Cách làm sáng tạo trong giảm nghèo bền vững ở Bạch Thạch

Tại thôn Bạch Thạch, xã Phú Cát (Hà Nội), bên cạnh việc thực hiện hiệu quả giải pháp này, thôn còn triển khai những cách làm sáng tạo giúp nhiều hộ vươn lên thoát nghèo bền vững.

“Cho cần câu, không cho con cá”

Về thôn Bạch Thạch những ngày cuối năm 2025, cảm nhận rõ nhất là không khí phấn khởi lan tỏa khắp các ngõ xóm. Những con đường bê tông sạch đẹp, những ngôi nhà mới mọc lên san sát cho thấy nơi đây đang thực sự “thay da đổi thịt”. Niềm vui lấp lánh trong ánh mắt rạng rỡ của những người dân vốn trước đây chỉ dám mơ về một cuộc sống đủ ăn, đủ mặc, nay họ đã tự tin vươn lên làm chủ kinh tế gia đình, có của ăn, của để.

Nhớ lại thời điểm mới đảm nhận chức vụ Trưởng thôn Bạch Thạch, ông Đỗ Đình Phùng kể: Năm 2018, thôn Bạch Thạch có khoảng 1.500 hộ thì có tới 28 hộ nghèo, 78 hộ cận nghèo. Nguyên nhân của cái nghèo rất đa dạng, hộ thì ốm đau, bệnh tật; hộ thì đông con, thiếu kinh nghiệm sản xuất; hộ thiếu phương tiện đi lại (xe máy, xe đạp); hộ không có vốn đầu tư sản xuất, kinh doanh. Để chia sẻ với những khó khăn của các hộ nghèo, cận nghèo và giúp họ có động lực để vươn lên thoát nghèo, thực hiện chỉ đạo của các cấp ủy Đảng từ thành phố xuống cơ sở, cấp ủy, lãnh đạo thôn đã đôn đáo xây dựng kế hoạch, tìm giải pháp xóa nghèo bền vững…

Dẫn chúng tôi dạo một vòng quang làng, Trưởng thôn Bạch Thạch Đỗ Đình Phùng chia sẻ: Từ năm 2018 đến nay, Đảng ủy, UBND xã Hòa Thạch (huyện Quốc Oai cũ) nay là Phú Cát nói chung và chi bộ, ban lãnh đạo thôn Bạch Thạch nói riêng luôn xác định, để giúp các hộ nghèo, cận nghèo vươn lên thoát nghèo, nếu chỉ hỗ trợ tiền bạc hay thực phẩm, người nghèo sẽ chỉ giải quyết được cái khó trước mắt. Muốn thoát nghèo bền vững, phải giúp họ “cần câu”, hướng dẫn họ cách làm ăn hay giúp họ có phương tiện, tư liệu sản xuất phù hợp nhu cầu của từng hộ.

Trong câu chuyện với chúng tôi, ông Đỗ Đình Phùng thông tin: Từ việc xác định mục tiêu rõ ràng như vậy, thôn Bạch Thạch đã tiến hành khảo sát thực tế xem các hộ nghèo, cận nghèo, hộ có hoàn cảnh khó khăn cần gì để hỗ trợ? Qua khảo sát, một số hộ có nhu cầu hỗ trợ xe máy, có hộ lại muốn hỗ trợ bò sinh sản, muốn được vay vốn để mua vật tư nông nghiệp, cây, con giống, đặc biệt nhiều hộ lại mong muốn có một ngôi nhà mới… Căn cứ kết quả khảo sát, thôn đã báo cáo chính quyền cấp trên đề xuất hỗ trợ.

Về phía thôn, nhằm phát huy truyền thống “lá lành đùm lá rách”, lãnh đạo thôn Bạch Thạch, Ban Công tác Mặt trận thôn và các đoàn thể đã tích cực tuyên truyền, vận động nhân dân trong thôn, các Mạnh Thường quân trong và ngoài địa phương ủng hộ tiền, hàng hóa, ngày công, tạo thành nguồn lực lớn để hỗ trợ các hộ nghèo, cận nghèo.

Một trong những điển hình thoát nghèo phải kể đến trường hợp của chị Hoàng Thị Khuyên, sinh năm 1975 ở xóm Đồi Phủ, thôn Bạch Thạch. Một mình nuôi hai con đang đi học trong cảnh ốm đau, bệnh tật và thiếu thốn bủa vây, chị Khuyên từng có lúc rơi vào bế tắc. Khi chính quyền thôn đến khảo sát, thay vì nhận một khoản tiền, chị đã đề xuất tặng một chiếc xe máy làm phương tiện đi lại và được đáp ứng.

Chia sẻ với phóng viên, chị Khuyên xúc động: “Kể từ khi có chiếc xe máy này, cuộc đời mẹ con tôi như bước sang trang mới. Trước đây, đi đâu cũng phải nhờ vả hoặc đi xe đạp, đi bộ, làm gì cũng chậm chạp, hiệu quả thấp. Từ ngày có phương tiện, tôi có thể đi làm xa hơn, chủ động đưa đón các con. Việc làm ăn thuận lợi hơn cũng giúp tôi có thêm nguồn thu nhập, giảm bớt đi gánh nặng cơm áo”.

Câu chuyện của chị Khuyên chỉ là một trong số các hộ gia đình tại Bạch Thạch đã thay đổi nhờ nhận được sự hỗ trợ đúng và trúng. Thay vì áp một giải pháp chung, cấp ủy, chính quyền thôn Bạch Thạch đã kiên trì thực hiện phương châm “khảo sát tận tâm, hỗ trợ tận tay”. Đối với những hộ có sức khỏe nhưng thiếu vốn, thôn phối hợp với các đoàn thể thành lập 5 tổ tín chấp vay vốn ngân hàng. Đến nay, tổng dư nợ vốn vay qua 5 tổ tín chấp đạt trên 11 tỷ đồng. Những năm qua, hàng chục hộ nghèo, cận nghèo đã được tiếp cận nguồn vốn ưu đãi đầu tư sản xuất, kinh doanh, từ đó vươn lên thoát nghèo bền vững.

Những mái ấm dựng xây từ lòng nhân ái

Song song với việc tạo sinh kế, vấn đề “an cư” của các hộ cận nghèo luôn được thôn Bạch Thạch ưu tiên hàng đầu. Theo quan niệm của cha ông, “an cư” mới có thể “lạc nghiệp”, nhưng với các hộ cận nghèo, gia đình khó khăn, một ngôi nhà kiên cố thực sự là giấc mơ cả đời không chạm tới được.

Ông Nguyễn Văn Chuyên ở xóm Bãi Bông, thôn Bạch Thạch phấn khởi khi được hỗ trợ khoảng 150 triệu đồng để xây nhà mới, có động lực vươn lên thoát nghèo bền vững. Ảnh: TH

Thực hiện chỉ đạo của UBND thành phố về việc “không để ai bị bỏ lại phía sau”, trong 4 năm trở lại đây, lãnh đạo thôn Bạch Thạch đã tích cực khơi dậy nguồn lực xã hội hóa, kết nối những tấm lòng vàng để xóa nhà tạm, nhà dột nát cho hộ cận nghèo, hộ có hoàn cảnh khó khăn.

Theo Trưởng thôn Bạch Thạch Đỗ Đình Phùng, trong giai đoạn 2024-2025, công tác vận động nhân dân và các Mạnh Thường Quân ủng hộ tiền, vật liệu xây dựng, ngày công lao động giúp các hộ xây, sửa nhà dột nát đã đạt được nhiều kết quả. Nhiều Mạnh Thường quân thường xuyên ủng hộ các hộ cận nghèo, gia đình khó khăn như hộ các ông: Nguyễn Văn Thái, Doãn Văn Sơn, Nguyễn Văn Bảo (thôn Bạch Thạch); Nguyễn Văn Thức (xã An Khánh); Đội thiện nguyện chùa Hòa Phúc (xã Phú Cát); Đội thiện nguyện xã Quốc Oai... Đáng nói, trong năm 2025 này, Công ty cổ phần kinh doanh thuốc thú y Amavet thông qua Đại lý thuốc thú y Đại Yến ở thôn Bạch Thạch đã hỗ trợ bà Đỗ Thị Ràng, gia đình thuộc điện khó khăn mỗi tháng 2 triệu đồng.

Theo thống kê, bình quân mỗi năm, thông qua vận động, thôn Bạch Thạch đã thu được khoảng 150 triệu đồng tiền hỗ trợ. Số tiền ủng hộ đã được hỗ trợ trực tiếp cho các hộ xây nhà, tặng quà Tết, tặng quà đột xuất cho các gia đình khi có người ốm đau, gặp thiên tai, hoạn nạn…

Điển hình như hộ ông Nguyễn Văn Long ở xóm Đá Bạc, một gia đình có hoàn cảnh khó khăn, nhà ở dột nát đã được thôn hỗ trợ 50 triệu đồng để cải tạo lại ngôi nhà cũ nát. Hay hộ bà Đỗ Thị Ràng ở xóm Vinh Quang, với sự chung tay của cộng đồng, bà đã nhận được 120 triệu đồng cùng hàng chục ngày công giúp đỡ của hàng xóm, đoàn viên thanh niên và hội viên phụ nữ...

Đặc biệt nhất phải kể đến ngôi nhà của ông Nguyễn Văn Chuyên ở xóm Bãi Bông đang được khẩn trương hoàn thiện với tổng kinh phí các Mạnh Thường Quân hỗ trợ khoảng 150 triệu đồng. Đây là một trong những công trình mang đậm dấu ấn của tinh thần đoàn kết “lá lành đùm lá rách”. Trong đó, anh Nguyễn Văn Thái, một người con của Bạch Thạch đã trực tiếp ủng hộ 62 triệu đồng và dành nhiều thời gian vận động các cá nhân khác cùng chung tay hỗ trợ.

Đứng trước ngôi nhà khang trang đang trong giai đoạn hoàn thiện, ông Chuyên cho biết: “Cả đời tôi chưa bao giờ dám nghĩ mình sẽ được ở trong ngôi nhà đẹp thế này. Từ nay, cả nhà tôi sẽ được ở trong ngôi nhà cao ráo, sạch đẹp. Sự quan tâm của chính quyền thôn và các nhà hảo tâm như anh Thái đã tiếp thêm cho gia đình tôi, đặc biệt là các con tôi động lực để vượt qua khó khăn”

Anh Nguyễn Văn Thái, người kết nối những nhịp cầu nhân ái khiêm tốn: “Nhìn thấy gia đình ông Chuyên từ nay không còn phải sống trong cảnh thấp thỏm mỗi khi mưa bão, tôi và người dân thôn Bạch Thạch cũng cảm thấy những đóng góp của mình trở nên ý nghĩa”.

Thành công trong công tác giảm nghèo bền vững ở thôn Bạch Thạch không phải là ngẫu nhiên mà là kết quả của việc thực hiện đồng bộ cơ chế, chính sách hỗ trợ đúng đắn của thành phố Hà Nội và sự sáng tạo trong triển khai các giải pháp thoát nghèo bền vững của thôn. Từ chỗ còn 28 hộ nghèo, 78 hộ cận nghèo (năm 2018), đến nay cả thôn Bạch Thạch chỉ còn duy nhất một hộ cận nghèo.

Bài học từ thôn Bạch Thạch cho thấy, giảm nghèo bền vững không chỉ là những khoản hỗ trợ tài chính, món quà tặng đột xuất, mà là câu chuyện của sự thấu hiểu và sẻ chia thấm đẫm tình làng nghĩa xóm. Khi chính quyền trao cho người dân chiếc “cần câu” phù hợp họ sẽ tự biết cách “câu cá” để từ đó vươn lên thoát nghèo bền vững.

Thu Hằng