Cấm vận Iran, Mỹ tặng Trung Quốc món quà đắt giá: Thỏa thuận 25 năm Bắc Kinh-Tehran đáng sợ ra sao?

The Diplomat đưa tin, gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc Huawei đang tận dụng thỏa thuận đối tác kéo dài 25 năm giữa Bắc Kinh và Tehran để giành vị trí độc quyền trong việc phát triển mạng 5G của nước này, thay thế đối thủ Thụy Điển Ericsson - đã rời Iran do lệnh trừng phạt của Mỹ.

Cuộc đua mạng 5G

Trong khi nhiều quốc gia phát triển (Mỹ, Anh, Đức, Úc và Canada) đã dần tự bắt đầu dịch vụ 5G của họ, tại các quốc gia đang phát triển khác - đặc biệt là ở Trung Đông và Bắc Phi (MENA), xuất hiện một cuộc đua mạng di động để hiện thực hóa những tham vọng trong việc cung cấp các dịch vụ công hiệu quả. Trong quá trình này, các quốc gia đang phát triển hy vọng sẽ đẩy nhanh quá trình đa dạng hóa nền kinh tế và thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Iran là một trong những quốc gia đầu tiên trên thế giới tiến hành thử nghiệm thành công mạng 5G. Vào tháng 9/2017, nhà khai thác di động lớn thứ 2 của nước này MTN-Irancell cùng với hãng Ericsson tiến hành thử nghiệm thành công kết nối 5G ở Tehran, dù chưa mang lại lợi ích nào vì thử nghiệm thành công ban đầu chưa dẫn đến kết quả mạng 5G hoạt động hoàn chỉnh.

Hợp tác Irancell-Ericsson được thực hiện nhờ việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt quốc tế đối với nước Cộng hòa Hồi giáo, sau khi thỏa thuận hạt nhân Iran - với tên gọi chính thức Kế hoạch Hành động Toàn diện (JCPOA) - được ký kết năm 2015.

Tuy nhiên, tuần trăng mật kết thúc khi Ericsson buộc phải rời Iran sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump rút Mỹ khỏi JCPOA vào tháng 5/2018, tái áp đặt các lệnh trừng phạt của Washington đối với Iran và cảnh báo các nước châu Âu không hợp tác với Tehran.

Dấu hiệu "kỳ trăng mật" kết thúc

The Diplomat cho biết, công ty công nghệ Thụy Điển xác nhận rằng "từ khi Mỹ rút khỏi JCPOA, Ericsson cắt giảm đáng kể các hoạt động kinh doanh và tổ chức [ở Iran]. Báo cáo thường niên của công ty chỉ ra, thu nhập từ hoạt động bán hàng của Ericsson giảm mạnh từ 93.4 triệu USD (năm 2018) xuống còn 10.8 triệu USD (năm 2019). Đây là bằng chứng cho thấy kỳ trăng mật tốt đẹp đã kết thúc.

Quan chức truyền thông cấp cao của Ericsson Peter Olofsson cho biết "hiện tại, mức độ tương tác của công ty Thụy Điển với khách hàng ở Iran rất thấp." Ông lưu ý, các lệnh trừng phạt đối với Iran không bao gồm lĩnh vực viễn thông. "Hoạt động hiện tại của chúng tôi giảm xuống chủ yếu là do các lệnh trừng phạt nhắm vào các giao dịch tiền tệ và ngân hàng."

Một quan chức của Irancell đã xác nhân, có vẻ việc Erricsson rút khỏi Iran đã tạo cơ hội cho công ty công nghệ Trung Quốc Huawei tham gia vào thị trường này. Iran vẫn chưa chính thức xác nhận việc mua thiết bị 5G từ Huawei, tuy nhiên, gần như chắc chắn rằng Huawei đã thêm tên Iran vào danh sách khách hàng của mình.

Vào cuối tháng 7, trong một buổi lễ ra mắt tại trụ sở chính ở Tehran, Giám đốc điều hành của Irancell Bijan Abbasi thông báo rằng các công ty này mua thiết bị 5G từ nhiều nhà cung cấp khác nhau trên thế giới. Ông không đề cập đến bất kỳ cái tên nào nhưng không phủ nhận khi được hỏi về việc hợp tác với Huawei.

Iran đón huyết mạch kinh tế mới, Mỹ chuẩn bị nhận bất ngờ?

Chính phủ Mỹ cho rằng thiết bị 5G của Huawei là mối đe dọa về bảo mật. Do lo ngại về an ninh và khả năng ảnh hưởng đến quan hệ với Washington, Anh cũng quyết định loại Huawei ra khỏi chuỗi cung cấp mạng 5G vào tháng 7.

Nhiều người Đức cũng phản đối việc công ty Trung Quốc tham gia vào mạng lưới của nước này. Tuy nhiên, Thủ tướng Angela Merkel phản đối lệnh cấm hoàn toàn nhằm vào Huawei.

Người sử dụng mạng tại Iran lo ngại về ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc ở đây - đặc biệt là thỏa thuận đối tác lâu dài - điều nếu được hoàn tất, sẽ cho phép Bắc Kinh tác động lớn hơn tới cuộc sống của người dân.

Theo The New York Times, chính phủ Iran vướng vào cáo buộc phụ thuộc Trung Quốc khi ký thỏa thuận "đối tác chiến lược" kéo dài 25 năm. Một khi hai bên ký kết thỏa thuận, Bắc Kinh sẽ đầu tư tổng cộng 400 tỷ USD vào các lĩnh vực ngân hàng, vận tải và phát triển ở Iran.

Theo The Diplomat, bản thỏa thuận dự thảo hé lộ một trong những thành phần chính của thỏa thuận chiến lược là viễn thông.

Để đổi lấy tất cả các khoản đầu tư của mình, Bắc Kinh được cho là sẽ nhận chiết khấu đầu tư Iran trong vòng 25 năm tới. Trung Quốc cũng đánh giá là sẽ giành ảnh hưởng đáng kể tới các cảng và đảo ở Vịnh Ba Tư của Iran.

Thỏa thuận 25 năm là một phần trong Sáng kiến Vành đai và Con đường đầy tham vọng của Trung Quốc, nhằm tăng cường sự hiện diện kinh tế và chiến lược của Bắc Kinh trên khắp khu vực Á - Âu. Theo The New York Times, hiệp ước này dự kiến sẽ "mở rộng đáng kể ảnh hưởng của Trung Quốc ở Trung Đông, mang lại cho Iran một huyết mạch kinh tế và tạo ra những điểm bất ngờ mới đối với Mỹ."

Tehran bác bỏ cáo buộc rằng họ đang chịu ảnh hưởng từ Trung Quốc đối với quyền truy cập Internet của người dân nước này. Tuy nhiên, vẫn có ý kiến cho rằng việc Mỹ hiện xua đuổi các công ty châu Âu đã đẩy Iran vào vòng tay của Trung Quốc.

Thúy Khương