Cái giá Ukraine phải trả khi cố thủ giữ từng tấc đất tại Pokrovsk

Tình thế lưỡng nan của Ukraine

Ukraine đã đối phó với đợt tấn công dữ dội của Nga vào Pokrovsk gần 2 năm qua. Trong bối cảnh Tổng thống Nga Putin kêu gọi phương Tây, đặc biệt là Mỹ gây sức ép buộc Kiev chấp nhận từ bỏ toàn bộ khu vực Donetsk, chính quyền Ukraine đang lâm vào tình thế tiến thoái lưỡng nan.

Binh sỹ Nga khai hỏa vào vị trí đối phương. Ảnh: TASS

Nếu Ukraine rút khỏi Pokrovsk, dù với mục đích củng cố các vị trí phòng thủ thuận lợi hơn ở khu vực lân cận, điều này có thể tạo cú hích tinh thần cho lực lượng Nga. Moscow nhiều khả năng sẽ tận dụng tình huống như vậy để thuyết phục Mỹ về thành công của họ trong bối cảnh Kiev chưa thể ngăn chặn Nga đạt được các mục tiêu chiến lược của mình. Tuy nhiên, việc tiếp tục cố thủ trong thành phố cũng tiềm ẩn nguy cơ gây thương vong lớn đối với lực lượng Ukraine khi các cuộc giao tranh trên đường phố ngày càng ác liệt.

Ông Mykola Bielieskov, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc gia và là chuyên gia cấp cao của tổ chức phi lợi nhuận Come Back Alive cho rằng Tổng thống Nga Vladimir Putin có thể tận dụng việc Ukraine mất Pokrovsk để củng cố lập luận rằng dù sớm hay muộn Nga cũng sẽ giành chiến thắng và việc phương Tây tiếp tục hỗ trợ cho Kiev sẽ chỉ là nỗ lực vô ích, đặc biệt trong bối cảnh chính trị tại Mỹ còn nhiều biến động.

Ông Bielieskov nhận định, Kiev đang rơi vào thế “tiến thoái lưỡng nan”. Khi tình hình chiến sự tại Pokrovsk ngày càng xấu đi, Tổng thống Volodymyr Zelensky và các quan chức cấp cao Ukraine buộc phải cân nhắc giữa việc chấp nhận mất lãnh thổ để bảo toàn lực lượng hay tiếp tục chiến đấu và chịu tổn thất lớn. Xét về mặt chính trị, việc rút khỏi Pokrovsk luôn là quyết định nhạy cảm, bởi điều đó có thể mang lại lợi thế ngoại giao cho Nga”, ông Bielieskov lưu ý.

Nếu giành quyền kiểm soát Pokrovsk, Nga có thể mở hành lang tiến quân về phía các khu vực Dnipropetrovsk và Zaporizhzhia ở phía tây và tây nam Ukraine – những nơi được cho là có hệ thống phòng thủ yếu hơn.

Cái giá Ukraine phải trả khi cố thủ giữ từng tấc đất

Tình thế tiến thoái lưỡng nan của Ukraine không chỉ đến từ áp lực hiện tại ở Pokrovsk, mà còn bắt nguồn từ những bài học sai lầm trong quá khứ. Các thành phố miền đông như Bakhmut và Avdiivka từng chứng kiến kịch bản tương tự: lực lượng Ukraine kiên cường cố thủ trong nhiều tháng, nhưng cuối cùng vẫn phải rút lui sau khi hứng chịu thiệt hại nặng nề về nhân lực và trang thiết bị. Những tổn thất đó để lại câu hỏi lớn về chiến lược - liệu việc giữ từng tấc đất có đáng để đánh đổi sinh mạng của hàng nghìn binh sĩ hay không. Trong khi đó, Nga luôn có lợi thế về nhân lực và nước này có thể dễ dàng huy động lực lượng bổ sung ra tiền tuyến.

Việc Ukraine nhiều lần lựa chọn cố thủ đến cùng tại các thành phố trọng điểm thay vì rút lui sớm đã trở thành chủ đề gây tranh cãi cả trong nước và các đồng minh phương Tây. Giới quan sát cho rằng chiến lược này thể hiện quyết tâm bảo vệ từng tấc đất, nhưng đồng thời cũng khiến Kiev phải trả giá đắt khi tổn thất nhân lực ngày càng gia tăng. Nếu Pokrovsk thất thủ, điều này có thể trở thành chỉ dấu mới về sự thay đổi cán cân chiến thuật trên chiến trường miền đông.

Theo Andrii Ryzhenko, chuyên gia chiến lược tại Sonata – công ty đào tạo và hậu cần quốc phòng của Mỹ – mục tiêu của Moscow là mở rộng kiểm soát ở khu vực đông và nam Ukraine, qua đó gia tăng đòn bẩy trong các cuộc đàm phán tương lai và gây sức ép buộc phương Tây xem xét nới lỏng trừng phạt. “Đó là lý do vì sao Nga đang dồn lực cho chiến dịch ở Pokrovsk”, ông nhận định.

Cơ hội rút quân đang dần khép lại

Các chuyên gia quân sự cho rằng Kiev cần phải nhanh chóng đưa ra quyết định bởi cơ hội để Ukraine rút quân an toàn khỏi Pokrovsk và Myrnohrad – thành phố nhỏ lân cận – đang dần khép lại khi cục diện trên chiến trường thay đổi.

Theo đánh giá mới nhất của Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Washington D.C., lực lượng Nga “dường như đang chiếm ưu thế ngày càng rõ rệt bên trong Pokrovsk” và đã “mở rộng đà tiến về phía nam Myrnohrad”. Điều này cho thấy các đơn vị của Điện Kremlin đang tận dụng từng khoảng trống trong hệ thống phòng thủ của Ukraine để siết chặt vòng vây quanh thành phố.

Ukraine cũng thừa nhận mức độ khốc liệt của giao tranh trong đô thị. Tổng thống Zelensky cho biết lực lượng Nga hiện có quân số đông gấp 8 lần so với Ukraine tại Pokrovsk. Tuy nhiên, ông bác bỏ tuyên bố của Moscow rằng hàng nghìn binh sĩ Ukraine đã bị bao vây, đồng thời nhấn mạnh Nga “chưa đạt được bước tiến đáng kể nào trong những ngày gần đây”, dù Pokrovsk hiện là “điểm nóng nhất” và chiếm gần 30% tổng hoạt động quân sự trên toàn mặt trận.

“Các bạn có thể hình dung được mức độ khó khăn mà lực lượng của chúng tôi đang đối mặt”, ông Zelensky nói. Ukraine đã điều động 5 lữ đoàn cùng một trung đoàn Ukraine trực tiếp tham gia phòng thủ thành phố.

Các nhà phân tích quân sự nhận định rằng việc rút lui khỏi Pokrovsk – nếu được tiến hành có tổ chức – không hẳn là một thất bại, mà có thể tạo ra lợi thế chiến thuật mới cho Ukraine trong giai đoạn sắp tới. Nếu Ukraine có thể thiết lập lại phòng tuyến ở khu vực thuận lợi hơn, trước khi mùa đông đến thì họ có thể tăng cường năng lực phòng thủ và khôi phục sự chủ động trên mặt trận miền Đông.

Emil Kastehelmi, chuyên gia thuộc Nhóm phân tích Black Bird (Phần Lan), cho rằng việc từ bỏ các vị trí tại Pokrovsk sẽ giúp Ukraine rút ngắn chiến tuyến và cải thiện năng lực hậu cần, giảm áp lực về người và phương tiện. Chuyên gia này nhận định: “Sau một năm giao tranh dọc theo trục Pokrovsk - Myrnohrad, việc mất đi hai thành phố này sẽ không làm thay đổi đáng kể bức tranh tác chiến tổng thể”.

Ở góc nhìn tương tự, chuyên gia Michael Kofman, chuyên gia tại Quỹ Carnegie, cho rằng quyết định rút lui nên được xem là bước đi chiến thuật hợp lý, thay vì hành động mang tính phòng thủ thụ động. “Ở giai đoạn này, lực lượng Ukraine nên rút lui thay vì cố gắng bám trụ trong một thành trì đang sụp đổ. Tình hình hiện nay ngày càng bấp bênh đối với Kiev và không rõ liệu họ có bao nhiêu binh sỹ trong thành phố”.

Dù vậy, việc rút quân không hề đơn giản. Ông Kofman lưu ý rằng “rút quân trong điều kiện bị máy bay không người lái đối phương giám sát và tấn công là một nhiệm vụ cực kỳ khó khăn”. Để giảm bớt áp lực, Cơ quan Tình báo quân sự Ukraine (GUR) cho biết, họ đã thực hiện một số chiến dịch nhằm hỗ trợ tiếp tế và mở đường cho các đơn vị tiền tuyến trong những ngày qua.

Ông Franz-Stefan Gady, chuyên gia quân sự tại Trung tâm An ninh Mỹ Mới (CNAS), lưu ý, “chưa rõ các đơn vị Ukraine có thể cầm cự được bao lâu nữa” trước sức ép từ Nga. Chuyên gia này cảnh báo thành trì Pokrovsk sẽ sớm sụp đổ nếu Ukraine không sớm ổn định lại tuyến phòng ngự và đẩy lùi lực lượng Nga khỏi khu vực trung tâm.

Ukraine đang đối mặt với 2 bài toán lớn: thứ nhất, liệu họ có thể rút lui có kiểm soát mà không chịu tổn thất nặng nề; thứ hai, liệu họ có thể nhanh chóng thiết lập một phòng tuyến mới vững chắc ở phía bắc thành phố để kìm chân quân Nga hay không.

Với ưu thế vượt trội về không quân, Nga vẫn đang duy trì sức ép đáng kể. “Ukraine có thể phải chờ thời tiết xấu mưa lớn hoặc gió mạnh buộc máy bay không người lái Nga phải giảm hoạt động. Đây là khoảng thời gian hiếm hoi để họ có thể tiến hành rút lui an toàn”, ông Franz-Stefan Gady lập luận.

Hồng Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo Washington Post