Các công ty cho thuê châu Âu chạy đua thu hồi hàng trăm máy bay ở Nga

Có nguy cơ cao số máy bay này sẽ bị mắc kẹt tại Nga vì các hãng hàng không của Nga có thể không hợp tác hoặc Moscow có thể yêu cầu họ không giao máy bay. Một thách thức khác nữa là Nga và châu Âu đã đóng cửa không phận đối với máy bay của nhau.

Hãng hàng không quốc gia Nga, Aeroflot đang vận hành 186 máy bay và một số nửa trong số đó được thuê từ các công ty nước ngoài. Ảnh: AP

Thu hồi trước thời hạn cuối tháng 3

Ngành hàng không Nga là mục tiêu chính của các lệnh trừng phạt do Ủy ban châu Âu (EC), cơ quan hành pháp của Liên minh châu Âu (EU) áp đặt. Các lệnh trừng phạt này cấm bán, chuyển nhượng, cung cấp hoặc xuất khẩu máy bay hoặc bất kỳ linh kiện máy bay nào sang Nga.

Các công ty cho thuê máy bay ở châu Ây bị ảnh hưởng vì chúng được xếp vào diện là “nguồn cung máy bay”, các nguồn tin cho hay. Do đó, họ không thể ký bất cứ hợp đồng cho thuê nào mới ở Nga và các hợp đồng hiện tại phải được chấm dứt trong vòng 30 ngày.

“30 ngày sẽ thực sự khó khăn để các bên cho thuê để tìm cách chấm dứt hợp đồng. Vấn đề lớn hơn là làm thế nào để bạn có thể thu hồi hàng loạt máy bay trong thời gian ngắn ngủi đó?”, một nguồn tin trong ngành, nói.

Thị trường máy bay Nga nằm dưới sự chi phối của các bên cho thuê, bao gồm các ngân hàng của Nga và các công ty nước ngoài. Các công ty cho thuê nước ngoài có 515 máy bay cho thuê ở Nga, với tổng giá trị thị trường gần 10 tỉ đô la, theo dữ liệu từ Công ty tư vấn hàng không Cirium. Một lãnh đạo trong ngành này ước tính các bên cho thuê có trụ sở tại châu Âu chiếm tới 5 tỉ đô la trong số này.

Trong số những bên cho thuê phương Tây, các công ty có trụ sở tại Ireland chịu rủi ro lớn nhất. Hôm 27-2, chính phủ Ireland hôm xác nhận ngày 28-3 tới là thời hạn cuối để chấm dứt hợp đồng thuê máy bay ở Nga và đây là một phần của lệnh trừng phạt của EU.

Trước đó, Ireland cũng thông báo đóng cửa không phận đối với các hãng hàng không Nga. Theo Cirium, 10 công ty cho thuê máy bay ở Ireland đang cho các khách hàng ở Nga thuê 238 máy bay thương mại, có giá trị thị trường 4,1 tỉ đô la.

AerCap, công ty cho thuê máy bay lớn nhất thế giới, có trụ sở ở Dublin, Ireland, đang cho các hãng hàng không của Nga thuê 154 máy bay, có giá trị thị trường khoảng 2,2 tỉ đô, chiếm 5% tổng giá trị của toàn bộ máy bay cho thuê của công ty này trên toàn cầu. AerCap tuyên bố sẽ tuân thủ các lệnh trừng phạt về việc chấm dứt cho thuê máy bay tại Nga. Hãng hàng không quốc gia Nga, Aeroflot là một trong những khách hàng lớn của AerCap.

Thách thức lớn về mặt hậu cần

Theo các chuyên gia, các biện pháp trừng phạt mà phương Tây nhằm vào Nga là nỗi lo cấp bách nhất nhất đối với ngành cho thuê máy bay.

Ban đầu, mối lo ngại của ngành này chỉ tập trung vào việc liệu các hãng hàng không Nga có thể tiếp tục thanh toán các hợp đồng thuê máy bay hay không sau khi EU, Anh và Mỹ loại bỏ một số ngân hàng của Nga ra khỏi hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT. Các công ty cho thuê máy thường nhận thanh toán bằng đô la Mỹ hoặc euro.

Hợp đồng cho thuê bao gồm các điều khoản cho phép bên cho thuê thu hồi máy bay của mình trong trường hợp bị ảnh hưởng bởi các lệnh trừng phạt. Tuy nhiên, tình hình chiến sự ở Ukraine đang diễn biến nhanh chóng, bao gồm các hạn chế không phận của châu Âu ngày càng tăng đối với các hãng hàng không Nga. Điều này đồng nghĩa với việc các công ty cho thuê máy bay phải đối mặt với nhiệm vụ khó khăn để thu hồi máy bay.

“Nếu các bên cho thuê chỉ có một tháng để chấm dứt hợp đồng thuê và thu hồi máy bay từ khách hàng để đưa về cất giữ bên ngoài nước Nga, đó sẽ là một thách thức lớn về mặt hậu cần, thậm chí không thể thực hiện được bởi các hạn chế về không phận ngày càng tăng”. Rob Morris, trưởng bộ phận tư vấn tại Công ty tư vấn Cirium, nói.

Phil Seymour, chuyên gia hàng không ở Công ty tư vấn IBA, nói: “Thách thức về hậu cần là rất lớn. Chúng tôi đang nói đến viêc cần phải đưa hàng trăm máy bay ra khỏi Nga”. Ông lo ngại các hãng hàng không Nga sẽ không hợp tác hoặc chính phủ Nga ra lệnh họ không giao trả máy bay.

Dù khách hàng sẵn sàng hợp tác, các công ty cho thuê máy bay đôi khi cũng gặp phải các vấn đề. Ví dụ, máy bay của họ có thể không còn động cơ ban đầu vì các hãng hàng không đã hoán đổi để bảo trì hoặc vì các lý do khác.

“Điều này có thể gây nhiều tốn kém cho công ty cho thuê”. Seymour nói và cho biết thêm thông thường trước khi một chiếc máy bay cho thuê được giao trả, nó cần phải được khắc phục bất cứ vấn đề nào và phải giao kèm với giấy tờ về lịch sử bảo dưỡng. Để công việc thu hồi máy bay suôn sẻ, các bên cho thuê thường phải lên kế hoạch trước hàng năm trời.

Paul O’Driscoll, nhà tư vấn của Ishka, cho biết nếu không thể thu hồi các máy bay từ Nga, bên cho thuê sẽ phải gánh chịu tất cả rủi ro liên quan đến chúng. Một khi hợp đồng bị hủy bỏ, các hãng hàng không Nga không còn trách nhiệm thanh toán tiền thuê hoặc bảo dưỡng các máy bay này.

Các lệnh trừng phạt của EU chỉ áp dụng đối với các công ty hoạt động tại các nước thành viên của khối này, nhưng các công ty cho thuê ở châu Á, bao gồm cả SMBC Aviation (Nhật Bản) và BOC Aviation Singapore) cũng bị ảnh hưởng vì có có chi nhánh hoạt động đặt ở các nước châu Âu.

Theo ước tính của Công ty nghiên cứu CreditSights, SMBC Aviation có 36 máy bay cho thuê tại Nga, chiếm khoảng 11% đội bay toàn cầu của họ. Gần đây nhất, công ty này đã chuyển giao 4 chiếc máy bay Airbus A321neo mới cóng cho hãng hàng không Ural Airlines của Nga.

Sumitomo Mitsui Finance and Leasing, công ty mẹ của SMBC Aviation, cho biết đang đàm phán với các hãng hàng không Nga để tuân thủ lệnh trừng phạt của EU.

Theo Financial Times, NY Times

Khánh Lan