Cải cách và sáng tạo, động lực mới cho tăng trưởng Hà Nội

Hình ảnh Hà Nội hiện đại và phát triển từ góc nhìn trên cao. Ảnh: Phạm Hùng

Tư duy mới cho thời kỳ mới

Trong hơn một thiên niên kỷ lịch sử, Hà Nội luôn giữ vai trò trái tim của đất nước, nơi hội tụ tinh hoa văn hóa, chính trị và kinh tế. Với hơn 8,5 triệu dân, nguồn thu ngân sách năm 2024 đạt 514 nghìn tỷ đồng, cao nhất cả nước, Thủ đô đang chứng minh vị thế đầu tàu, không chỉ cho vùng Đồng bằng sông Hồng mà còn cho toàn quốc. Tuy nhiên, bước sang giai đoạn phát triển mới, những động lực truyền thống như đầu tư công, khai thác quỹ đất hay mở rộng quy mô đã dần tới hạn. Để duy trì sức bật, Hà Nội phải lựa chọn con đường phát triển dựa trên trí tuệ, đổi mới sáng tạo và sự quyết liệt cải cách.

Hà Nội có đầy đủ lợi thế để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số: vị thế chính trị - hành chính đặc biệt, nguồn nhân lực chất lượng cao, hạ tầng ngày càng hiện đại và sức hút mạnh với các nhà đầu tư. Thu ngân sách 7 tháng năm 2025 đạt 428 nghìn tỷ đồng là minh chứng rõ rệt. Nhưng để bứt phá, TP cần khơi thông động lực mới: phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, hình thành “sếu đầu đàn”, tháo gỡ rào cản thể chế và tăng cường liên kết vùng, hội nhập quốc tế.

Phát biểu tại Tọa đàm trực tuyến với chủ đề “Đổi mới mô hình tăng trưởng vì mục tiêu tăng trưởng hai con số” được tổ chức vừa qua, PGS.TS Trần Đình Thiên nhìn nhận, Hà Nội vừa là trung tâm chính trị, vừa là đầu tàu kinh tế, văn hóa, giáo dục. Để đạt tăng trưởng hai chữ số, TP phải khai thác lợi thế con người, trao nhiều cơ hội để người dân phát huy năng lực trí tuệ, đồng thời tận dụng kho tàng văn hóa, lịch sử độc đáo để tạo ra các sản phẩm, dịch vụ giá trị gia tăng cao. Đây là hướng đi kết hợp bản sắc với sáng tạo, vừa giữ gìn truyền thống vừa gia tăng sức hút đầu tư và du lịch. PGS.TS Trần Đình Thiên cũng nhấn mạnh vai trò của đổi mới thể chế, phát triển khoa học công nghệ, bảo đảm năng lượng ổn định, những trụ cột không thể thiếu để Hà Nội duy trì vị thế cạnh tranh.

Chuyên gia kinh tế Phan Đức Hiếu cho rằng, mặc dù Hà Nội có nhiều lợi thế, song bộ máy vẫn chưa hoạt động hết công suất. Chỉ số về thủ tục hành chính và dịch vụ hiện chỉ xếp thứ 28-29/63 tỉnh, TP, một con số chưa tương xứng. Việc đẩy mạnh chuyển đổi số trong thủ tục hành chính phải được coi là mục tiêu số một, bởi chỉ khi người dân và DN được phục vụ nhanh, minh bạch, niềm tin mới được củng cố. Nếu Hà Nội có thể lọt vào nhóm dẫn đầu cả nước về chất lượng dịch vụ công, tốc độ tăng trưởng sẽ được cộng hưởng bởi sự tin tưởng và đồng hành của cộng đồng DN. Đây chính là “đòn bẩy mềm” để Thủ đô khẳng định vị thế trung tâm kinh tế quốc gia.

Hình ảnh Hà Nội hiện đại và phát triển từ góc nhìn trên cao. Ảnh: Phạm Hùng

Động lực của sự bứt phá

Ở góc nhìn DN, Giám đốc Công ty Máy tính Thánh Gióng, Lại Hoàng Dương cho rằng,

Hà Nội là thị trường đầy tiềm năng nhờ sức mua lớn, hệ sinh thái hỗ trợ ngày càng hoàn thiện. TP đã nỗ lực cải cách thủ tục hành chính, thúc đẩy chuyển đổi số, hỗ trợ xúc tiến thương mại. Tuy nhiên, DN vẫn đối mặt áp lực chi phí đầu vào tăng, khó khăn tuyển dụng nhân lực chất lượng cao và những vướng mắc về tiếp cận vốn. Ông Lại Hoàng Dương đề xuất Hà Nội không chỉ thiết lập quỹ hỗ trợ, mà cần xây dựng đội ngũ chuyên gia tư vấn đồng hành để giúp DN nhỏ và vừa vượt qua thách thức quản trị và vận hành.

Trong 5 năm qua, bất chấp đại dịch Covid-19 và biến động toàn cầu, GRDP Hà Nội vẫn tăng trưởng bình quân 7,1%/năm, cao hơn mức trung bình cả nước. Đặc biệt, Thủ đô trở thành trung tâm khởi nghiệp với hơn 1.000 start-up, 40% trong lĩnh vực công nghệ số, thể hiện sức sáng tạo mạnh mẽ. Các DN nhỏ và vừa (SMEs), chiếm 98,5% tổng số DN, đang trở thành “mạch máu” của nền kinh tế, đóng góp 40% GRDP và 60% việc làm. Điểm đáng chú ý là nhiều DN SMEs đã chủ động đưa ESG (môi trường – xã hội – quản trị) vào chiến lược, tạo lợi thế cạnh tranh trong bối cảnh toàn cầu hóa, đặc biệt khi EU áp dụng cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM). Điều này khẳng định SMEs không chỉ linh hoạt mà còn tiên phong trong xu hướng kinh doanh bền vững.

Một trong những câu hỏi lớn được đặt ra là: Vì sao Hà Nội chưa hình thành được những tập đoàn tư nhân lớn, có vai trò dẫn dắt? TS Nguyễn Ngọc Tiệp cho biết, mặc dù 97,2% DN Hà Nội là tư nhân, nhưng đa phần nhỏ và vừa, hạn chế về tài chính, công nghệ và quản trị. Họ vẫn dựa nhiều vào mô hình kinh doanh truyền thống, ít đầu tư vào nghiên cứu, phát triển hay tự động hóa. Theo chuyên gia Phan Đức Hiếu, nguyên nhân cốt lõi nằm ở môi trường kinh doanh. Các DN thường lo ngại những “rào cản nhỏ nhưng phiền toái”, từ thủ tục đất đai, đầu tư cho đến những quy định thiếu nhất quán. Để giải quyết, Hà Nội cần tiên phong trong cải cách, hình thành các tổ công tác chuyên trách xử lý ngay vướng mắc cho DN, thay vì chỉ dừng ở việc lắng nghe.

Hà Nội đang đứng trước ngưỡng cửa quan trọng: hoặc chỉ duy trì vai trò trung tâm kinh tế, hoặc bứt phá trở thành hình mẫu phát triển của cả nước. Điều này đòi hỏi sự dũng cảm trong cải cách, kiên định trong đổi mới và sự đồng hành của toàn xã hội. Nếu khơi thông được các nút thắt về thể chế, xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch và nuôi dưỡng những “sếu đầu đàn”,

Hà Nội không chỉ có thể đạt mục tiêu tăng trưởng hai chữ số, mà còn khẳng định tầm vóc một Thủ đô văn hiến – văn minh – hiện đại, xứng tầm khu vực và thế giới.

Nguyễn Đăng