Các cơ quan kiểm toán tối cao thúc đẩy sự minh bạch và trách nhiệm giải trình ở khu vực công

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu tại Hội thảo

Tại Hội thảo quốc tế “Vai trò của các cơ quan kiểm toán tối cao trong phòng, chống tham nhũng, góp phần tăng cường tính minh bạch, liêm chính công và quản trị tốt” do Kiểm toán Nhà nước (KTNN) tổ chức ngày 9/7 tại Hà Nội, các đại biểu cho rằng, trong cuộc chiến phòng, chống tham nhũng, các cơ quan kiểm toán tối cao (SAI) nắm giữ vai trò thúc đẩy sự minh bạch và trách nhiệm giải trình ở khu vực công vì một môi trường quản trị nhà nước tốt. Trước hết đó là vai trò gián tiếp tập trung vào ngăn chặn, răn đe và phòng ngừa.

Tuy nhiên, xuất phát từ yêu cầu chống tham nhũng của các quốc gia, yêu cầu bảo vệ công quỹ, hiệu lực hoạt động và uy tín của các SAI ngày càng tăng. Các SAI có vai trò chủ động hơn trong chống tham nhũng, gồm cả phát hiện và công bố những lĩnh vực có rủi ro tham nhũng, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan khác trong chống tham nhũng và công khai kết luận, kiến nghị kiểm toán rộng rãi hơn.

Theo Ngân hàng Thế giới, mặc dù các SAI không phải là cơ quan chịu trách nhiệm chính trong chống tham nhũng và gian lận, nhưng do bản chất công việc là kiểm tra việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công, đánh giá tính tuân thủ pháp luật của các cơ quan chính phủ nên SAI có những đóng góp quan trọng vào các hoạt động, chương trình phòng, chống tham nhũng quốc gia.

Hội thảo có sự tham dự của hơn 100 khách mời, gồm các đại biểu quốc tế và trong nước

Vai trò đó của SAI thể hiện trên 4 nội dung: Đảm bảo sự minh bạch và trách nhiệm giải trình; Phát hiện và ngăn ngừa tham nhũng; Thúc đẩy quản trị tài chính lành mạnh và kiểm soát nội bộ mạnh; Đưa ra các khuyến cáo, cảnh báo giúp ngăn ngừa và phát hiện tham nhũng, gian lận, hỗ trợ các cơ quan tư pháp trong điều tra, xét xử. Trên thế giới, một số SAI có thêm chức năng, nhiệm vụ trực tiếp chống tham nhũng như kiểm toán điều tra, kết luận, xét xử, xử phạt… hành vi gian lận, tham nhũng.

Tại Hội thảo, các đại biểu đã trao đổi, thảo luận, làm rõ về: Chức năng, nhiệm vụ của SAI trong chống tham nhũng; vị trí, sự phối hợp của SAI với các cơ quan khác trong chống tham nhũng; Những điều kiện, cơ sở pháp lý, nhân lực và phương tiện, kỹ thuật cần thiết để SAI thực hiện nhiệm vụ chống tham nhũng.

Đồng thời, chia sẻ kinh nghiệm của SAI trong việc phát hiện gian lận và tham nhũng; chuyển thông tin, hồ sơ vụ việc tham nhũng cho các cơ quan chức năng điều tra, xử lý và đề xuất các phương pháp, kỹ thuật kiểm toán điều tra nhằm phát hiện gian lận và tham nhũng. Qua đó, các SAI cùng nâng cao kiến thức, kinh nghiệm triển khai nhiệm vụ nhằm góp phần phòng, chống tham nhũng, cũng như định hướng hoạt động của SAI trong thời gian tới.

Được biết, đây là sự kiện đối ngoại quan trọng của KTNN, trong chuỗi các hoạt động nhân dịp kỷ niệm 30 năm thành lập KTNN (11/7/1994-11/7/2024), đánh dấu bước trưởng thành mới trên chặng đường xây dựng và phát triển, góp phần ghi dấu ấn của KTNN Việt Nam đối với bạn bè quốc tế.

Phát biểu chào mừng Hội thảo, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh, KTNN Việt Nam được hiến định trong Hiến pháp 2013 “là cơ quan do Quốc hội thành lập, hoạt động độc lập và chỉ tuân theo pháp luật”, phù hợp với Tuyên bố Lima và Nghị quyết của Đại hội đồng Liên Hợp quốc về vai trò, vị thế của các cơ quan kiểm toán tối cao.

Cũng theo Phó Chủ tịch Quốc hội, sau ba thập kỷ trưởng thành và phát triển, KTNN Việt Nam đã chứng tỏ vai trò và vị trí quan trọng trong hệ thống chính trị của Nhà nước Việt Nam, trở thành công cụ hữu hiệu trong công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Đồng thời, cũng có những đóng góp nhất định cho cộng đồng các cơ quan kiểm toán tối cao của các quốc gia trên thế giới và hoạt động của tổ chức các cơ quan kiểm toán tối cao.

Phát biểu tại Hội thảo, Tổng KTNN Ngô Văn Tuấn nhấn mạnh, tham nhũng được xác định là một trở ngại đối với tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững của mỗi quốc gia, làm giảm hiệu lực của nền hành chính công và làm cho việc sử dụng tài chính, tài sản công kém hiệu quả. Phòng, chống tham nhũng là nhiệm vụ rất quan trọng, nhưng cũng rất khó khăn và phức tạp, bởi tham nhũng gắn liền với quyền lực của những người có chức, có quyền và liên quan đến cả lợi ích vật chất và phi vật chất. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, cách mạng công nghiệp 4.0, cùng nhiều vấn đề mới nổi trong thời đại ngày nay, việc hợp tác quốc tế vì hòa bình, phát triển nói chung và trong chống tham nhũng nói riêng là một yêu cầu thiết thực. Nhận thức rõ điều đó, từ năm 2009, Việt Nam đã tham gia Công ước của Liên hợp quốc về chống tham nhũng.

Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn phát biểu tại Hội thảo

Ông Ngô Văn Tuấn cho biết, vai trò truyền thống của SAI được cho là nhằm thúc đẩy sự minh bạch và trách nhiệm giải trình ở khu vực công vì một môi trường quản trị nhà nước tốt. Bởi vậy, nhiều ý kiến cho rằng, vai trò của SAI trong phòng, chống tham nhũng trước hết là vai trò gián tiếp, tập trung vào ngăn chặn, răn đe và phòng ngừa. Tuy nhiên, xuất phát từ yêu cầu chống tham nhũng của các quốc gia, yêu cầu bảo vệ công quỹ - đối tượng kiểm toán của SAI, đặc biệt là do hiệu quả, hiệu lực hoạt động và uy tín của SAI ngày càng tăng, tại một số quốc gia, SAI có vai trò chủ động hơn trong chống tham nhũng.

Cụ thể, theo ông Ngô Văn Tuấn bao gồm cả: "Phát hiện và công bố những lĩnh vực có rủi ro tham nhũng, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan khác trong chống tham nhũng và công khai kết luận, kiến nghị kiểm toán rộng rãi hơn”.

Được biết, trong cộng đồng Tổ chức quốc tế Các cơ quan Kiểm toán tối cao (INTOSAI), nhận thức về vai trò của SAI trong phòng, chống tham nhũng lần đầu tiên được đề cập tại Đại hội INTOSAI lần thứ 16 tại Uruguay vào năm 1998. Qua Đại hội này, INTOSAI hy vọng, thông qua hành động tập thể, các SAI có thể đóng vai trò thúc đẩy văn hóa chống lãng phí và đề cao các giá trị như trung thực, trách nhiệm và sử dụng hợp lý tài sản công.

Nhuệ Mẫn