Camera AI và 'gọng kìm' chế tài mới tạo chuyển biến trong quản lý giao thông

Chế tài đủ mạnh để răn đe

Mới đây, công an TP Hà Nội cho vận hành hệ thống 1.837 camera AI được lắp đặt trên 25 tuyến trọng điểm của địa bàn thành phố. Bước đầu tình hình giao thông được cải thiện rõ rệt, ý thức chấp hành quy tắc giao thông của người dân được nâng lên...

Về vấn đề này, Trung tá Đào Việt Long, Phó Trưởng phòng CSGT Hà Nội, khẳng định: "So với hệ thống camera quan sát thông thường, camera AI có khả năng phân tích, xử lý hình ảnh ngay tại thiết bị, giúp phát hiện nhanh và chính xác các hành vi vi phạm trật tự, an toàn giao thông cũng như các tình huống liên quan đến an ninh, trật tự trên địa bàn".

Trung tá Đào Việt Long, Phó Trưởng phòng CSGT Hà Nội

Sự vượt trội của AI nằm ở khả năng phản ứng nhanh. Hệ thống không chỉ đơn thuần ghi hình, mà còn có thể phân tích hành vi, nhận diện biển số trong mọi điều kiện ánh sáng và thời tiết. Điều này giúp loại bỏ những sai sót cảm tính, đảm bảo tính công bằng, minh bạch trong việc thực thi pháp luật.

Theo Trung tá Đào Việt Long, trong nhiều năm, giao thông Hà Nội luôn chịu áp lực lớn từ tốc độ gia tăng phương tiện, trong khi không gian đô thị có hạn. Tại nhiều nút giao, tình trạng vượt đèn đỏ, dừng đỗ sai quy định, ùn tắc kéo dài vào giờ cao điểm từng diễn ra khá phổ biến, gây khó khăn cho công tác điều hành và tiềm ẩn nguy cơ tai nạn giao thông. Trong bối cảnh đó, việc Hà Nội đưa Trung tâm điều khiển giao thông thông minh giai đoạn 2 vào vận hành, với hệ thống camera AI quy mô lớn, được xem là bước chuyển quan trọng trong tư duy quản trị giao thông đô thị: từ điều hành thủ công sang điều hành dựa trên dữ liệu thời gian thực.

"Giai đoạn 2 của dự án tập trung nâng cấp toàn diện trung tâm điều khiển tín hiệu đèn giao thông, mở rộng khả năng kết nối và phân tích dữ liệu từ hệ thống camera. Nếu như trước đây, Hà Nội mới triển khai được khoảng 188/195 nút giao trọng điểm, thì đến nay, hệ thống đã tiệm cận mục tiêu phủ kín các tuyến huyết mạch. Điểm khác biệt cốt lõi của hệ thống nằm ở khả năng tự động phân tích và điều hành. Camera AI không chỉ ghi nhận hình ảnh, mà còn đo đếm lưu lượng, phát hiện hành vi vi phạm phổ biến, thiết lập làn sóng xanh, cảnh báo sớm các điểm có nguy cơ ùn tắc và cho phép điều chỉnh chu kỳ đèn tín hiệu theo thời gian thực. Tùy theo mật độ phương tiện, hệ thống có thể rút ngắn hoặc kéo dài pha đèn, giúp dòng xe lưu thông ổn định hơn", Trung tá Đào Việt Long chia sẻ.

Luật sư Lê Hồng Hiển

Tại tọa đàm “Ứng dụng chuyển đổi số trong công tác đảm bảo trật tự, an toàn giao thông tại thủ đô”, luật sư Lê Hồng Hiển cho biết, Nghị định 168/2024 đã điều chỉnh tăng đáng kể mức xử phạt đối với nhiều hành vi vi phạm giao thông, đặc biệt là các lỗi tiềm ẩn nguy cơ gây tai nạn nghiêm trọng. Khi các quy định này được triển khai song song với hệ thống camera và đèn tín hiệu ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), việc phát hiện và xử lý vi phạm sẽ trở nên chính xác và liên tục.

"Việc áp dụng công nghệ AI vào quản lý giao thông mang lại những hiệu quả lớn, góp phần giảm ùn tắc và tai nạn. Điều này tạo ra tác động răn đe rất rõ rệt, buộc người tham gia giao thông phải cân nhắc kỹ hơn trước khi vi phạm. Khi người dân nhận thức rằng mọi hành vi đều có thể bị ghi nhận tự động, ý thức chấp hành pháp luật sẽ được nâng lên một cách bền vững. Việc ứng dụng công nghệ cũng giúp loại bỏ tính cảm tính trong xử lý, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, đồng thời hạn chế tối đa các tranh chấp, khiếu nại", luật sư Hiển đánh giá.

Phải kết hợp giữa công nghệ với giải pháp, chính sách

Dưới góc độ chuyên gia, TS Nguyễn Xuân Thủy chuyên gia giao thông cho rằng: "Việc lắp đặt camera AI là bước đi đúng đắn và kịp thời trong bối cảnh Hà Nội có tới 20 triệu lượt phương tiện đi lại mỗi ngày. Tuy nhiên, công nghệ chỉ là một phần trong gói giải pháp tổng thể. Tôi đồng tình với quan điểm cho rằng việc lắp đặt hệ thống camera AI sẽ góp phần đáng kể vào việc giảm vi phạm giao thông trên địa bàn thành phố. Camera AI có khả năng giám sát 24/7, phát hiện kịp thời các hành vi vi phạm như vượt đèn đỏ, lấn làn, đi ngược chiều, dừng đỗ sai quy định… mà không phụ thuộc vào sự có mặt trực tiếp của lực lượng chức năng. Quan trọng hơn, dữ liệu thu thập được từ hệ thống này còn giúp cơ quan quản lý phân tích điểm nóng giao thông, dự báo nguy cơ ùn tắc, tai nạn để kịp thời điều chỉnh tổ chức giao thông. Như vậy, camera AI không chỉ phục vụ xử phạt mà còn là công cụ quan trọng trong quản lý, phòng ngừa vi phạm và tai nạn giao thông".

TS Nguyễn Xuân Thủy chuyên gia giao thông

Theo chuyên gia, hiện nay, Hà Nội đang đi đúng hướng khi đẩy mạnh chuyển đổi số trong công tác bảo đảm trật tự an toàn giao thông. Việc ứng dụng hệ thống camera giám sát, phần mềm phân tích dữ liệu, bản đồ số và các nền tảng quản lý thông tin vi phạm giúp lực lượng chức năng giám sát theo thời gian thực, giảm phụ thuộc vào phương thức thủ công, qua đó nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.

Dưới góc độ pháp lý, chuyển đổi số góp phần tăng tính minh bạch trong quá trình xử lý vi phạm, hạn chế phát sinh tranh chấp, khiếu nại, đồng thời bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người tham gia giao thông. Về lâu dài, đây là nền tảng quan trọng để xây dựng môi trường giao thông văn minh, hiện đại, phù hợp với định hướng phát triển đô thị thông minh của Thủ đô.

Tuy nhiên, chuyên gia cho rằng, để người dân chấp hành nghiêm Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ, ngoài việc chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. "Trước hết là tiếp tục hoàn thiện hạ tầng số, mở rộng hệ thống camera AI, bảo đảm dữ liệu được liên thông, xử lý nhanh chóng, minh bạch. Song song với đó là công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật một cách thường xuyên, dễ hiểu, giúp người dân nắm rõ các quy định mới và hậu quả pháp lý của hành vi vi phạm. Khi công nghệ, chế tài pháp luật và công tác tuyên truyền được thực hiện đồng bộ, tôi tin rằng ý thức chấp hành pháp luật giao thông của người dân thủ đô sẽ có chuyển biến tích cực trong thời gian tới", TS Thủy nhấn mạnh.

"Camera AI là người lính canh công tâm, nhưng không thay thế được tư duy quy hoạch"

Theo TS Nguyễn Xuân Thủy, với áp lực giao thông khổng lồ khoảng 20 triệu lượt đi lại mỗi ngày tại Hà Nội, việc lắp đặt hệ thống hơn 1.800 camera AI là bước đi tất yếu và kịp thời. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh công nghệ phải đi đôi với các giải pháp hạ tầng và tư duy quản trị khoa học.

Camera AI là người lính canh công tâm, nhưng không thay thế được tư duy quy hoạch

TS Thủy khẳng định, thế kỷ 21 là kỷ nguyên của AI. Công nghệ không chỉ giúp "xử phạt nguội" mà còn đóng vai trò cốt lõi trong: Điều hành dòng xe, tạo ra các "làn sóng xanh", tự động hóa đèn tín hiệu để tối ưu hóa lưu thông. Giám sát 24/7, đóng vai trò như người lính canh gác tại các "điểm đen" tai nạn, bến xe, bến tàu, tạo tâm lý răn đe để người dân tự giác chấp hành luật. Đảm bảo sự công bằng, công nghệ 4.0 giúp xác định đúng sai khách quan, minh bạch, tạo sự tin tưởng cho người dân.

"Dù AI có thể tự động hóa hệ thống Metro hay điều hành đèn tín hiệu, không nên phụ thuộc hoàn toàn vào máy móc. Vào giờ cao điểm, sự túc trực của lực lượng chức năng để phân luồng và giải thích luật vẫn là yếu tố then chốt. Giao thông là cốt lõi của nền kinh tế. Chuyển đổi số sẽ tạo ra động lực phát triển và nâng cao đời sống, nhưng đó phải là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa công nghệ hiện đại, quy hoạch khoa học và những giải pháp hợp lòng dân", TS Thủy nhấn mạnh.

Văn Ngân/VOV.VN