HTX là 'hạt nhân' giúp lúa chất lượng cao tăng doanh thu 5 triệu đồng/ha

Thông tin tại Hội nghị sơ kết 2 năm thực hiện Đề án phát triển 1 triệu hecta lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL (Đề án), giai đoạn 2024-2025 và triển khai kế hoạch giai đoạn 2026-2030, được tổ chức ngày 23/12, bà Phạm Thị Minh Hiếu, Chi Cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật TP. Cần Thơ, cho biết tổng diện tích đất sản xuất nông nghiệp của thành phố là 511.000 ha, trong đó diện tích sản xuất lúa đạt 319.000 ha.

Thu hoạch lúa chất lượng cao phát thải thấp ở Cần Thơ.

Sau 2 năm triển khai, Đề án đã tạo ra những chuyển biến rõ rệt trong phương thức canh tác lúa tại các vùng tham gia. Theo báo cáo, 100% diện tích vùng Đề án sử dụng giống lúa chất lượng cao như ST, Đài Thơm 8, RVT, OM5451, OM18…, với tỉ lệ sử dụng giống xác nhận đạt 100%.

Một trong những kết quả nổi bật là giảm mạnh lượng giống gieo sạ, từ 30–50% tùy vụ, qua đó giúp nông dân giảm chi phí sản xuất, hạn chế sâu bệnh và đổ ngã. Lượng phân đạm giảm 30%, số lần phun thuốc bảo vệ thực vật giảm 2–3 lần/vụ, góp phần giảm ô nhiễm môi trường và phát thải khí nhà kính.

Trong quản lý nước tưới, 100% hợp tác xã được khảo sát đều thực hiện ngập nước trước khi gieo sạ; 90,2% diện tích có thời gian ngập dưới 30 ngày, còn lại 9,8% ngập từ 30–45 ngày.

Quản lý rơm rạ sau thu hoạch cũng từng bước được cải thiện. Tỉ lệ đưa rơm ra khỏi đồng ruộng đạt 50-60% ở vụ Đông Xuân, 30-40% vụ Hè Thu và 20-30% vụ Thu Đông.

Về liên kết sản xuất-tiêu thụ, hiện có khoảng 76.000 ha được liên kết với doanh nghiệp để cung ứng vật tư đầu vào và bao tiêu sản phẩm đầu ra, chủ yếu tập trung ở vụ Đông Xuân.

Ông Nguyễn Văn Hiếu, chuyên gia tư vấn của Viện Nghiên cứu Lúa gạo quốc tế (IRRI) nhận định, Đề án được xem là định hướng chiến lược, kịp thời và phù hợp, nếu được triển khai đúng hướng, cơ giới hóa chính xác, đồng bộ sẽ là trụ cột kỹ thuật then chốt để hiện thực hóa mục tiêu của Đề án. Thực tế cho thấy nhiều vùng sản xuất hiện nay vẫn duy trì tập quán sạ lan (gieo thẳng/gieo vãi) với lượng giống cao, sử dụng nhiều phân bón và thuốc bảo vệ thực vật, dẫn đến chi phí sản xuất cao, gia tăng sâu bệnh và phát thải khí nhà kính.

Bên cạnh đó, tổn thất sau thu hoạch còn lớn; việc xử lý rơm rạ chưa bền vững, đặc biệt là đốt rơm hoặc vùi rơm trên ruộng ngập nước, là nguyên nhân làm gia tăng phát thải khí metan.

Từ thực tế tại các HTX trên địa bàn tỉnh đã cho thấy hiệu quả rõ rệt của Đề án. Ông Võ Văn Thạnh, Phó Giám đốc HTX nông nghiệp Hưng Lợi (xã Đại Ngãi, Cần Thơ), cho biết sau 2 năm thực hiện Đề án, năng suất cao hơn, giá bán tốt hơn, lượng giống gieo sạ thấp hơn, nước tưới ít hơn, thuốc bảo vệ thực vật giảm, phát thải khí nhà kính được kiểm soát. Doanh thu đạt 68–70 triệu đồng/ha, cao hơn ngoài mô hình từ 5 triệu đồng trở lên.

Tuy nhiên, ông Thạnh cũng thẳng thắn cho rằng liên kết tiêu thụ chưa thật sự bền vững; việc thu gom rơm rạ còn khó khăn, đòi hỏi doanh nghiệp cần gắn kết chặt chẽ hơn với hợp tác xã để nông dân yên tâm gắn bó lâu dài với Đề án...

Ông Trần Chí Hùng - Phó Chủ tịch UBND TP. Cần Thơ yêu cầu ngành nông nghiệp và các địa phương tăng tốc giai đoạn 2026-2030, mở rộng quy mô đi đôi với nâng cao chất lượng, hiệu quả và liên kết chuỗi, góp phần thực hiện mục tiêu giảm phát thải và tăng trưởng xanh theo định hướng của Chính phủ.

Phó Chủ tịch UBND TP. Cần Thơ đánh giá cao kết quả triển khai 104.500 ha với 171 hợp tác xã tham gia, khẳng định Đề án đã tạo ra sự thay đổi lớn trong tư duy sản xuất của nông dân.

Các mô hình thí điểm đã chứng minh lợi ích kép: năng suất tăng, giảm chi phí, lợi nhuận của nông dân tăng thêm từ 1,3-6,5 triệu đồng/ha; đồng thời giảm phát thải khí nhà kính đáng kể, đóng góp trực tiếp vào mục tiêu giảm phát thải quốc gia.

Trên cơ sở đó, lãnh đạo thành phố yêu cầu ngành nông nghiệp và các địa phương tăng tốc giai đoạn 2026-2030, mở rộng quy mô đi đôi với nâng cao chất lượng, hiệu quả và liên kết chuỗi, góp phần thực hiện mục tiêu giảm phát thải và tăng trưởng xanh theo định hướng của Chính phủ.

Hồng Hương