Cách mạng tháng Mười Nga và bài học thời đại

Ở giai đoạn đầu, mặc dù đầy gian khổ, hy sinh và tổn thất nhưng về thời gian vẫn là “hữu hạn”, tức là có thể đoán định được tương đối chính xác thời điểm của thắng lợi. Cách mạng Tháng Mười, kể từ khi thành lập Đảng của giai cấp công nhân Nga năm 1898 đến khi thắng lợi vào năm 1917 là 19 năm. Cách mạng giải phóng dân tộc của Trung Quốc tính từ năm 1921 đến năm 1949 đúng 28 năm. Cách mạng Tháng Tám của nước ta, từ khi Đảng ra đời giữ vai trò lãnh đạo đến khi thành công cũng chỉ 15 năm...

Trong thời gian diễn ra cách mạng giải phóng dân tộc thường chỉ do một đến hai thế hệ cán bộ nối tiếp nhau giữ vai trò lãnh đạo. Bởi vậy tính kiên định, tính nhất quán đường lối cách mạng được bảo đảm khá chắc chắn.

Còn lâu dài là giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội, vừa khó đoán định chính xác được đến năm, tháng nào thì cơ bản hoàn thành, vừa phải chuyển giao nhiệm vụ qua nhiều thế hệ, và lại chưa định hình được mô hình chủ nghĩa xã hội hoàn chỉnh, phải vừa làm vừa rút kinh nghiệm “qua sông phải dò từng bước”.

Trong điều kiện đó, việc chuyển giao thế hệ nếu không đầy đủ, không tỷ mỷ, không chi tiết, không cặn kẽ, không “chọn được mặt để gửi vàng” thì sẽ xuất hiện những trục trặc lớn. Đặc biệt là càng về sau các “hậu duệ” càng ít thấm nhuần những gian khổ, hy sinh, tổn thất của các thế hệ cha ông nếu họ không được giáo dục kỹ càng, nếu không có sự hiểu biết sâu sắc lịch sử của đất nước, của dân tộc.

Maicơ Đavit Đoi, một trí thức người Mỹ đã từng sống ở Liên Xô (trước đây) 16 năm, đã đi khắp cả 15 nước cộng hòa, ông đã có một nhận xét rất đáng lưu ý: “Theo tôi những gian khổ trên con đường đi lên chủ nghĩa xã hội đã khiến rất nhiều người đi đến kết luận sai lầm rằng ở phương Tây có một con đường khác ít gian khổ hơn nhiều khi xây dựng một thế giới “văn minh”, và sự kém hiểu biết về bản chất của chủ nghĩa tư bản đã làm cho nó trở thành sự tìm kiếm dễ dàng và là vật hy sinh cho những điều kỳ diệu của thương trường”(1).

Nói những điều trên đây là muốn nhấn mạnh đến những sai lầm chủ quan, tự diễn biến, tự chuyển hóa của những lớp người hậu thế chịu trách nhiệm đối với vận mệnh của đất nước, của nhân dân ở những nước mà cách mạng giải phóng dân tộc đã thành công rất sớm, đã có thời gian khá dài xây dựng chủ nghĩa xã hội, thậm chí có nước đã trở thành cường quốc... mà còn bị sụp đổ. Đó là bài học thực tế rất đau xót mà các Đảng Cộng sản ở các nước xã hội chủ nghĩa phải hết sức quan tâm, phải luôn luôn cảnh giác và phòng ngừa...

Niềm hạnh phúc lớn lao của nhân dân ta, dân tộc ta là lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - Người nước ngoài đầu tiên đã tổng kết những bài học to lớn của Cách mạng Tháng Mười Nga một cách ngắn gọn, đầy đủ, súc tích trong tác phẩm Đường cách mệnh xuất bản lần đầu tiên vào năm 1927. Là tài liệu tuyên truyền cách mạng nên có thể nói, đọc đâu hiểu đó. Thiên tài của Bác là, với 13 câu hỏi và đáp trong 6 trang sách đã làm cho người đọc có thể hiểu một cách cơ bản về cách mạng Nga. Đặc biệt chỉ với 4 câu (từ câu 9 đến câu 13) Bác đã chuyển tải được toàn bộ nội dung cốt lõi nhất của Cách mạng Tháng Mười đến dân chúng.

Bài học đầu tiên ở phần chung về cách mạng, Bác viết: “Trước hết phải có đảng cách mệnh”(2) và “Bây giờ học thuyết nhiều, chủ nghĩa nhiều, nhưng chủ nghĩa chân chính nhất, cách mệnh nhất là chủ nghĩa Lênin”(3). Ở phần chốt lại về Cách mạng Tháng Mười, Bác khẳng định, “Cách mệnh Nga dạy cho chúng ta rằng muốn cách mệnh thành công thì phải dân chúng (công nông) làm gốc, phải có đảng vững bền, phải bền gan, phải hy sinh, phải thống nhất. Nói tóm lại là phải theo chủ nghĩa Mã Khắc Tư và Lênin”(4).

Điều đáng lưu ý là, vào những năm 1924-1927, Bác đã tổng kết được những bài học to lớn và những bài học đó được thử thách bằng cả thời gian dài xuyên thế kỷ và ngày càng chứng tỏ tính đúng đắn vững bền, thì quả thật là một tư duy thiên tài, độc đáo, hiếm có trên thế giới.

Vạch ra con đường cách mạng, đi đến thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, chính Bác và Đảng ta đã trực tiếp lãnh đạo Cách mạng Tháng Tám thành công rực rỡ và kháng chiến chống thực dân Pháp, chống đế quốc Mỹ xâm lược thắng lợi huy hoàng. Giờ đây đọc lại những văn kiện xây dựng phong trào cách mạng, xây dựng lực lượng vũ trang, lệnh Tổng khởi nghĩa, phương châm chỉ đạo đánh chiếm các cứ điểm chắc thắng trong những ngày sôi sục của Cách mạng Tháng Tám và những nhật lệnh, chỉ thị tiến quân “Thần tốc, táo bạo, bất ngờ”, “Thần tốc, thần tốc, thần tốc nữa” trong các cuộc tiến công mùa Xuân năm 1975 và chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, chúng ta càng thấy sáng rõ sự vận dụng hết sức sáng tạo, đúng đắn, nhuần nhuyễn, tài tình và tinh tế 5 vấn đề có tính quy luật của khởi nghĩa vũ trang, giải phóng dân tộc mà Lênin đã rút ra từ luận thuyết của Mác để chỉ đạo Cách mạng Tháng Mười:

“1. Không bao giờ được đùa với khởi nghĩa cả, và một khi đã bắt đầu khởi nghĩa thì cần nắm chắc một điều là phải tiến hành đến cùng.

2. Phải tập hợp ở một điểm quyết định, trong một thời cơ quyết định những lực lượng có ưu thế lớn, nếu không thì địch, được chuẩn bị hơn và có tổ chức hơn sẽ tiêu diệt những người khởi nghĩa.

3. Một khi đã bắt đầu khởi nghĩa thì phải hết sức quyết tâm hành động và dù sao cũng phải tuyệt đối chuyển sang tấn công. “Phòng ngự là con đường chết của khởi nghĩa vũ trang”.

4. Phải cố gắng đánh bất thình lình vào địch, cố gắng nắm đúng thời cơ khi quân đội địch còn phân tán.

5. Mỗi ngày (đối với một thành phố thì có thể nói là từng giờ) phải thu được thắng lợi, dù là thắng lợi không lớn lắm, đồng thời nhất thiết phải giữ cho bằng được “ưu thế tinh thần”(5)...

Ngày nay, trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, hơn 35 năm thực hiện đường lối đổi mới toàn diện do Đảng khởi xướng và lãnh đạo, “đất nước đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, phát triển mạnh mẽ, toàn diện so với những năm trước đổi mới. Quy mô, trình độ nền kinh tế được nâng lên. Đời sống nhân dân cả về vật chất và tinh thần được cải thiện rõ rệt. Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay(6).. Một trong những nguồn gốc của những thành tựu có ý nghĩa trọng đại đó là, Đảng ta kiên trì, nguyện ước đi theo con đường mà Bác Hồ đã tuyến bố từ năm 1927, “Chủ nghĩa chân chính nhất, chắc chắn nhất, cách mệnh nhất là chủ nghĩa Lênin”. Tuân theo chỉ giáo của Người, Đảng ta, nhân dân ta tỏ rõ quyết tâm “Kiên trì con đường xã hội chủ nghĩa là sự lựa chọn duy nhất đúng đắn” và “Khẳng định chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho mọi hành động của Đảng”. Đó cũng là nguồn cội của thành tựu ổn định chính trị và xây dựng, chỉnh đốn Đảng đã và đang đem lại kết quả tích cực, thiết thực.

Có thể nói ổn định chính trị là một trong những thành tựu sáng giá của đất nước ta. Thành tựu này không thể hiện được bằng tỷ lệ phần trăm (%), cũng không lượng hóa được bằng con số tuyệt đối, nhưng về ý nghĩa thì đây là vấn đề vận mệnh của quốc gia, dân tộc. Còn xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đây là bài học xương máu của Đảng cầm quyền. Vì vậy, ở bất kỳ thời điểm nào, Đảng ta cũng đề cao và nhấn đậm tinh thần "tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân, chịu sự giám sát của nhân dân; dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng; đoàn kết và lãnh đạo nhân dân tiến hành sự nghiệp cách mạng”(7).

Quả đúng như Lênin đã chỉ báo, “Chỉ khi nào biểu hiện được đúng ý nguyện của nhân dân, thì chúng ta mới quản lý Nhà nước được. Nếu không, Đảng Cộng sản sẽ không lãnh đạo được giai cấp vô sản, giai cấp vô sản sẽ không lôi kéo được quần chúng theo mình, và tất cả bộ máy sẽ tan rã”(8). Liên Xô (trước đây) và Đông Âu sụp đổ là vì thế. Bài học có ý nghĩa cực kỳ trọng đại này đã trải qua cả trăm năm càng sáng rõ trong thời đại ngày nay.

________

(1) Niềm tin bất tử vào “huyền thoại”; báo Sự Thật, Nga, ngày 12-5-1994.

(2),(3) Hồ Chí Hinh Toàn tập, tập 2, trang 267, 268; Nxb CTQG, HN 1995.

(4) Như (2),(3), trang 280.

(5) Lênin Toàn tập, Tập 34, trang 502, Nxb Tiến bộ, Matxcova 1976.

(6) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập I, trang 103-104. Nxb CTQG ST, Hà Nội 2021.

(7) Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam, trang 5,6.

(8) Lênin Toàn tập, tập 45, trang 134; Nxb Tiến bộ, Matxcova 1978.