Cách nào chặn hàng nghìn ô tô 'hết đát' lưu thông?

Xe hết niên hạn vẫn vận chuyển hàng hóa tại cảng Hải Phòng. Ảnh: Tiến Dũng

Trước thực tế còn hàng nghìn xe “hết đát” ngang nhiên lưu thông trên các tuyến đường ở nhiều tỉnh thành, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể vừa yêu cầu tổng kiểm tra nhằm ngăn chặn nguy cơ TNGT do những phương tiện này gây ra.

Nhan nhản xe “hết đát” lưu thông trên đường

Từ 1/1/2020, theo thông báo của Cục Đăng kiểm VN, TP Hải Phòng có thêm hơn 600 ô tô tải và xe chở hàng hết niên hạn sử dụng, không được phép tham gia giao thông. Nếu cộng cả số xe đã được thông báo hết niên hạn từ những năm trước, số xe “hết đát” tại địa phương này lên đến vài nghìn.

Theo Luật GTĐB, xe hết niên hạn sử dụng phải dừng hoạt động, chủ phương tiện nộp lại giấy tờ cho cơ quan quản lý đăng ký xe. Quy định là vậy, nhưng đầu tháng 7/2020, PV Báo Giao thông dễ nhận thấy không ít xe tải hết niên hạn vẫn ngang nhiên hoạt động. Tại cảng biển Nam Hải - Đình Vũ, một lượng lớn xe container nhãn hiệu Kamaz được sản xuất từ những năm 1994 trở về trước (chẳng hạn xe BKS 15C-127.38, 16H-4398...) vẫn được sử dụng để chạy hàng trong nội bộ cảng, từ cảng ra các kho bãi. Tại cảng Hải Phòng cũng có hàng chục chiếc xe loại này được dùng để chở hàng.

Cũng như khu vực cảng biển, một số khu vực sản xuất vôi ở huyện Thủy Nguyên (xã Lại Xuân, Minh Tân) phổ biến xe ô tô hết niên hạn, xe hoán cải chở đá, vôi qua lại từ các lò nung vôi ra các cảng, bến sông.

Đáng lưu ý, không chỉ xe chở hàng, ở một số xã ngoại thành của Hải Phòng, xe khách đã hết niên hạn đang được tận dụng để đưa đón học sinh tới trường. Các xe này chủ yếu phục vụ học sinh tiểu học, trong phạm vi đường thôn, xã và không ra các tuyến đường liên huyện, tỉnh lộ, quốc lộ nên ít khi cơ quan chức năng ngó ngàng tới.

Tại Hà Nội, năm 2020, có thêm hơn 1.600 xe ô tô hết hạn sử dụng, nhưng mới đây, ghi nhận của PV Báo Giao thông tại một số cảng, bến thủy và khu vực sản xuất làng nghề đồ gỗ thuộc địa bàn huyện Đan Phượng dễ nhận thấy không ít xe tải hết niên hạn vẫn hoạt động. “Xe hết niên hạn chủ yếu hoạt động tại một số xã, huyện ngoại thành, dùng để đưa đón học sinh, chở vật liệu, nông sản… trên các tuyến đường liên xã, liên thôn, ít khi ra quốc lộ, tỉnh lộ”, một lãnh đạo Phòng CSGT Công an TP Hà Nội xác nhận.

Thực tế tại Hà Nội cho thấy, có những trường hợp xe hết niên hạn hoạt động trong thời gian dài, nhưng đến khi xảy ra tai nạn mới biết. Gần đây nhất, tháng 12/2019, chiếc xe 15 chỗ BKS 29K-1636 (hết hạn sử dụng từ năm 2017) chở 8 người của Trung tâm Dạy nghề và tạo việc làm cho người khuyết tật VN khi đang lưu thông trên địa bàn huyện Kỳ Sơn, Nghệ An bị mất lái, tự đâm vào taluy dương làm 3 người trên xe tử nạn.

Tại Đồng Nai, Phòng CSGT Công an tỉnh cho biết, từ đầu năm 2020 đến nay, đơn vị phối hợp với các lực lượng cảnh sát, công an các huyện tổ chức TTKS và phát hiện, tịch thu 9 ô tô hết niên hạn sử dụng, hơn 800 xe hết hạn kiểm định lưu thông trên đường, 15 xe dùng biển số giả. Theo ông Nguyễn Phan Trong, Chánh thanh tra Sở GTVT Đồng Nai, từ đầu năm Thanh tra Sở cũng đã lập nhiều chuyên đề phối hợp với các đơn vị liên quan kiểm tra xử lý vi phạm đối với xe đưa đón học sinh trên địa bàn tỉnh. Qua kiểm tra phát hiện 23 xe hết hạn kiểm định nhưng vẫn hoạt động.

Còn tại Bình Thuận, lãnh đạo Thanh tra Sở GTVT cho biết, trên địa bàn còn nhiều xe hết hạn kiểm định nhưng vẫn tham gia giao thông, bởi trung bình mỗi tháng lực lượng TTGT phát hiện xử lý 4-5 trường hợp vi phạm.

Lực lượng chức năng than khó xử lý

Ông Trần Anh Quân, quyền Trưởng phòng Kiểm định xe cơ giới, Cục Đăng kiểm VN cho biết, hàng năm, Cục Đăng kiểm VN đều thống kê và gửi danh sách cụ thể từng biển số xe, tên và địa chỉ chủ xe hết niên hạn sử dụng của từng địa phương cho Cục CSGT, Phòng CSGT, Sở GTVT các địa phương để lực lượng chức năng địa phương thực hiện thu hồi giấy tờ xe, biển số theo quy định.

“Để hỗ trợ tốt nhất các cơ quan chức năng địa phương trong việc tra cứu dữ liệu xe hết niên hạn sử dụng, Cục Đăng kiểm VN còn cung cấp, hướng dẫn tra cứu trực tuyến 24/24h trên trang điện tử của Cục. Các xe hết niên hạn sử dụng không được tiếp nhận đăng kiểm và đến nay chưa có trường hợp xe nào “lọt” được qua trung tâm đăng kiểm. Tuy vậy, Cục Đăng kiểm VN chưa nhận được phản hồi nào từ CSGT, Sở GTVT địa phương về việc thu hồi giấy đăng ký, biển số xe hết niên hạn sử dụng”, ông Quân nói.

Đại diện một số đơn vị có chức năng kiểm tra, xử lý xe hết niên hạn cho biết, các quy định về thu hồi giấy tờ, biển số và xử lý xe hết niên hạn sử dụng là rõ ràng, đầy đủ. Tuy vậy, nếu chỉ riêng lực lượng CSGT, TTGT kiểm tra, xử lý thông qua công tác TTKS trên các tuyến đường sẽ khó đạt hiệu quả. “Đơn vị rất muốn xử lý các xe container hết niên hạn sử dụng, để hạn chế tối đa những nguy hiểm do các xe này gây ra khi tham gia giao thông. Thế nhưng, những xe này chủ yếu chạy hàng trong nội bộ các cảng, không ra đường tỉnh, quốc lộ nên rất khó xử lý, trong khi lực lượng CSGT không thể tự ý vào cảng”, một cán bộ Đội CSGT số 4 Phòng CSGT Công an TP Hải Phòng cho hay.

Thượng tá Lê Đình Xê, Phó trưởng phòng CSGT Công an tỉnh Quảng Nam cũng cho biết, dù lực lượng CSGT địa phương liên tục ra quân xử lý các phương tiện hết niên hạn nhưng việc xử lý vi phạm này gặp nhiều khó khăn. Bởi nhiều xe sau khi hết niên hạn bị xử lý thu hồi giấy chứng nhận đăng ký, biển kiểm soát thì lại đưa vào các khu vực địa bàn miền núi, vùng sâu, vùng xa, hoặc các công trường, nội bộ cơ quan, đơn vị hoạt động. “Còn khi đã tham gia giao thông trên các tuyến đường, bị lực lượng công an phát hiện sẽ xử lý nghiêm”, Thượng tá Lê Đình Xê bày tỏ.

Theo ông Lê Tặng, đại diện Ban ATGT TP Đà Nẵng, định kỳ Sở GTVT địa phương lập, gửi danh sách xe hết niên hạn sử dụng cho lực lượng CSGT, TTGT, UBND cấp quận để tiến hành xử lý thu hồi giấy chứng nhận đăng ký, biển kiểm soát. Tuy nhiên, vẫn xảy ra tình trạng các xe hết niên hạn cố tình hoạt động.

“Để ngăn chặn, xử lý loại xe này hiệu quả nhằm đảm bảo ATGT, các lực lượng TTKS cần tăng cường kiểm tra, xử lý quyết liệt hơn nữa”, ông Lê Tặng nêu vấn đề.

Còn theo đại diện Cục Đăng kiểm VN, phần lớn xe hết niên hạn hoạt động trong khu vực nhất định, tuyến đường ít có lực lượng chức năng tuần tra, kiểm soát nên các địa phương cần giao trách nhiệm cụ thể cho lực lượng CSGT địa bàn, công an khu vực và chính quyền cấp xã trong việc xử lý xe vi phạm.

Một lãnh đạo Phòng CSGT Công an TP Hà Nội cho hay: “Để xử lý triệt để xe hết niên hạn, ngoài việc cơ quan thực thi pháp luật cần tăng cường TTKS cũng như phối hợp xử lý quyết liệt đối với vi phạm này, cấp chính quyền cơ sở cũng phải vào cuộc tuyên truyền nhắc nhở, quản lý đối với chủ xe hết niên hạn. Hiện, lực lượng công an chính quy của Hà Nội đã về tận các xã, vì vậy, khi phát hiện các trường hợp xe vi phạm cần tiến hành thông báo hoặc phối kết hợp với lực lượng chức năng để kiểm tra xử lý”.

Gần 220.000 xe hết niên hạn sử dụng

Quy định về niên hạn sử dụng xe ô tô được thực hiện từ năm 2004 và hiện đang thực hiện theo Nghị định số 95/2009 của Chính phủ. Theo đó quy định, xe ô tô chở hàng được phép sử dụng để tham gia giao thông không quá 25 năm, tính từ năm sản xuất; xe ô tô chở người không quá 20 năm. Theo Cục Đăng kiểm VN, tổng số xe hết niên hạn sử dụng đến nay là gần 220.000 chiếc, trong đó có hơn 16.600 chiếc bắt đầu hết niên hạn từ tháng 1/2020. Xe hết niên hạn phải nộp lại giấy tờ đăng ký, biển số xe cho cơ quan quản lý đăng ký và dừng hoạt động. Trường hợp xe tham gia giao thông bị xử phạt tiền, tịch thu xe.

Ông Trần Kỳ Hình, Cục trưởng Cục Đăng kiểm VN cho biết, thực hiện chỉ đạo của Bộ GTVT, Cục Đăng kiểm VN triển khai thực hiện nghiêm túc các công việc theo chức năng, nhiệm vụ được giao, như thống kê, cập nhật danh sách xe hết niên hạn và gửi cho các cơ quan liên quan của Bộ Công an, các địa phương để kiểm soát, thu hồi giấy tờ, biển số xe theo quy định tại Thông tư 15/2014 của Bộ Công an. Các xe hết niên hạn được cơ quan đăng kiểm kiểm soát thông qua việc “khóa đăng kiểm” trên hệ thống quản lý kiểm định, gắn tem đăng kiểm có dấu vạch đỏ trong kỳ kiểm định cuối cùng để lực lượng chức năng dễ phát hiện.

Do đó, Bộ Công an cần chỉ đạo lực lượng chức năng tuần tra, kiểm soát và thu hồi biển số theo quy định của Luật GTĐB và Thông tư 15/2014 đối với xe ô tô hết niên hạn sử dụng.

Nhóm PV