Các tổ ong bắp cày giúp xác định niên đại của các bức tranh đá trong hang động ở Úc

Các bức tranh Gwion được tạo ra bởi tổ tiên của người Balanggarra - Ảnh: Mark Jones

Người châu Âu đầu tiên nhìn thấy những bức tranh đá của Quận Kimberley là Joseph Bradshaw. Vào năm 1891, ông này đã mua vùng đất rộng lớn trong khu vực và bắt đầu chăn nuôi cừu. Sau đó, các nhà khoa học đặt tên cho phong cách nghệ thuật đá này là Bradshaw rock art, Bradshaw figures hoặc The Bradshaws để vinh danh ông.

Theo ngôn ngữ của người Úc bản địa, những bức vẽ này được gọi là gwion, kiro kiro hoặc kujon. Ngày nay, các nhà khoa học biết hơn 8.000 bức vẽ theo phong cách này. Hầu hết đây là những hình vẽ người, có kích thước 40-50 cm, nhưng cũng có một số hình vẽ đạt chiều cao 2m.

Các sắc tố được sử dụng để tạo ra các bức tranh đá không chứa các vật liệu hữu cơ có thể được sử dụng để xác định niên đại bằng carbon phóng xạ. Trong nhiều trường hợp, khi hội họa hang động nằm ở trong hang động karst, sự hình thành canxit từ đá vôi ở dưới và trên lớp sắc tố được sử dụng để xác định niên đại.

Tuổi của canxit được xác định bằng phương pháp urani-thori. Nhưng "những hình Bradshaw" được vẽ trên đá sa thạch và không chứa canxit. Tuy nhiên, các nhà khoa học đã có thể tìm thấy các vật thể có thể được sử dụng để xác định tuổi của các bức vẽ.

Một số loài ong bắp cày từ các họ Sphecidae và Crabronidae xây dựng tổ dưới dạng ống, thành ống được chúng hình thành từ các hạt đất. Các hạt than còn sót lại từ các đám cháy xảy ra ở thảo nguyên Úc trong mùa khô thế nào cũng hòa vào thành phần đất, điều đó có nghĩa là tuổi của chúng có thể được xác định bằng phương pháp carbon phóng xạ.

Các nhà khoa học đã có thể phát hiện dấu vết của 24 tổ ong trong Công viên quốc gia Drysdale River, nằm dưới một lớp sắc tố trên tranh đá hoặc ngay phía trên đó. Theo kết quả, hầu hết các bức tranh đá đã được tạo ra trong khoảng thời gian tương đối ngắn 12.000 ± 500 năm trước, nhưng cũng có một bức tranh đã hơn 16.000 năm tuổi.

Vũ Trung Hương