Các nước vùng Vịnh đồng loạt hối thúc Mỹ ngăn Israel đánh bom các cơ sở dầu mỏ Iran
Reuters dẫn các nguồn tin cho hay các quốc gia vùng Vịnh đang vận động Washington ngăn chặn Israel tấn công các địa điểm khai thác dầu của Iran vì lo ngại các cơ sở dầu mỏ của họ có thể bị lực lượng ủy nhiệm của Tehran tấn công.
Toàn cảnh nhà máy lọc dầu Abadan ở phía Tây Nam Iran được chụp ngày 21/9/2019 (Ảnh: Reuters)
Trong nỗ lực tránh bị vướng vào cuộc giao tranh, các quốc gia vùng Vịnh bao gồm Arab Saudi, Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) và Qatar cũng từ chối cho Israel bay qua không phận của họ để thực hiện bất kỳ cuộc tấn công nào vào Iran và đã chuyển điều này tới Washington, ba nguồn tin gần gũi với chính phủ nói với Reuters.
Israel đã thề sẽ bắt Iran trả giá cho cuộc tấn công tên lửa vào tuần trước trong khi Tehran cho biết bất kỳ sự trả đũa nào cũng sẽ gặp phải sự tàn phá trên diện rộng, làm dấy lên lo ngại về một cuộc chiến tranh rộng lớn hơn trong khu vực có thể kéo theo Mỹ.
Động thái mới của các quốc gia vùng Vịnh diễn ra sau nỗ lực ngoại giao của Iran nhằm thuyết phục các nước láng giềng vùng Vịnh sử dụng tầm ảnh hưởng của họ với Washington trong bối cảnh ngày càng lo ngại Israel có thể nhắm mục tiêu vào các cơ sở sản xuất dầu của Iran.
Trong các cuộc họp tuần này, Iran đã cảnh báo Arab Saudi rằng họ không thể đảm bảo an toàn cho các cơ sở dầu mỏ của nước này nếu Israel được hỗ trợ thực hiện một cuộc tấn công, một quan chức cấp cao của Iran nói với Reuters.
"Người Iran đã tuyên bố: 'Nếu các quốc gia vùng Vịnh mở không phận của họ cho Israel, đó sẽ là một hành động chiến tranh'”, Ali Shihabi, một nhà phân tích người Arab Saudi thân cận với hoàng gia nước này, cho biết.
Nhà ngoại giao này cho biết Tehran đã gửi một thông điệp rõ ràng tới Riyadh rằng các đồng minh của họ ở các quốc gia như Iraq hoặc Yemen có thể đáp trả nếu nước này có bất kỳ hành động hỗ trợ nào dành cho Israel chống lại Iran.
Các nguồn tin vùng Vịnh và Iran cho biết, một cuộc tấn công tiềm tàng của Israel là trọng tâm của cuộc đàm phán hôm 9/10 Hoàng Thái tử Mohammed bin Salman của Arab Saudi và Bộ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araqchi, người đang có chuyến công du vùng Vịnh để vận động sự ủng hộ.
Một nguồn tin vùng Vịnh thân cận với chính phủ nói với Reuters rằng chuyến thăm của Bộ trưởng Iran, cùng với các hoạt động liên lạc giữa Mỹ và Saudi Arabia ở cấp bộ quốc phòng, là một phần trong nỗ lực phối hợp nhằm giải quyết cuộc khủng hoảng.
Một nguồn tin ở Washington quen thuộc với các cuộc thảo luận xác nhận rằng các quan chức vùng Vịnh đã liên lạc với những người đồng cấp Mỹ để bày tỏ lo ngại về quy mô đòn trả đũa tiềm tàng của Israel.
Nhà Trắng từ chối bình luận khi được hỏi liệu chính phủ các nước vùng Vịnh có yêu cầu Washington đảm bảo phản ứng của Israel được tính toán thận trọng hay không. Tổng thống Mỹ Joe Biden và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu hôm thứ Tư đã phát biểu về hành động trả đũa của Israel trong một cuộc điện đàm mà cả hai bên đều mô tả là tích cực.
Hoàng Thái tử Arab Saudi Mohammed bin Salman tiếp Ngoại trưởng Iran Abbas Araqchi tại Riyadh, Saudi Arabia, ngày 9/10 (Ảnh: Reuters)
Nguồn cung dầu toàn cầu có thể bị gián đoạn?
Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ, OPEC, trên thực tế do Arab Saudi đứng đầu, có đủ công suất dầu dự phòng để bù đắp cho bất kỳ sự thiếu hụt nào về nguồn cung của Iran nếu đòn trả đũa của Israel phá hủy một số cơ sở của nước này.
Nhưng phần lớn công suất dự phòng đó lại nằm ở khu vực vùng Vịnh, bởi vậy nếu các cơ sở dầu mỏ ở Arab Saudi hoặc UAE cũng bị nhắm mục tiêu, thế giới có thể phải đối mặt với vấn đề cung cấp dầu.
Arab Saudi đã bắt đầu cảnh giác với một cuộc tấn công của Iran vào các nhà máy dầu của họ kể từ sau cuộc tấn công năm 2019 vào mỏ dầu Aramco, làm giảm hơn 5% nguồn cung dầu toàn cầu. Iran phủ nhận có liên quan.
Riyadh đã có quan hệ hợp tác với Tehran trong những năm gần đây, nhưng niềm tin vẫn là một vấn đề. Bahrain, Kuwait, Qatar, Arab Saudi và UAE đều có các cơ sở quân sự hoặc quân đội của Mỹ.
Một nguồn tin khác ở vùng Vịnh cho biết, những lo ngại về các cơ sở dầu mỏ và khả năng xảy ra xung đột khu vực rộng lớn hơn cũng là trọng tâm trong các cuộc đàm phán giữa các quan chức UAE và các đối tác Mỹ.
Vào năm 2022, lực lượng Houthi liên kết với Iran ở Yemen đã bắn tên lửa và điều máy bay không người lái tấn công các xe tải tiếp nhiên liệu gần một nhà máy lọc dầu thuộc sở hữu của công ty dầu mỏ nhà nước ADNOC của UAE và nhận trách nhiệm về vụ tấn công.
“Các quốc gia vùng Vịnh không cho phép Israel sử dụng không phận của họ. Họ sẽ không cho phép tên lửa của Israel đi qua và cũng có hy vọng rằng họ sẽ không tấn công các cơ sở dầu mỏ”, nguồn tin vùng Vịnh cho biết.
Ba nguồn tin vùng Vịnh nhấn mạnh rằng Israel có thể thực hiện các cuộc tấn công qua Jordan hoặc Iraq, nhưng việc sử dụng không phận của Arab Saudi, UAE hoặc Qatar là điều không cần thiết về mặt chiến lược.
Các nhà phân tích cũng chỉ ra rằng Israel có các lựa chọn khác, bao gồm khả năng tiếp nhiên liệu trên không, cho phép máy bay phản lực của họ bay từ Biển Đỏ vào Ấn Độ Dương, tiến tới vùng Vịnh và sau đó bay trở lại.
“Giữa một cuộc chiến tên lửa”
Theo hai quan chức cấp cao của Israel, nước này sẽ điều chỉnh phản ứng của mình và tính đến thứ Tư, họ vẫn chưa quyết định liệu có tấn công các mỏ dầu của Iran hay không.
Bộ trưởng Quốc phòng Israel Yoav Gallant hôm thứ Tư cho biết: "Cuộc tấn công của chúng tôi sẽ rất mạnh mẽ, chính xác và trên hết - gây ngạc nhiên. Họ sẽ không hiểu chuyện gì đã xảy ra và nó xảy ra như thế nào. Họ sẽ thấy kết quả".
Ba nguồn tin vùng Vịnh cho biết rằng Arab Saudi, với tư cách là nhà xuất khẩu dầu hàng đầu cùng với các nước láng giềng sản xuất dầu - UAE, Qatar, Kuwait, Oman và Bahrain - rất quan tâm đến việc giảm thang tình hình.
“Chúng tôi sẽ bị kẹt ở giữa một cuộc chiến tên lửa. Có mối lo ngại thực sự, đặc biệt nếu cuộc tấn công của Israel nhắm vào các cơ sở lọc dầu của Iran”, nguồn tin thứ hai ở vùng Vịnh cho biết.
Ba nguồn tin vùng Vịnh cho biết cuộc tấn công của Israel vào cơ sở hạ tầng dầu mỏ của Iran sẽ có tác động toàn cầu, đặc biệt đối với Trung Quốc - khách hàng dầu mỏ hàng đầu của Iran - cũng như đối với bà Kamala Harris trước cuộc bầu cử tổng thống ngày 5/11.
“Nếu giá dầu tăng lên 120 USD/thùng, điều đó sẽ gây tổn hại cho cả nền kinh tế Mỹ và cơ hội tranh cử của bà Harris. Vì vậy, họ (người Mỹ) sẽ không cho phép cuộc chiến dầu mỏ mở rộng”, nguồn tin đầu tiên của vùng Vịnh cho biết.
