Các tỉnh ít tạo điều kiện để người dân tham gia vào quá trình minh bạch ngân sách
Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách (VEPR) và Trung tâm Phát triển và hội nhập (CDI) vừa phối hợp tổ chức công bố 'Chỉ số công khai ngân sách tỉnh POBI 2018'.
Chỉ số công khai ngân sách (POBI) là công cụ giúp các tỉnh, TP có thể tham chiếu và đo đạc mức độ công khai, minh bạch trong quản lý NsnN (NSNN) và mức độ thực thi Luật NSNN.
Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách (VEPR) Nguyễn Đức Thành cho biết, kết quả khảo sát POBI 2018 cho thấy, chỉ số trung bình về công khai ngân sách tỉnh đạt 51 điểm trên tổng số 100 điểm quy đổi xếp hạng, cao hơn so với chỉ số trung bình đối với POBI 2017 là 30,5 điểm. Điều này cho thấy mức độ công khai NSNN của 63 tỉnh/TP năm 2018 đã cải thiện hơn so với năm 2017.
Năm 2018, có 6 tỉnh công khai đầy đủ thông tin về NSNN và không còn tỉnh nào có điểm số POBI bằng 0, trong khi năm 2017 có 4 tỉnh có điểm số POBI bằng 0 và không có tỉnh nào công khai đầy đủ.
TS Vũ Sỹ Cường trình bày kết quả nghiên cứu.
Đáng quan tâm, TS Vũ Sỹ Cường, thành viên nhóm nghiên cứu cho hay, Hải Phòng là tỉnh công khai ngân sách ít nhất cả nước với 5,14 điểm, và đây là tỉnh duy nhất cả nước có số điểm dưới 10. Còn dẫn đầu cả nước về minh bạch là tỉnh Vĩnh Long với 90,52 điểm.
Kết quả POBI 2018 có 47 tỉnh (74,6%) có công khai dự thảo dự toán ngân sách tỉnh năm 2019 trình HĐND tỉnh, nhưng chỉ có 29 tỉnh (46%) công khai kịp thời (trong vòng 5 ngày làm việc kể từ ngày UBND tỉnh gửi tài liệu này cho đại biểu HĐND tỉnh), 7 tỉnh công bố chậm (trong vòng 15 - 30 ngày) và 11 tỉnh công bố sau 30 ngày hoặc không xác định được chính xác thời điểm công bố.
“Như vậy, mục tiêu công khai dự thảo dự toán NSNN để cho người dân tham gia ý kiến chưa đạt được”, TS Vũ Sỹ Cường cho biết.
Kết quả khảo sát POBI 2018 cũng cho thấy trên website của Sở Tài chính của hầu hết các tỉnh đều có thư mục riêng về công khai ngân sách. Cụ thể hơn, đối với các tỉnh có thư mục riêng về công khai ngân sách, có 47 tỉnh phân chia cụ thể thư mục riêng về công khai ngân sách theo tài liệu hoặc theo năm và có nội dung cập nhật.
Về sự tham gia của người dân, kết quả khảo sát POBI 2018 cho thấy nhìn chung các tỉnh ít tạo điều kiện để người dân tham gia vào quá trình công khai minh bạch ngân sách. Số điểm quy đổi trung bình của 63 tỉnh, TP là 34.35 điểm.
Trong đó, tỉnh Bắc Ninh đạt điểm số cao nhất với 66.6 điểm. Các tỉnh Bắc Giang, Bến Tre, Bình Phước, Đồng Tháp, Kiên Giang, Ninh Bình, Phú Thọ, Phú Yên và Thái Bình là các tỉnh có số điểm bằng nhau và là các tỉnh có số điểm thấp nhất cả nước (16,6 điểm).
Có 62/63 tỉnh đã có chuyên mục công khai ngân sách trên cổng thông tin điện tử của UBND tỉnh hoặc Sở Tài chính tỉnh. Tuy nhiên, có nhiều tỉnh lại chưa đăng, hoặc không cập nhật các tài liệu ngân sách trong chuyên mục này mà lại đăng tại các chuyên mục khác của Cổng thông tin điện tử hoặc trang liên kết. Do vậy sẽ rất khó khăn để có thể tiếp cận được các tài liệu ngân sách này.
Từ kết quả khảo sát, nhóm nghiên cứu khuyến nghị để người dân có thể dễ dàng tiếp cận được các tài liệu ngân sách, Cổng thông tin điện tử của UBND tỉnh và Sở Tài chính tỉnh cần công khai đầy đủ các tài liệu ngân sách theo như quy định trong chuyên mục công khai ngân sách. Đồng thời, các tài liệu công khai cần phải được kèm theo quyết định công bố công khai thông tin của cơ quan có thẩm quyền; công khai đúng thời gian quy định với đầy đủ các thông tin về Quyết định/Nghị quyết phê duyệt/ban hành tài liệu, các bảng biểu phụ lục kèm theo.
Bên cạnh đó, các tỉnh cũng ít tạo cơ hội cho người dân tham gia vào quản lý ngân sách tại địa phương. Có 63/63 Cổng thông tin điện tử của các tỉnh đều có thư mục hỏi đáp và email liên hệ. Tuy nhiên, mức độ phản hồi của các Sở Tài chính của các tỉnh đối với người dân rất thấp. Có 3/63 tỉnh có phản hồi câu hỏi của nhóm 17 nghiên cứu qua mục hỏi đáp, 6/63 tỉnh trả lời yêu cầu cung cấp thông tin của nhóm nghiên cứu qua email.
“Rất nhiều tỉnh không hề phản hồi, cho thấy một số cổng thông tin còn hình thức, có hộp thư còn không hoạt động, cần cải thiện rất nhiều trong thời gian tới”, TS Vũ Sỹ Cường nói.
Theo nhóm nghiên cứu, các tỉnh cần chủ động phản hồi các câu hỏi của người dân về ngân sách, ngoài chuyên mục hỏi đáp và email thì các Sở Tài chính tỉnh có thể sử dụng các mạng xã hội như facebook để tăng cường tương tác, trao đổi giữa người dân và Sở Tài chính/UBND tỉnh.
