Cán bộ xã vượt mưa lũ lớn đến với dân

Đợt mưa lũ đặc biệt lớn vừa ập xuống các tỉnh miền Trung đã đặt ra nhiều thử thách đối với bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp. Cấp xã gần dân, sát dân, bám sát thực tiễn giúp việc ứng phó thiên tai nhanh nhạy, linh hoạt hơn; nhưng cũng bộc lộ không ít khó khăn khi lực lượng mỏng, phương tiện thiếu, kinh nghiệm tổ chức ứng cứu chưa đồng đều, địa bàn rộng, dân cư đông. Cũng từ thực tiễn này sẽ giúp nhận diện những bất cập để có những giải pháp khắc phục kịp thời hơn.

Nhà bà Võ Thị Anh bị ngập sâu trong đợt lũ vừa qua

Bà Võ Thị Anh (63 tuổi), ở thôn Nhơn Bồi, xã Duy Nghĩa, thành phố Đà Nẵng đã sống cả đời ở vùng hạ du sông Thu Bồn. Năm nào cũng lũ, nhưng chưa bao giờ bà Anh thấy nước lên nhanh và mạnh như lần này. Đêm hôm đó, nước tràn vào nhà chỉ trong chốc lát, đồ đạc kê cao vẫn bị ướt, lúa gà trôi hết.

Trong cơn lũ dữ, cán bộ xã lội nước, gõ cửa từng nhà, giúp dân kê đồ lên cao, khiến bà con cảm thấy ấm lòng. Ngay khi có dự báo mưa lớn, cán bộ xã đã đến các thôn xóm phát thông tin cảnh báo, nhắc người dân vùng trũng sẵn sàng di dời người và tài sản đến nơi cao ráo. Những hộ có người già, trẻ nhỏ, người đau ốm, cán bộ mang xe đến tận nhà chở đi. Khi nước rút, Công an xã, dân quân lại đến từng nhà giúp bà con dọn bùn, kê lại đồ đạc.

Bộ đội hỗ trợ đưa một trẻ nhỏ ra khỏi vùng ngập lụt

Bà Võ Thị Anh nói, có việc cần là cán bộ xã có mặt ngay, mưa lũ cũng không ngại: “Năm nay, cán bộ xã, công an, dân quân quan tâm nhiều lắm. Họ đến từng nhà thăm hỏi, động viên, giúp dân kê dọn đồ đạc. Người già yếu, neo đơn thì được chở đi sơ tán. Sự quan tâm của cán bộ giờ gần gũi và tận tình hơn trước rất nhiều”.

Tại xã miền núi Nam Trà My, nhiều khu dân cư bị chia cắt dài ngày. Khi sự cố xảy ra, cán bộ xã phải mất hàng giờ để tiếp cận hiện trường nên các địa phương đã chủ động phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng lực lượng tại chỗ. Ông Trần Văn Mẫn, Chủ tịch UBND xã Nam Trà My cho biết, xã phân công mỗi thành viên Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự cấp xã phụ trách từng khu vực, bám sát địa bàn, sẵn sàng ứng cứu khi cần thiết.

Người già và trẻ nhỏ được sơ tán trước

“Khi xảy ra thiên tai, phải phân công bí thư chi bộ, trưởng thôn trực tiếp bám địa bàn, thành lập tổ ứng phó tại chỗ, vì nếu chờ cán bộ xã từ trung tâm xuống thì sẽ không kịp. Các lực lượng thường xuyên kết nối qua hệ thống zalo để cập nhật thông tin, nhận chỉ đạo và hướng dẫn người dân sơ tán. Nhờ vậy, dù đường sá bị chia cắt, việc điều hành, ứng cứu vẫn được duy trì kịp thời” - ông Trần Văn Mẫn thông tin.

Băng qua bùn lầy, vượt đường núi sạt lở đến với dân

Vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, ưu điểm rõ nhất là cán bộ xã nắm dân, nắm địa bàn, quyết nhanh và hành động ngay, không phải chờ “chuyển cấp huyện” như trước. Nhiều nơi đã chủ động sơ tán dân từ sớm khi có cảnh báo mưa lũ, phát huy tốt vai trò của lực lượng dân quân, công an xã chính quy và đoàn viên thanh niên, giúp việc ứng phó trở nên nhanh nhạy, linh hoạt hơn.

Tuy nhiên, qua đợt mưa lũ đặc biệt lớn lần này cũng cho thấy, dù phương án phòng chống thiên tai ở cấp xã đã được điều chỉnh phù hợp tình hình mới nhưng thực tế còn nhiều khó khăn.

Các lực lượng xã Trà Tân khiêng người dân bị đau nặng đến cơ sở y tế

Đợt mưa lũ vừa qua, nước ngập sâu diện rộng, các xã trông chờ vào ghe máy, xuồng nhỏ của người dân để di chuyển trên vùng ngập lụt. Tại xã miền núi Hiệp Đức, ngày 30/10, mưa lớn cùng nước từ thượng nguồn đổ về khiến nước sông Tranh dâng cao, chảy xiết, gây ngập hơn 400 ngôi nhà.

Chính quyền xã huy động toàn bộ lực lượng tại chỗ, sơ tán gần 3.000 người đến nơi an toàn. Có trường hợp người đau ốm cần cấp cứu nhưng không có ca nô di chuyển, khi xã mượn được ca nô thì lại thiếu người lái nên còn nhiều lúng túng.

Ông Lê Quang Quỳnh, Bí Thư Đảng ủy xã Hiệp Đức (thứ 2 từ phải sang) vận động người dân sơ tán

Ông Lê Quang Quỳnh, Bí Thư Đảng ủy xã Hiệp Đức cho biết: “Việc huy động ca nô, ghe xuồng chuyên dụng là rất khó khăn, mà để tiếp cận được những vùng ngập sâu, hỗ trợ khẩn cấp với tình huống, như có người đau ốm là rất khó. Tất nhiên là phải có con người để điều khiển được phương tiện đó. Rõ ràng là ở góc độ của chính quyền cơ sở, nếu không đến với bà con nhân dân những lúc người dân cần đến chính quyền nhất thì không thể nói mình đã làm tròn nhiệm vụ”.

Cán bộ xã dùng ròng rọc đưa lương thực vào khu vực bị cô lập

Tại vùng cao Đà Nẵng, đợt mưa lũ vừa qua gây thiệt hại nặng nề. Ở nóc Ông Yên, xã Trà Tân, dòng nước lũ cuồn cuộn đã cuốn trôi toàn bộ 11 ngôi nhà, xóa sổ cả một ngôi làng chỉ trong một đêm. Nhiều người dân may mắn thoát chết, song tài sản bị cuốn sạch, đất đá sạt lở phủ kín khu vực.

Ứng phó thiên tai ở miền núi chưa bao giờ dễ dàng. Địa bàn rộng, đường sá quanh co, dốc dựng đứng, trong khi lực lượng của xã lại mỏng khiến việc sơ tán dân hay hỗ trợ dân còn nhiều khó khăn.

Dân quân lội bộ đường núi, gùi lương thực vào vùng bị cô lập

Theo ông Nguyễn Sự, nguyên Bí thư Thành ủy Hội An, tỉnh Quảng Nam (cũ), xã, phường có thể chủ động trong địa bàn của mình nhưng việc phối hợp, hỗ trợ giữa các địa bàn lân cận vẫn còn hạn chế. Mỗi nơi đều phải lo cho dân của mình trước, trong khi sự điều phối chung trên phạm vi vùng lại chưa thực sự hiệu quả.

Ông Nguyễn Sự cho rằng, cần trang bị các phương tiện cứu hộ, cứu nạn cho cấp xã: “Muốn cấp xã thực sự làm tốt vai trò “tuyến đầu” trong phòng chống thiên tai, cần trang bị đầy đủ phương tiện, vật tư phục vụ ứng phó bão lũ, cứu hộ cứu nạn và cứu trợ khẩn cấp. Bởi “nước xa không cứu được lửa gần”, chỉ có cấp xã mới giải quyết việc này, chủ trương “4 tại chỗ” chỉ có thể phát huy hiệu quả khi cấp xã thực sự có đủ lực, đủ điều kiện để bảo vệ dân ngay tại nơi mình đứng”.

Ông Nguyễn Hồng Lai, Bí thư Đảng ủy xã Trà Tân (ngoài cùng bên trái) mang lương thực vào vùng sạt lở cho người dân

Cấp xã đang là tuyến đầu gánh vác nhiều việc nặng nề trong phòng chống thiên tai, nhưng để phát huy hiệu quả “4 tại chỗ”, rất cần sự phối hợp đồng bộ giữa các lực lượng. Ông Trần Nam Hưng, Phó Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng cho biết: Trong đợt mưa lũ vừa qua, sự chung tay của các đơn vị quân đội, công an và lực lượng địa phương đã góp phần giảm thiểu thiệt hại, hỗ trợ người dân kịp thời.

“Công tác chỉ đạo ứng phó đợt thiên tai vừa qua mặc dù cũng hơi lúng túng nhưng về cơ bản đã chủ động triển khai tất cả các giải pháp rất quyết liệt. Các xã, phường dù mới thành lập 4 tháng nhưng chủ động thực hiện "4 tại chỗ" rất tốt. Việc di dời dân cũng chủ động từ sớm”, ông Hưng nhấn mạnh.

Các đợt thiên tai vừa qua cho thấy hiệu quả và tinh thần gần dân, sát dân của chính quyền cơ sở trong phòng chống thiên tai nhưng cũng bộc lộ một số khó khăn, vướng mắc về nhân lực, phương tiện và khả năng điều phối. Mô hình chính quyền 2 cấp sẽ thực sự phát huy hiệu quả khi việc phân cấp, phân quyền đi đôi với việc bố trí đủ lực lượng, trang thiết bị và kinh phí để cấp xã chủ động ứng phó trong mọi tình huống.

Long Phi/ VOV-Miền Trung