Cảm xúc từ ca khúc: Mẹ và Tổ quốc

Nhạc sĩ Đinh Trung Cẩn sáng tác nhiều ca khúc có nét riêng, thấm đẫm cảm xúc và mang hơi thở cuộc sống như “Bên em thành phố biển”, “Biển hát ơn người”… Đặc biệt, anh sáng tác nhiều ca khúc về mẹ như “Mẹ tôi”, “Mẹ và Tổ quốc”. Theo anh, mẹ không chỉ là người mẹ sinh ra mình mà mẹ còn là Tổ quốc, là quê hương đã bao bọc, nuôi nấng mình trưởng thành. Và từ tình yêu Mẹ, anh đã trăn trở để rồi cho ra đời ca khúc làm lay động hàng triệu con tim: “Tổ quốc gọi tên mình”. Có thể nói bài hát này từ khi ra đời (2011) cho đến nay đã thực sự trở thành ca khúc có sức lan tỏa rộng khắp, khi được hàng triệu triệu người biết đến và hàng trăm ca sĩ tên tuổi thể hiện.

Tượng đài Mẹ Việt Nam Anh hùng ở Quảng Nam.

Tiếp nối dòng cảm xúc về Mẹ, trong đó có Mẹ Việt Nam Anh hùng Nguyễn Thị Thứ, quê hương Quảng Nam. Trong lần đầu đến viếng tượng đài Mẹ Thứ anh đã cảm tác ca khúc sâu lắng “Mẹ và Tổ quốc” ca ngợi người Mẹ đã đi qua những tang thương của chiến tranh rồi được quê hương, đất nước ôm ấp trong những ngày hòa bình lập lại. Xuất thân trong một gia đình cách mạng, ngay khi ra đời đến tuổi niên thiếu anh chưa từng nếm trải được vị ngọt hòa bình trên vùng quê biển nghèo nàn nắng cháy Phan Rí – Bình Thuận. Một tuổi thơ đầy gian khó luôn hiện hữu trong anh hình ảnh người Mẹ dấu yêu hoạt động cách mạng sớm giã biệt cõi đời để lại đứa con côi cút là anh. Những nghiệt ngã của cuộc đời luôn ẩn hiện trong tiềm thức anh để có một ngày tuôn trào theo nguồn cảm hứng vô tận rồi cảm tác nên ca khúc “Mẹ và Tổ quốc” kính cẩn dâng lên Người mẹ của đất nước Việt Nam.

Số phận dường như đã đưa đến cơ duyên gắn kết anh với hình tượng người Mẹ và Tổ quốc thân thương. Ca khúc “Mẹ và Tổ quốc” đã thoát thai từ một hoàn cảnh như thế. Bài hát được viết ở giọng la thứ, tiết điệu 6/8 sâu lắng thành kính, đầy nội lực trong cấu trúc 2 đoạn đơn tái hiện. Tác giả gửi trọn cả tâm hồn theo nét giai diệu trầm hùng, mở đầu ở âm vực cao với những nốt lặng đan xen đầy khắc khoải:

Mẹ tôi đi qua hai cuộc chiến tranh

Người mẹ Việt Nam lưng còng nặng bước

trên con đường làng.

Với thủ pháp sử dụng âm hình đơn giản để khắc họa tình yêu của tác giả vô cùng lớn lao đối với Người mẹ và Tổ quốc rất đỗi thân thương, tình yêu ấy đã che lấp đi sự tiết giản của giai điệu và tiết tấu. Dù không vận dụng những nốt hoa mỹ, không đưa vào những bậc âm thăng giáng phức tạp, song chỉ với nét âm hình chủ đạo gồm những nốt đen, móc đơn, móc đôi, được tái hiện nhiều lần không biến hóa phức tạp lại càng khắc họa được hình tượng người mẹ qua bao đêm khắc khoải ngóng tin từng đứa con đang ngoài trận địa.

Dòng sông lúc đục lúc trong

Mẹ ngồi đây khắc khoải đợi tin con.

Người Mẹ gánh trọn nỗi đau thương mất mát 11 người thân đằng đẵng hơn một thế kỷ đã ra đi trong niềm tiếc thương vô hạn của nhân dân cả nước. Mẹ đi trong tiếng nhạc quân hành, trong tiễn đưa thương tiếc của hàng triệu người con đất Việt. Giờ đây, Mẹ đã về với các anh. Đất trời đã ôm trọn hình hài người mẹ kiên trung sừng sững giữa nhân gian, đã trở thành hình tượng người Mẹ Việt Nam Anh hùng huyền thoại, đi vào tâm khảm bao người con đất Việt.

Tiếng quê hương qua lời ru của mẹ

Mẹ vẽ trọn dáng hình hài Tổ quốc

Khắc đá làm bia tạc giữa đất trời

Tổ quốc trong con, Tổ quốc trong con

Là tấm lòng của mẹ. Mẹ muôn đời là

Tổ quốc trong con.

Mẹ anh hùng Nguyễn Thị Thứ và hàng ngàn người Mẹ Việt Nam cùng bao người con ưu tú- những anh hùng bất tử đã xả thân vì sự nghiệp giải phóng dân tộc và bảo vệ Tổ quốc, đã hóa thân vào đất trời, đã hòa mình theo tiếng hồn thiêng sông núi.

Tiếng hồn thiêng núi sông ngân dài lời ru của Mẹ.

Hãy ngủ yên con nhé. Đất nước thanh bình, Mẹ thanh thản ra đi. Đất nước nghiêng mình tạc dáng mẹ Việt Nam.

Đoạn nhạc kết về âm chủ khá ổn định trong nét nhạc trầm sâu, hào hùng khắc họa hình hài người Mẹ bao dung ôm trọn quê hương Quảng Nam từng ngập tràn lửa đạn chiến tranh. Nay đất nước đã thanh bình, bao người con nước Việt tôn vinh Mẹ, ngợi ca Mẹ. Ngay sau khi ca khúc được hoàn thành, với tấm lòng thành kính tri ân, nhạc sĩ Đinh Trung Cẩn đã tặng cho tỉnh Quảng Nam ca khúc "Mẹ và Tổ quốc". Đến nay, ca khúc này luôn ngân vang khắp Khu tượng đài Mẹ Việt Nam anh hùng trên mảnh đất Quảng Nam trung dũng-kiên cường, làm lay động bao trái tim của lớp lớp người con ngày ngày tìm đến viếng thăm.

Văn Thu Bích