Cam kết của Việt Nam về kế hoạch giảm phát thải khí mê-tan đến năm 2030

Hơn 100 quốc gia tại Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc lần thứ 26.Nguồn ảnh: Business Daily

Cam kết quốc tế và mục tiêu quốc gia

Khí mê-tan là loại khí nhà kính có khả năng làm nóng bầu khí quyển gấp hơn 25 lần so với khí CO₂ trong vòng 100 năm, đáng chú ý là gấp hơn 80 lần trong vòng 20 năm đầu tiên. Đặc điểm này khiến mê-tan trở thành mục tiêu ưu tiên trong các chiến lược chống biến đổi khí hậu, bởi việc giảm phát thải khí này sẽ mang lại hiệu quả nhanh chóng hơn so với giảm CO₂.

Tại Hội nghị COP26 (Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc lần thứ 26) ở Glasgow, Anh năm 2021, Việt Nam đã cùng hơn 100 quốc gia ký tham gia Cam kết giảm phát thải mê-tan toàn cầu (Global Methane Pledge), đặt mục tiêu giảm ít nhất 30% lượng phát thải mê-tan vào năm 2030 so với mức năm 2020. Đây là một bước đi chiến lược, bởi nếu đạt được Việt Nam sẽ đóng góp quan trọng vào việc kìm hãm đà nóng lên toàn cầu trong ngắn hạn.

Để hiện thực hóa cam kết này, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Kế hoạch hành động quốc gia về giảm phát thải khí mê-tan đến năm 2030. Kế hoạch xác định rõ các mục tiêu cụ thể cho từng ngành, từ nông nghiệp đến năng lượng, xử lý chất thải. Như vậy Việt Nam đã đưa ra những con số cụ thể cho thấy quyết tâm biến cam kết thành hành động.

Giải pháp trong lĩnh vực nông nghiệp

Trong nông nghiệp, trọng tâm là giảm phát thải từ trồng lúa và chăn nuôi. Với cây lúa, các biện pháp như tưới ngập khô xen kẽ (AWD) đang được khuyến khích áp dụng. Thay vì để ruộng ngập nước liên tục, nông dân chỉ giữ nước trong giai đoạn cần thiết, sau đó tháo cạn và tưới lại. Nghiên cứu tại Đồng bằng sông Cửu Long cho thấy, phương pháp này có thể giảm phát thải khí mê-tan từ 30 - 50% mà không làm giảm năng suất lúa. Ngoài ra, việc sử dụng giống lúa ngắn ngày, cải tiến quản lý phân bón và tận dụng phụ phẩm nông nghiệp hợp lý cũng góp phần đáng kể vào việc cắt giảm phát thải. Ví dụ, thay vì đốt rơm rạ ngoài đồng (vừa phát sinh CO₂, vừa gây ô nhiễm không khí), nhiều nơi đã triển khai mô hình ủ rơm rạ làm phân hữu cơ hoặc nguyên liệu trồng nấm, góp phần hạn chế phát thải.

Khí mê-tan là tác nhân khiến Trái đất nóng lên, kéo theo biến đổi khí hậu. Nguồn ảnh: Telecinco

Trong chăn nuôi, biện pháp xử lý chất thải bằng hầm biogas được xem là hiệu quả nhất. Khí mê-tan từ phân gia súc, thay vì thoát ra ngoài, được thu gom làm chất đốt hoặc phát điện.

Giải pháp trong xử lý chất thải

Với xử lý chất thải rắn, Việt Nam tập trung vào hiện đại hóa bãi chôn lấp, thu gom khí phát sinh và đẩy mạnh đốt rác phát điện. Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trung bình mỗi năm cả nước phát sinh hơn 60 triệu tấn chất thải rắn sinh hoạt, trong đó khoảng 70% được xử lý bằng phương pháp chôn lấp. Đây chính là nguồn phát thải mê-tan khổng lồ. Để khắc phục, một số bãi rác lớn như Nam Sơn (Hà Nội) hay Đa Phước (TP Hồ Chí Minh) đã triển khai hệ thống thu gom và xử lý khí mê-tan. Ngoài ra, các dự án nhà máy đốt rác phát điện đang được mở rộng, như Nhà máy điện rác Sóc Sơn vừa giúp giảm áp lực chôn lấp, vừa hạn chế phát thải mê-tan.

Song song đó, việc phân loại rác tại nguồn được coi là biện pháp quan trọng Khi rác hữu cơ được tách riêng và xử lý bằng công nghệ ủ sinh học, lượng rác phải chôn lấp sẽ giảm đáng kể. Nếu triển khai đồng bộ, ước tính có thể giảm hàng triệu tấn phát thải mê-tan mỗi năm.

Giải pháp trong lĩnh vực năng lượng

Trong lĩnh vực năng lượng, phát thải mê-tan chủ yếu đến từ khai thác dầu khí và than. Việt Nam đang triển khai các giải pháp thu hồi khí mê-tan trong khai thác dầu khí để tái sử dụng, thay vì đốt bỏ hoặc thải ra ngoài. Ngoài ra, công tác giám sát và phát hiện rò rỉ khí trong quá trình vận chuyển, lưu trữ cũng được chú trọng, nhằm giảm thất thoát và hạn chế phát thải. Điều này không chỉ giảm phát thải mê-tan mà còn tiết kiệm nguồn năng lượng hóa thạch đang dần cạn kiệt.

Triển vọng đến năm 2030

Mục tiêu giảm ít nhất 30% phát thải khí mê-tan đến năm 2030 là thách thức lớn nhưng hoàn toàn khả thi nếu tất cả chúng ta cùng đồng lòng. Nếu thực hiện thành công, Việt Nam không chỉ góp phần vào mục tiêu toàn cầu hạn chế biến đổi khí hậu, mà còn tạo dựng một mô hình phát triển xanh, bền vững, nâng cao vị thế quốc gia trong mắt bạn bè quốc tế.

Hơn nữa, việc giảm phát thải khí mê-tan đồng nghĩa với cải thiện chất lượng không khí, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và tạo ra các cơ hội kinh tế mới từ năng lượng tái tạo, phân hữu cơ và công nghệ môi trường. Đây chính là động lực để Việt Nam kiên định với con đường phát triển bền vững.

Huyền Vương