Các nền kinh tế mới nổi châu Á dần thoát khỏi cái bóng của Trung Quốc

Hành khách tại một nhà ga tàu lửa ở thành phố Mumbai, Ấn Độ. Liên hợp quốc xác nhận dân số Ấn Độ đã vượt Trung Quốc hồi tháng 4. Dân số trẻ và vẫn đang tăng sẽ giúp Ấn Độ và các nền kinh tế mới nổi khác ở châu Á duy trì tốc độ tăng trưởng nhanh trong dài hạn. Ảnh: Reuters

Đó là nhận định của cây bút Eli Lee trong một bài viết phân tích thị trường đăng trên Financial Times hôm 19-6.

Theo bài viết, bất chấp các rủi ro ở nền kinh tế Trung Quốc, các thị trường mới nổi ở châu Á dự kiến được hưởng lợi trong dài hạn nhờ sự chuyển dịch chuỗi cung ứng, nhân khẩu học thuận lợi và nền tảng kinh tế bền vững.

Đầu tiên, các tập đoàn đa quốc gia đang tích cực mở rộng chuỗi cung ứng ra bên ngoài Trung Quốc, dẫn đến dòng vốn đầu tư và kinh doanh chảy nhiều hơn sang các nước láng giềng trong khu vực.

Động thái gần đây của Apple nhằm đa dạng hóa sản xuất iPhone từ Trung Quốc sang Ấn Độ là một ví dụ nổi bật. Theo Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), thị phần đầu tư trực tiếp nước ngoài mới trên toàn cầu của Trung Quốc trong các lĩnh vực chiến lược như bán dẫn, đã giảm kể từ năm 2021, trong khi thị phần của phần còn lại của châu Á tăng lên. Tại Mỹ, tỷ trọng hàng nhập khẩu từ Trung Quốc đã giảm kể từ năm 2018 và dự kiến sẽ nhanh chóng bị hàng nhập khẩu từ Ấn Độ và các nền kinh tế ASEAN vượt qua.

Đây chỉ là kết quả khởi đầu của sự thay đổi trong chuỗi cung ứng. Đối với các thị trường mới nổi ở châu Á, quy mô tiềm năng của nhu cầu đưa hoạt động sản xuất đến các nước thân thiện (friendshoring) là rất lớn. Hiện nay, sản lượng sản xuất của Trung Quốc cao gấp 10 lần so với Ấn Độ, nền kinh tế mới nổi lớn nhất tiếp theo ở châu Á và cao hơn 50 lần so với Việt Nam.

Đa dạng hóa chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc đòi hỏi nguồn vốn đầu tư khổng lồ trong nhiều năm. Điều này sẽ tạo ra tác động tích cực đến thị trường của các nước châu Á được các nền kinh tế phát triển ở phương Tây xem là “thân thiện”. Một phần lợi thế cạnh tranh toàn cầu của Trung Quốc trong lĩnh vực sản xuất là chi phí lao động tương đối thấp. Nhưng nhiều nền kinh tế châu Á khác, như Ấn Độ, Indonesia và Việt Nam, đang có tính cạnh tranh hơn so Trung Quốc về mặt này.

Tuy nhiên, nếu đặt trên bàn cân tổng thể với Trung Quốc, vấn đề thiếu cơ sở hạ tầng chất lượng cao và đội ngũ lớn lao động có trình độ học vấn khiến các nền kinh tế này phù hợp hơn với các ngành thâm dụng lao động và hàng hóa có giá trị thấp hơn, chẳng hạn như quần áo.

Nhưng dần dần theo thời gian, các thị trường thân thiện này sẽ ngày càng cải thiện khả năng đáp ứng nhu cầu sản xuất hàng hóa có giá trị cao hơn, chẳng hạn như điện tử và máy móc.

Xét về tự động hóa sản xuất và hệ sinh thái chuỗi cung ứng, các nền kinh tế mới nổi ở châu Á kém tiến bộ hơn so với Trung Quốc. Nhưng điều đó sẽ tạo cơ hội để các nền kinh tế này tăng trưởng nhanh hơn trong dài hạn.

Thứ hai, trái ngược với tình trạng dân số già hóa của Trung Quốc, các nước châu Á mới nổi đông dân nhất, bao gồm Ấn Độ và Indonesia, sẽ gặt hái những lợi ích từ nhân khẩu học thuận lợi trong những năm tới.

Dân số Trung Quốc đang có xu hướng giảm do tỷ lệ sinh suy yếu. Tỷ lệ người sống phụ thuộc ở Trung Quốc, được định nghĩa là số lượng người phụ thuộc trong tổng dân số so với những người trong độ tuổi lao động từ 15 đến 64, có khả năng ngày càng tăng. Theo dự báo của Liên hợp quốc, dân số trong độ tuổi lao động của Trung Quốc có khả năng giảm 25% vào năm 2050.

Hiện tại, độ tuổi trung bình ở Trung Quốc là khoảng 38. Ngược lại, Ấn Độ, Indonesia và Việt Nam, có dân số trẻ hơn với độ tuổi trung bình dưới 33. Tỷ lệ người phụ thuộc ở các nước này dự kiến duy trì ở mức thấp trong thập niên tới. Do đó, các đối thủ trong khu vực của Trung Quốc có thể sẽ được hưởng những lợi thế so sánh và sức mạnh tiêu thụ của lực lượng lao động trẻ hơn, tràn đầy năng lượng trong nhiều năm.

Thứ ba, các thị trường mới nổi ở châu Á có các yếu tố cơ bản tương đối ổn định. Khu vực này ít bị ảnh hưởng bởi lạm phát hơn do phần lớn chuỗi cung ứng của thế giới đều chạy qua châu Á, giúp giảm đáng kể chi phí vận chuyển cho các công ty địa phương. Một số ngân hàng trung ương ở châu Á bao gồm Ngân hàng trung ương Hàn Quốc và Cơ quan quản ý tiền tệ Singapore, đã sớm thắt chặt chính sách tiền tệ để hạn chế áp lực lạm phát.

Hơn nữa, với lạm phát được kiểm soát trong nước, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) có khả năng duy trì lập trường chính sách nới lỏng tiền tệ, hỗ trợ điều kiện thanh khoản trên toàn khu vực. Ngoài ra, việc Trung Quốc tái mở cửa sau 3 năm đóng cửa biên giới để chống đại dịch Covid-19 có khả năng thúc đẩy nhu cầu đối với hàng hóa và dịch vụ ở phần còn lại của châu Á, đồng thời dẫn đến dòng chảy du lịch mạnh mẽ hơn trong khu vực. Việc Bằc Kinh tái mở cửa trở cũng sẽ giúp các nền kinh tế châu Á trong năm nay tránh được suy thoái trong bối cảnh tăng trưởng toàn cầu gặp khó khăn.

Theo Financial Times

Khánh Lan