Cách casino hốt bạc tỷ

Làm thế nào cảm giác thèm khát do gợi ý lại chuyển thành cán cân lạc thú - nỗi đau? Cán cân đó nghiêng về phía lạc thú (thừa dopamine) khi mong đợi phần thưởng tương lai, rồi nghiêng về phía nỗi đau (thiếu dopamine).

Sự may rủi của trò chơi đánh bạc ở casino khiến não bộ giải phóng dopamine nhiều hơn. Ảnh minh họa: Adobe Stock.

Sự thiếu hụt dopamine đó sẽ gây ra trạng thái thèm khát và thúc đẩy hành vi tìm kiếm chất gây nghiện. Đồng nghiệp của tôi, Rob Malenka, một nhà khoa học thần kinh đáng kính, từng nói với tôi rằng “thước đo mức độ nghiện của một con vật thí nghiệm cũng giống như thước đo mức độ sẵn sàng làm việc chăm chỉ của con vật đó để có được chất gây nghiện bằng cách nhấn cần gạt, vượt ra khỏi mê cung, leo cầu trượt”. Tôi thấy điều này cũng đúng với con người. Chưa kể toàn bộ chu kỳ mong đợi và thèm khát đó có thể xảy ra bên ngoài ngưỡng nhận thức có ý thức.

Trong thập kỷ qua, đã có những tiến bộ đáng kể trong quá trình tìm hiểu nguyên nhân sinh học của chứng nghiện cờ bạc, dẫn đến việc phân loại lại các rối loạn đánh bạc trong Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần (phiên bản thứ 5) cũng như những rối loạn sử dụng chất gây nghiện.

Các nghiên cứu chỉ ra rằng quá trình giải phóng dopamine bắt nguồn từ hành vi đánh bạc có liên quan đến việc không thể dự đoán được khả năng thắng bạc, cũng như chính phần thưởng (thường là tiền) cuối cùng đó. Động cơ đánh bạc chủ yếu dựa vào việc không thể dự đoán được khả năng thắng bạc hơn là vào lợi nhuận tài chính.

Trong một nghiên cứu năm 2010, Jakob Linnet và các đồng nghiệp của ông đã đo mức giải phóng dopamine khi thắng và thua bạc ở những người nghiện cờ bạc và những người thuộc nhóm đối chứng. Không có sự khác biệt rõ rệt nào giữa hai nhóm này khi họ thắng; tuy nhiên, so với nhóm đối chứng, những người nghiện cờ bạc cho thấy mức dopamine tăng rõ rệt khi thua bạc. Lượng dopamine được giải phóng trong đường dẫn truyền tưởng thưởng đạt mức cao nhất khi xác suất thắng-thua gần bằng nhau (50%) - mức bất định tối đa.

Rối loạn đánh bạc nêu bật sự khác biệt mong manh giữa trạng thái mong muốn phần thưởng (lượng dopamine trước phần thưởng) và phản ứng với phần thưởng (lượng dopamine sau hoặc trong khi nhận thưởng). Bệnh nhân mắc chứng nghiện cờ bạc nói với tôi rằng trong khi chơi, một phần trong họ muốn thua. Họ càng thua, thôi thúc chơi tiếp càng mạnh mẽ hơn, và mức độ vội vã muốn chơi tiếp càng mạnh mẽ hơn khi họ thắng - một hiện tượng được gọi là “nỗ lực gỡ gạc”.

Anna Lembke / Saigon Books & NXB Thế Giới