản, hữu cơ và các sản phẩm chế biến sâu như cà phê hòa tan cao cấp, viên nén và cold brew (cà phê lạnh) là hướng đi giúp gia tăng giá trị xuất khẩu và giảm phụ thuộc vào thị trường EU”, ông Minh chia sẻ.

Bà Vanusia Nogueira, Tổng Giám đốc điều hành Tổ chức Cà phê quốc tế (ICO) chia sẻ về những khó khăn, thách thức của ngành hàng cà phê trong thời gian tới.

Ông Nguyễn Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến Thương mại - Bộ Công Thương cho rằng, với truyền thống canh tác hơn 100 năm và nhanh chóng tiếp thu thành tựu, công nghệ mới trong chế biến cùng với hạ tầng cơ sở tốt, ngành hàng có độ mở cao, khả năng liên kết chuỗi kinh nghiệm và quan hệ thị trường là những lợi thế cho phép Đắk Lắk có thể phát triển thành công phân khúc cà phê Robusta đặc sản.

Đại diện các doanh nghiệp ký kết thỏa thuận về xuất khẩu, mua bán cà phê tại hội nghị.

EUDR là gì?

Từ 30/12/2024, Liên minh châu Âu (EU) đã áp dụng quy định chống phá rừng (EUDR), yêu cầu cà phê, cao su, gỗ, ca cao… xuất khẩu vào EU phải truy xuất nguồn gốc, không liên quan đến phá rừng sau 31/12/2020. Doanh nghiệp vi phạm bị phạt đến 4% doanh thu và bị loại khỏi thị trường EU.

Sau đó, EU quyết định gia hạn thực thi EUDR thêm 12 tháng, lùi mốc áp dụng với doanh nghiệp lớn sang 30/12/2025, và doanh nghiệp nhỏ sang 30/6/2026. Sau thời điểm này, nếu các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê, cao su, gỗ… vào EU không đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc sẽ bị loại khỏi thị trường quan trọng này.

Văn Thành