'Cách nhét voi vào tủ lạnh'

Lãnh đạo UBND TP Đà Nẵng, Chủ tịch Huỳnh Đức Thơ vừa có phát biểu rất mạnh mẽ dẫu không mới: "Đà Nẵng đã phát hiện ra rất nhiều, lên đến hàng trăm các dự án bất động sản có vướng mắc, khó khăn cũng như sai phạm. Đà Nẵng đã báo cáo và Thủ tướng đã chỉ đạo nghiên cứu giải quyết những khó khăn, vướng mắc trong triển khai các dự án trước đây có những vấn đề chưa phù hợp về mặt pháp lý".

Đây là lần đầu tiên lãnh đạo một thành phố nói thẳng về hiện trạng sai phạm trong xây dựng, trước đó, nhiều lãnh đạo khác chỉ nói những sự vụ cụ thể. Mà ngay cả sự vụ cụ thể đã được chỉ ra, đã được họp bàn, đã được khẳng định quyết tâm bằng phát ngôn... Vậy mà, cuối cùng đâu cũng lại vào đấy.

Các sai phạm lớn diễn ra và tồn tại bất chấp các luật định hiện hành theo cách thức dễ liên tưởng về hình ảnh con lạc đà chui lọt lỗ kim. Nhưng điều đáng lo ngại là cách các sai phạm diễn ra như thể nhét con voi vào tủ lạnh....

Mở cửa ra

Có một câu đố mẹo về việc làm cách nào để cất con voi vào tủ lạnh. Câu trả lời rất đơn giản: “Mở cửa tủ lạnh ra!”. Và có những sai phạm về xây dựng, những sai phạm tại các dự án rất lớn lại diễn ra hết sức tự nhiên và trơn tru như cái cách trả lời "Làm sao để cất một con voi là tủ lạnh", đến mức ngay cả những quy định hiện hành cũng phải bó tay hay chí ít là bất lực trong cách ngăn chặn.

Ngay giữa TP HCM, 110 biệt thự không phép đã mọc lên tại quận 7. Việc phân tích kiểu dân đổ một xe cát sửa hay cơi nới nhà thôi đã có thanh tra xây dựng đến “hỏi thăm” còn 110 biệt thự không phép vì sao có thể mọc lên đã quá... lỗi thời.

Những nhà thầu xây dựng tiến hành thi công mà không cần có giấy phép từ chủ đầu tư có biết rằng đó là vi phạm pháp luật không? Tôi cho rằçng có biết, biết phạm luật mà vẫn làm vì luật không nghiêm, chế tài của luật cũng không đủ mạnh để răn đe hay xử lý đủ mạnh ngay khi họ đem xe cát đầu tiên đến.

Minh họa: Hùng Dingo.

Nhưng 110 căn biệt thự “ngang tàng” mọc lên ở quận 7 đã là gì so với đại dự án 13.000 căn hộ cao cấp với những cao ốc cao mấy mươi tầng cũng chưa hoàn thiện các thủ tục cấp phép xây dựng như ở quận 2? Vâng, là quận 2 - nơi mà nỗi oan khuất 20 năm của 15.000 hộ dân với hơn 60.000 nhân khẩu đến nay vẫn chưa giải quyết xong. Nhìn cái sai thuở này, nhớ cái sai khi xưa thì thử hỏi nhân dân có đau lòng không?

Người viết tiếp xúc với dân Thủ Thiêm và khẳng định họ rất đau đớn. Thậm chí, vô cùng bi phẫn! Nhân dân đã hỏi thẳng đại diện Thành ủy, Ủy ban Nhân dân và cả các Đại biểu Quốc hội TP HCM rằng trách nhiệm của các cán bộ ở đâu khi sai nghiêm trọng, sai lâu năm, sai nối tiếp sai vẫn cứ diễn ra như vậy? Người dân cũng hỏi nhà báo nhưng nhà báo biết trả lời sao đây?

Một chiếc tủ lạnh bình thường không thể chứa một con voi bình thường. Con lạc đà thật sự không thể chui qua lỗ kim thật sự. Thì những công trình sai phạm hoành tráng có thể xuất hiện từ việc “mở cửa tủ lạnh” hay tạo cách “chui” qua các quy định.

Giải pháp đã có nhưng rồi vẫn đâu vào đấy

Luật đã có! Và hành xử đúng luật chính là giải pháp. Từ doanh nhân có thể biến thành gian thương, từ cán bộ “vừa hồng vừa chuyên” biến thành cán bộ tha hóa, biến chất cũng vì hành xử không đúng luật.

Lấy một ví dụ cụ thể, việc phạt công trình 13.000 căn hộ cao cấp ở quận 2 với mức 40 triệu đồng và yêu cầu chủ đầu tư bổ sung thủ tục để cơ quan có thẩm quyền cấp phép xây dựng. Có thể coi đấy là cách hợp thức hóa sai phạm hay không?

Vì không rõ các chính trị gia hàng đầu đất nước từng có ai vi phạm trong việc xây dựng của gia đình mình hay không nên cần phải hỏi như vậy. Người viết được biết phạt hành chính cho một trường hợp xây dựng lố 50cm so với thiết kế của một hộ gia đình cụ thể là 7,5 triệu đồng.

Vậy 13.000 căn hộ vi phạm thì 40 triệu đồng chịu phạt có phải là bất công không khi ai cũng bình đẳng trước pháp luật? Chủ đầu tư thì được bổ sung thủ tục để cấp phép xây dựng trong khi dân thì bị cưỡng chế tháo dỡ phần xây lố, đấy có phải là “bên trọng, bên kinh” hay không?

Nhìn sâu hơn nữa chuyện con voi trong tủ lạnh, có một vấn đề cần mổ xẻ sâu là chủ đầu tư, nhà thầu, tư vấn thiết kế và giám sát không thấy giấy phép xây dựng mà vẫn làm chính là biết luật mà còn cố tình vi phạm luật. Nghĩa là cần xử nặng để răn đe, để làm gương.

Và làm sao có thể bỏ qua việc những công trình sai phạm cứ nối tiếp mọc lên mà cán bộ chỉ đóng cửa kiểm điểm nội bộ với nhau và ra những án phạt có lợi nhất cho những người biết trái luật vẫn vi phạm.

Nghĩa là quy trình xử lý do chính các cán bộ soạn thảo và thi hành mới chính là vấn đề, là cơ hội để mở cửa nhét voi vào tủ lạnh thành công và dẫn lạc đà “chui” qua lỗ kim trót lọt. Giải pháp để thay đổi quy trình xử lý ấy không hề khó. Cứ hỏi nhân dân là ra hết. Nhưng điều khó nhất là xưa nay có mấy cán bộ lại đi chịu hỏi dân về thứ quy trình sinh lợi cho mình nhưng lại sinh khó cho nhân dân?

Đó mới chính là vấn đề!

Mai Quốc Ấn